Buxoro oziq ovkat va engil sanoat texnologiyasi instituti «axborot texnologiyalari»
№ 5. № 6. № 7. № 8
Download 1.04 Mb. Pdf ko'rish
|
hisoblash tizimlarining informasion asoslari
- Bu sahifa navigatsiya:
- № 9. № 10. № 11. № 12.
- № 17. № 18. № 19. № 20.
- № 21. № 22. № 23. № 24.
- № 25. № 26. № 27. № 28.
- № 29. № 30.
- № 1. № 2. № 3. № 4.
- № 5. № 6. № 7. № 8.
- № 13. № 14. № 15. № 16.
- QOIDALARI. KUZGALMAS VERGULLI SONLARNI QO’ShISh. Ishning maqsadi
- 1. Uslubiy ko’rsatmalar
|
№ 5. № 6. № 7. № 8. X1=1100,1110*2 -10
X1=1101,01111*2 10
X1=111,1101*2 -10
X1=1001,10101*2 11
X2=0,00001011*2 101 X2=0,000001101*2 101 X2=0,00001101*2 110 X2=0,00010110*2 101
X1=1111,1111*2 11 X1=101,10111*2 -11 X1=1010,11011*2 11 X1=10010,1011*2 11
X2=0,00001011*2 101
X2=0,00000101*2 101 X2=0,00001010*2 111
X2=0,00010111*2 101
№ 13. № 14. № 15. № 16. X1=11,10111*2 10 X1=1101,0111*2 11 X1=100,11101*2 11 X1=101,101101*2 -11
X2=0,00001011*2 111
X2=0,00001101*2 -101
X2=0,00011011*2 -110
X2=0,00001110*2 -100
№ 17. № 18. № 19. № 20. X1=101,10101*2 10 X1=110,100101*2 -11 X1=100,11001*2 11 X1=1010,10111*2 10
X2=0,00001001*2 -111
X2=0,00010101*2 101 X2=0,00011011*2 -110
X2=0,0001110*2 - 110 № 21. № 22. № 23. № 24. X1=110,1111*2 11 X1=1101,0111*2 -11 X1=111,11011*2 11 X1=101,10111*2 10
X2=0,00011001*2 -101
X2=0,00001101*2 101 X2=0,00001101*2 100
X2=0,00001010*2 - 101 № 25. № 26. № 27. № 28. X1=1010,11101*2 11 ;
X1=110,0111*2 -10
X1=1010,1010*2 11
X1=101,1101*2 -10
X2=0,00001001*2 111 X2=0,00000111*2 101 X2=0,00001011*2 110 X2=0,0001101*2 111
X1=110,1111*2 11
X1=111,101101*2 -11
X2=0,000010101*2 -110
X2=0,000010101*2 -100
Berilgan X1 va X2 ikkilik sonlarni tugri, qo’shimcha va teskari kodda ifodalang.
X1=0,110110111
X1=0,011001111 X1=0,100110101
X1=0,110100111
X2=-0,010101101
X2=-0,101110111 X2=-0,011010111
X2=- 0,01010101 № 5. № 6. № 7. № 8. X1=0,1111110011
X1=0,1110101011 X1=0,101010111
X1=0,101100110
X2=-0,011101011
X2=-0,001101011 X2=-0,0011010101
X2=- 0,01110111 № 9. № 10. № 11. № 12. X1=0,101110101
X1=0,0101011001 X1=0,1011101101
X1=0,1101011011
X2=-0,010101101
X2=-0,1011101101 X2=-0,0110101011
X2=- 0,11010101 № 13. № 14. № 15. № 16. X1=0,1001011101
X1=0,111010101 X1=0,1010101101
X1=0,1011010101
X2=-0,011101111
X2=-0,101010101 X2=-0,100101111
X2=- 0,010111101 № 17. № 18. № 19. № 20. X1=0,000111101
X1=0,1010101101 X1=0,0101011101
X1=0,010101011
X2=-0,11010101
X2=-0,0010110101 X2=-0,1110110101
X2=- 0,110110101 № 21. № 22. № 23. № 24. X1=0,0010101110
X1=0,010101101 X1=0,101110111
X1=0,0101010101
X2=-0,011110111
X2=-0,101100101 X2=-0,111000101
X2=- 0,11010111 № 25. № 26. № 27. № 28. X1=0,111010101
X1=0,110111101 X1=0,1101000111
X1=0,1101110111
X2=-0,01010101
X2=-0,001100111 X2=-0,101100101
X2=- 0,011010111 № 29. № 30. X1=0,1010101111
X1=0,110111011
X2=-0,110010111
X2=-0,001110101 III. Mashg’ulotni bajarish tartibi
1.Uslubiy qismni o’qing. 2.Jurnal nomeriga karab uzingizga tegishli bulgan variantni tanlang. 3.Topshiriqlarni bajaring.
