Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

11-mavzu. Korxonaning segmentlar hisoboti.
Bozor munbsabatlari sharoitida biznes segmenti deb ataluvchi yangi atama boshqaruv hisobiga kirib keldi. Biznes segmenti — bu korxonaning m a’lum qismini yoki nisbatan mustaqil bo‘linmasini muayyan vakolatlar va mas’uliyat berish maqsadida ajratishdir. Boshqaruv hisobi korxonaning tashkiliy tuzilmasini hisobga olgan hdlda, javobgarlikning turli markazlari (biznes segmentlari) majmuidan tarkib topadi. Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda segm entlar bo'yicha hisobotni shakllantirish tartibi 14-sonli moliyaviy hisobotning xalqaro standard (MHXS) bilan tartibga solinadi. Bu standart 1993-yildan amal qilib kelmoqda


12-mavzu. Korxonaning ishlab chiqarish dasturini ishlab chiqish

Xo‘jalik yurituvchi subyektlaming ishlab chiqarish dasturini tuzish korxona faoliyatini budjetlashtirishning asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi.

Ishlab chiqarish dasturi mahsulot ishlab chiqarish va sotishning yillik hajmi, nomenklaturasi, tovarlar va xizmatlar bozori talabi asosida sifat va m uddatni tavsiflovchi kompleks rejani o‘zida namoyon etadi.
Buyurtmachilarning talab va taklif qonuni talablari asosida tovarlarga bo‘lgan ehtiyoji, tuzilgan shartnom alar va buyurt- malarning mavjud portfeli, shuningdek, m ahsulot (ish, xiz- mat)larning taklifi korxona ishlab chiqarish dasturining asosini tashkil etadi.
13-mavzu. «Standart-kost» , «Direkt-kosting» tizimi bo'yicha xarajatlarni hisobga olish.

«Standart-kost» atamasi ikki so'zdan tashkil topgan: «standart» — mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun zaruriy bo‘lgan moliyaviy, moddiy va mehnat xarajatlari uchun oldindan hisoblab qo'yilgan xarajatlarning normativini anglatsa, «kost» so'zi esa mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan xarajatlarni bildiradi. mlarini amaliyotga joriy qilishni taqozo etadi. «Direkt-kosting» hisob tizimi ham respublikamiz buxgalteriya hisobi uchun yangi tizimlardan hisoblanib, bugungi kunda iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda keng qo'llanilmoqda. Germaniya va Avstraliyada mazkur usul «qisman xarajatlar hisobi» deb ataladi.

Britaniyada u «marjinal xarajatlar hisobi», Fransiyada «marjinal buxgalteriya» yoki «marjinal hisob« degan nom larni olgan.