Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida
Download 7.26 Mb. Pdf ko'rish
|
Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish
|
T a y a n c h ib o r a la r :
In n o v a tsiy a , sinergiya, innovatsiya loyihalar. 10.1. In n o v a tsiy a h aq id a tu s h u n c h a , u n in g iq tiso d iy m o h iy a ti O ’zbekiston R espublikasida hozirgi vaqtda am alga oshirilayotgan iqtisodiy siyosatning asosiy m aqsadlaridan biri iqtisodiyotning jad al rivojlanishi va raqobatbardoshligini ta ’m inlash hisoblanadi. Buning uchun bazaviy sohalarda ishlab chiqarishni qayta qurollantirish, yangi va zam onaviy texnologiyalam i faol jo riy qilish va m odem izatsiyalashni jadallashtirish orqali tarm oqlar va hududlarda tuzilm aviy o ’zgarishlam i am alga oshirish, ular o ’rtasidagi o ’zaro b o g ’liqlik va m utanosiblikni ta ’m inlash, m illiy iqtisodiyotni diversifikatsiyalash, ishlab chiqarish salohiyatini oshirish lozim dir. B unda m azkur m aqsadga erishishda, xususan, bugungi kunning ilm-fan yutuqlaridan keng va sam arali foydalanish, ishlab chiqarishda eng ilg ’or va so ’nggi avlod texnologiyalarini jo riy etish, m illiy iqtisodiyotning barcha tarm oq va sohalarida innovatsiyalam ing rivojlanishiga e ’tibom i yanada kuchaytirish va bunda innovatsiyalar sohasida xorijda yaratilayotgan yangiliklar va tajribalarga suyanib, ularni o ’z iqtisodiyotim izga k o ’chirib olib kelish bilan chegaralanib qolm asdan, balki, m illiy am aliyot va yutuqlarim iz bilan yuqori darajalarga erishish, buning uchun barcha im koniyat va salohiyatlarim izni ishga solish m uhim aham iyat kasb etadi. O ’zbekistonning ijtim oiy y o ’naltirilgan kuchli dem okratik davlatni barpo etish y o ’lidagi m am lakatni ijtim ioy-iqtisodiy rivojlantirish strategiyasi iqtisodiyotning barcha tarm oq va sohalarida keng k o ’lam li m odem izatsiyalashni am alga oshirish, m oddiy, m oliyaviy v a m ehnat resurslaridan tejam li v a samarali foydalanishga qaratilgan innovatsiyalam i jo riy etish, buning uchun turli m ulk shaklidagi x o ’ja lik su b ’yektlarining m azkur jaray o n d a faol va samarali qatnashishini ta ’m inlash, buning uchun zaruriy shart-sharoitlam i yaratishga asoslanganligi, innovatsiya faoliyati va uni m oliyalashtirishni tashkil etish va takom illashtirish ham da u b o ’yicha tadqiqotlar olib borishni taqazo etm oqda. B ugungi kunda respublikam izda tadbirkorlik faoliyati erkinliklari va qulay m uhitining yaratilganligi, ochiq raqobat sharoiti va yuqori iqtisodiy m anfaatdorlikka erishish im koniyatlari tadbirkorlam ing o ’z faoliyatini tashkil etish, kengaytirish va o ’zgartirishlarida innovatsiya loyihalarini jo riy etishga b o ’lgan intilishlarini kuchaytirm oqda. Bu esa m am lakatim izda innovatsiyaning m azm un- m ohiyatini kengroq o ’rganish, innovatsiya faoliyatini tashkil etish va m oliyalashtirishga b o ’lgan m unosabatlam ing rivojlanishiga olib kelm oqda. 126 Shunday ekan, innovatsiyaning o ’zi nim a, degan savolga to ’Iiq jav o b topish unga b o ’lgan m unosabatni to ’g ’ri belgilash va tashkil etishda m uhim aham iyat kasb eta d i. Innovatsiya tushunchasi birinchi m arta X X asr boshlarida xorijlik jnadaniyatshunoslar ilm iy tadqiqotlarida