Ikkilik sonlarni tugri, qo’shimcha va teskari kodlarda qo’shish qoidalarini o’rganish.
Qo’zg’almas vergulli sonlarni mashinalarda algebraik qo’shish uchun, to’g’ri qo’shimcha yoki teskari mashina kodlarining biridan foydalaniladi. Natija ham shu kodlardan birida olinadi. Ko’p hollarda qo’shimcha va teskari kodlar ishlatiladi. Bunda ishorali razryad va kasr qism bir butun son deb qaraladi va mashina ularning to’g’ri kasr yoki butun ko’rinishida berilganiga qaramay, xuddi, musbat sonlardek operatciyalarni amalga oshiradi. Teskari va qo’shimcha kodlarning ustunligi shundaki, yig’indining to’g’ri belgisi avtomatik holda sonlarning ishorali razryadlarini qo’shish va qo’shni kichik razryaddan sonlarni ko’chishi jarayonida aniqlanadi. Agar ishorali razryaddan 1 ko’chirishga to’g’ri kelsa, qo’shimcha kodda qo’shganda u tashlab yuboriladi, teskari kodda esa oxirgi (kichiq) razryadga qo’shib yoziladi. Ikkilik sonlarni qo’shish jadval asosida amalga oshiriladi. Aslida esa razryadli qo’shishda ikkita emas uchta son qatnashadi. Uchinchi son qo’shni razryaddan o’tgan ko’chiriladigan raqam hisoblanadi. Ko’p razryadli sonlarni algebraik qo’shish odatda razryadli qo’shish - ayirishdek n ta bir xil operatciyadan iborat bo’lgan jarayonlar sifatida tashkil qilinadi. Bunda qo’shiluvchilar ishoralariga ko’ra 4 holat bo’lishi mumkin: 1) X1>0 , X2>0 , X3 = X1 + X2 >0; 2) X1>0 , X2<0 , X3 = X1 + X2 >0; 3) X1<0 , X2>0 , X3 = X1 + X2 <0; 4) X1<0 , X2<0 , X3 = X1 + X2 <0;
Har bir holatni misollarda ko’ramiz. Taqqoslash qulay bo’lishi uchun hamma natijalarni 7-jadvalga kiritamiz. Ko’rishning aniqligi va tahlil uchun bu jadvalda barcha sonlar to’g’ri kasr ko’rinishida berilgan. Lekin Ko’p razryadli butun sonlarni qo’shish ham, kasrlarni qo’shish kabi bajarilishini unutmaslik lozim.
Jadval tahlili, algebraik qo’shishda teskari yoki qo’shimcha kodlarning ishlatilishi, ishoralarning har qanday holatida ham qiyinchilik to’g’dirmasligini ko’rsatadi. Qizig’i shundaki, natijaning belgisi avtomatik holda saqlanadi. Bu
holatning mexanizmini olishga harakat qilamiz. Bizga qiymatlar qo’shimcha kodda berilgan deylik. Boshqa yig’indi sonlar kabi, uning belgisi uchta qo’shiluvchilar belgili sonlari va qo’shiluvchi sondan iborat. 1- holat. Agar sonlarning masshtablari to’g’ri olingan va razryad to’g’ri to’lib toshmagan bo’lsa, qo’shiluvchilarning ishorali sonlari va razryadga ko’chirma nolga teng bo’lishi kerak, chunki:
/ [X1] qo’sh + [X2]
qo’sh / < 1 (1. 4)
Shunday qilib, yig’indining belgisi quyidagicha aniqlanadi: 1 - sonning ishora raqami 0, … + 2 - sonning ishora raqami 0, … + sonli razryadlardan ko’chirma raqam 0 __________________________________________ yig’indining ishora raqami 0, …
Olingan natija ko’rilgan holda natija ishorasi avtomatik holda hosil bo’lishini yana tasdiqlaydi.
2- holat. Bunda musbat qo’shiluvchi X1 ning moduli X2 ning modulidan katta bo’lgani uchun:
/ [X1] qo’sh + [X2]
qo’sh / > 1 (1.5)
munosabat o’rinlidir. Bu holatda ishora raqami doim 1ga teng. 1.5 ifodaning haqiqiyligi
/ [X1] qo’sh + [X2]
qo’sh / = 1 va
qo’sh / = /X1/ > /X2/ / dan kelib chiqadi.
