Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

Potok chizig’i operatsiyalam ing ketma-ket bajarilishi tartibida zanjirsimon 
joylashgan bir qancha о 'zaro bog'lik ish joylari va mashinalardir.

---

Potok ch izig ’ida bosh m ashina yoki ish jo y i ajratiladi.
Bosh yoki yetakchi mashina deganda unumdorligi butun potok c h iz ig ’i 
ishlab chiqarishini belgilab beradigan va eng ко ’p m aydonni egallaydigan, 
eng ко 'p qiym atga ega bo ’Igan, hamda jarayonning eng og ’ir asosiy 
operatsiyasini bajaradigan mashina tushuniladi.
B osh m ashina tushunchasida potok uslubini hisoblashning alohida metodi 
m avjud. U nda bosh m ashina k o ’rsatkichlari asosida potok ch izig ’ining ham m a 
param etrlari aniqlanadi. O ddiy, m urakkab, bosh va yordam chi potok chiziqlari 
m avjud. O ddiy chiziqlarda b ir operatsiyada bir ish jo y yoki m ashina band. 
M urakkab chiziqlarda b ir operatsiya b ir qancha m ashinalarda yoki ish joylarida 
bajariladi. 
Potokning 
bosh 
ch izig ’i 
bu 
xom -ashyoni 
tayyor 
m ahsulotga 
aylantiruvchi 
yakunlovchi 
ish 
joyi. 
Y ordam chi 
chiziqlarga 
jarayonning 
boshlang’ich yakunlovchi ishlab chiqarish bosqichlari kirishi mum kin. Potok 
chiziqlarida ish jo y lari transport vositalar bilan b o g ’lanadi. U lar quyidagicha 
b o 'lishi mum kin:
U zluksiz transport vositalari (konveyerlar, lentali transportyorlar, shneklar, 
noriyalar).
D avriy harakat transport vositalari 
(avtoyuklovchilar, elektr va q o ’l 
aravachalari).
H arakatga kelm aydigan tra n sp o rte r (o ’zioqar trubalar).
Pnevm otransport.
Potok chiziqlarining elem entlari b o ’lib ishlab chiqarish topshirig’i va ishlab 
chiqarish ritm i hisoblanadi.
11-chizm a. P otok chiziqlarining elem entlari
105

---

Y ordam chi chiziqlar uchun va potok operatsiyalari uchun ishlab chiqarish 
topshirig’i quyidagi form ula orqali topiladi:
Z = g • a ; 
bu yerda:
Z - yordam chi chiziq yoki operatsiyaning vaqt birligi ichida ishlab chiqarish 
topshirig’i;
g - m um kin b o ’lgan yoki belgilangan bosh chiziqning ishlab chiqarishi; 
a - bosh va yordam chi chiziqlar yoki potokning bosh m ashinasi va boshqa ish 
joylarida ishlab chiqarish o ’rtasidagi farqni ifodalovchi koeffitsient.
Potok ch izig ’ining m ashinalariga, ish joylariga ishlab chiqarish topshirig’i 
keltirilgan form ula orqali hisoblanadi. O ddiy potokda har bir operatsiyani 
bajarishda bitta m ashina band, shuning uchun ishlab chiqarish topshirig’i shu ish 
jo y in in g topshirig’iga teng, y a ’ni 
7 = Z
M urakkab potoklarda bir operatsiyada bir qancha m ashinalar band, shuning 
uchun operatsiya ishlab chiqarish topshirig’i shu operatsiyalar soniga teng.
Zu = Zj.j. ■
S; 
bu yerda:
S - m ashinalar soni.
Potok ritm i, potok ch izig ’i ritm i, operatsiya va m ashinalar, ish joylari ritmi 
m avjud.
Potok ritm i rejali davrdagi ish vaqti fondining tovar ishlab chiqarish 
dasturlariga (N ) b o ’lgan nisbati bilan aniqlanadi yoki potokning bosh chiziqlari 
unum dorligiga b o ’lish bilan aniqlanadi.