paydo b o ’lgan va q o ’llanilgan b o ’lib, bir madaniyatning ayrim elem entlarining boshqasiga jo riy etilishini bildirgan. Innovatsiya atam asi lotincha — “innovato” s o ’zidan olingan b o ’lib, y a n g i lash va yaxshilash degan m a ’noni anglatadi. U m um iy m azm unda m azkur atama odam lar tom onidan, asosan, ayni paytda va m uayyan vaqtda yangi deb qabul qilingan m adaniyatning m oddiy yoki nom oddiy qadr-qiym ati sifatida tushunilgan. Innovatsiya atam asining texnik-texnologik yangiliklam i jo riy etish sohasida qo ’Hanilishida keyinchalik kirib kelishi kuzatilgan. M azkur atam aning m azm unidan kelib chiqib shuni aytish m um kinki, qachonki, har qanday kashfiyotlar, yangi voqealar, xizm atlar va usullar turlari tarqalishiga qabul qilinsa (tijoratlashish), o ’shanda xalq om m asi tom onidan tan olinadi. B unda yangilikning jo riy etilishi yangilikni q o ’llash jarayonini bildiradi va yangilikning tarqatilishiga qabul qilinishi vaqtidan boshlab yangi sifat - innovatsiya (yangilikni jo riy etish)ga aylanadi. Innovatsiya (ing . innovationas — kiritilgan yangilik, ixtiro) — 1) texnika va texnologiya avlodlarini alm ashtirishni ta ’m inlash uchun iqtisodiyotga sarflangan m ablag‘lar; 2) ilm iy-texnika yutuqlari v a ilg‘o r tajribalarga asoslangan texnika, texnologiya, boshqarish va m ehnatni tashkil etish kabi sohalardagi yangiliklar, shuningdek, ularning turli sohalar va faoliyat doiralarida qo'llanilishi. 111 In n o v a tsiy a -b u bozor talabidan kelib ehiqqan holda jaray o n lar va m ahsulotlam ing sifatli o 'sish sam aradorligini ta'm in lash uchun joriy etilgan yangilikdir. Inson intellektual faoliyati, uning fantaziyasi, ijodiy jarayoni, kashfiyotlari, ixtirolari va ratsionalizatorligining yakuniy natijasi hisoblanadi. Y angi iste’m olchilik xususiyatlari yoki ishlab chiqarish tizim larining sam aradorligini sifatli oshirish orqali bozorga m ahsulot (tovarlar va xizm atlarjni yetkazib berish - innovatsiyaga niisol b o ‘la oladi.Innovatsiya - foydalanish uchun kiritilgan yangi yoki sezilarli darajada yaxshilangan m ahsulot (tovar, xizm at) yoki jarayon, sotuvlarning yangicha uslubi yoki ish am aliyotidagi, ish o 'rin larin i tashkil etishdagi va tashqi aloqalam i o ‘rnatishdagi yangi tashkiliy uslub hisoblanadi. “ Innovatsiya” tushunchasi o 'z in in g yangi hayotini “innovatsion kom binatsiyalar”ni tahlil qilish, iqtisodiy tizim larning rivojlanishidagi o'zg arish lar natijasida X X -asm ing boshida avstriyalik va am erikalik iqtisodchi Y. Shumpeterning ilm iy ishlarida boshlagan. Shum peter 1900-yillarda iqtisodda ushbu tenninni ilm iy q o 'llash g a kiritgan dastlabki olim lardan edi. 127 boshqarishning takom illashgan usul va shakllarini ishlab chiqish ham da ulam i joriy etishga qaratilgan, aniq m a ’lum otlar hisob-kitoblari, tahlillari asosida istiqbolga qilingan bashoratlam i o ’z ichiga oluvchi kom pleks hujjatlar y ig ’indisi hisoblanadi. Innovatsiya loyihaning asosiy m aqsadlaridan biri korxona yuqori sifatga ega b o ’lgan kerakli m iqdorda m ahsulot ishlab chiqarish layoqatiga ega ekanligini raqobatchilarga isbotlashdan iborat. Download 7.26 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|