Shunday qilib, natija ishorasi quyidagi qismlardan tuziladi:
7- jadval
Oddiy
Ko’rinishi To’g’ri
Qo’shimcha Teskari
1 x o l a t
X 1 = 0,
10101 + X 2
00101
____________ X
3 = 0
, 11010
2
X 1 = 0 , 10101 + X 2
, 00101
______________ X
3 = 0
, 10000
3
1 =- 0
, 10101
+ X 2 = 0 , 00101
_____________ X
3 = - 0
, 10000
4
1 = - 0,10101 X 2
______________ X
3 = - 0
, 11010
[X
1 ] to’g’ = 0 , 10101
+ [X 2 ] to’g’ = 0 , 00101 _______________ [X
3 ] to’g’ = 0 , 11010
x o
[X 1 ] to’g’ = 0 , 10101
+ [X 2 ] to’g’ = 1 , 00101 _________________ [X
3 ] to’g’ = 0 , 10000 (ayrish bajariladi)
x o
[X
1 ] to’g’ = 1 , 10101
+ [X 2 ] to’g’ = 0 , 00101 ________________ [X
3 ] to’g’ = 1 , 10000 (ayrish bajariladi).
x o
[X 1 ] to’g’ = 1
, 10101
+ [X 2 ] to’g’ = 1 , 00101 _______________ [X
3 ] to’g’ = 1 , 11010
[X 1 ] ko’sh = 0 , 10101
+ [X 2 ] qo’sh = 0 , 00101 ________________ [X
3 ] .qo’sh = 0 , 11010
l a t
[X 1 ] qo’sh = 0 , 10101
+ [X 2 ] qo’sh = 1 , 11011 ________________ [X
3 ] qo’sh = 10 , 11010 olib tashlanadi
l a t
[X 1 ] qo’sh = 1
, 01011
2 ] qo’sh = 0 , 00101 _________________ [X
3 ] qo’sh = 1 , 10000 Kodni almashtirish. [X
3 ] to’g’
= 1 , 10000
l a t
1 ] qo’sh = 1 , 01011
+ [X 2 ] qo’sh = 1 , 11011 _________________ [X
3 ] qo’sh = 11 , 00110 olib tashlanadi
Kodni almashtirish. [X 3 ] qo’sh = 1
, 11010
[X 1 ] tes = 0 , 10101 + [X 2 ] tes =0
, 00101
________________ [X
3 ] tes = 0 , 11010
[X 1 ] tes =0 , 10101 + [X 2 ] tes =1
, 11010 ______________ 10 , 01111
+1 Tciklik ko’chirish [X 3
tes= 0
, 10000
[X
1 ] tes = 1 ,
01010 + [X
2 ] tes = 0 , 00101 _______________ [X
3 ] tes = 1 , 01111 Kodni almashtirish. [X
3 ] to’g’ = 1 , 10000
[X 1 ] obr = 1
, 01010
+[X 2 ] obr = 1
, 11010 ________________ 11 , 00100
+1 tciklik ko’chirish
[X
3 ] tes= 1 , 00101 Kodni almashtirish. [X 3
to’g’
= 1 , 11010
1 - sonning ishora raqami 0, … + 2 - sonning ishora raqami 1, … + sonli razryadlardan ko’chirma raqam 1 __________________________________________ yig’indining ishora raqami 10, … tashlab yuboriladi
/ [X1] qo’sh + [X2]
qo’sh / < 1 (1.6)
Bu ishora razryadiga ko’chirma son doim nolga teng bo’lishini bildiradi. U odatdagi munosabatlardan kelib chiqadi: / [X1] qo’sh
+ [X2] qo’sh
/ = 1 va / [X1] qo’sh
/ = /X1/ < /X2/ .
Natijada yig’indining ishorasi quyidagi yig’indilardan iborat. 1 - sonning ishora raqami 1, … + 2 - sonning ishora raqami 0, … + sonli razryadlardan ko’chirma raqam 0 __________________________________________ yig’indining ishora raqami 1, …
Bu holatda ham ishoraning avtomatik kelib chiqishi isbotlandi. 4- holat. Razryad to’g’ri to’lib toshmaganda va masshtab to’g’ri tanlanganda ishora razryadi albatta birga teng bo’lishi kerak. Bu /X1/ + /X2/ < 1 munosabatdan kelib chiqadi. Bundan esa quyidagi ifoda kelib chiqadi. / [X1]
qo’sh + [X2]
qo’sh / > 1 (1.7)
Bu holatda ishora paydo bo’lishini tahlil qilib quyidagini hosil qilamiz.
1 - sonning ishora raqami 1, … + 2 - sonning ishora raqami 1, … + sonli razryadlardan ko’chirma raqam 1 __________________________________________ yig’indining ishora raqami 11, …
Shunday qilib, to’rtta holatda ham qo’shiluvchilarni oddiy ko’shish orqali yig’indining ishorasi avtomatik hosil bo’lishini isbotladik. Bunday usullarda plyus ishorasi 1 bilan, minus ishora 0 bilan belgilanadi. Download 1.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|