Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

9 .3 .K la s ter lsrn i ta sh k il e tish ta m o y illa r i v a tu r la ri.
X orijiy m am lakatlarda klasterlam i shakllantirish b o 'y ich a to'plangan 
tajribalar va am aliyotlardan m a ’lum ki, klasterlar asosan quyidagi yo'nalishlarda 
shakllantiri ladi:
- birinchi y o 'n alish Italiya m odeli (sanoat okruglari) hisoblanib, kichik 
korxonalam ing eksportni kengaytirish borasidagi kuchli konsentratsiyasiga 
asoslangan, bozorga chiqish va uni egallashda o 'z a ro rasm iy yoki norasm iy 
ham jam iyat asosida faoliyat yurituvchi ichki klasterlash sh ak lid a[l];
- ikkinchi yo 'n alish sanoat klasterlari hisoblanib, u lar konsentrik doiralar 
hosil qiluvchi (m arkazlashgan tashkilotlar) m arkaziy boshqaruv tizim iga ega klaster 
shakli hisoblanadi. B unday sanoat klasterlari tarkibida ilm iy loboratoriyalar, ilmiy 
tadqiqot m arkazlari va oliy o 'q u v yurtlari faoliyat yuritadi. K lasterlam i bunday 
shakllantirish Y aponiya, Janubiy K oreya, G erm aniya va Fransiya tajribalarida aks 
etgan. U larda xalqaro bozorlar uchun o 'ta kuchli ham korlik va yuqori darajada 
shakllantirilgan rasm iy ichki aloqalar m avjud. B unday klasterlam ing asosiy 
xususiyatlari innovatsion faoliyatning sochilib ketishi va chiziqli bog'lanishning
, m avjud em asligi kabilar bilan izohlanadi. H ar bir klaster ishtirokchisining 
tizim ning boshqaruv apparatiga zanjirli aloqasi ta ’m inlanadi va bu o 'zaro
integratsiyani ta ’m inlashga asosiy kalit hisoblanadi. B unday klastem i tashkil etish
124

---

j a r a y o n i d a
k o 'p ro q m oliyaviy m anbalarga tayanishi esa unga davlatning 
araiashuvini shart qilib q o ‘yishi bilan birga, asosiy m oliyaviy ta ’m inotchisi sifatida 
q a t n a s h i s h i n i
ra g ‘batlantiradi[2]. 
K lasterni 
shakllantirishning 
bunday 
usuli