Byudjet taqchilligini kamaytirishning jahon tajribasi va ayrim mamlakatlarda amalga oshirish xususiyatlari

Davlat qarzi- bu barcha oldingi yillardagi byudjet taqchilligi minus budjet profitsiti yig‘indisidir. Davlat qarzining katta miqdori bilan unga xizmat ko‘rsatish xarajatlari (foizlar va asosiy qarzni to‘lash) byudjet taqchilligining asosiy yoki hatto yagona sababi bo‘lishi mumkin, ammo qarzning mutlaq miqdori bo‘yicha davlat qarzi mavjudligini aniqlash mumkin emas. katta yoki kichik. Shuning uchun davlat qarzining dinamikasi davlat qarzining milliy daromaddagi ulushi bilan o‘rganiladi.
Byudjet taqchilligi va davlat qarzi o‘zaro ta'sir ko‘rsatadi va davlatdan faol moliyaviy siyosatni talab qiladi. Davlat byudjet va davlat qarzini boshqarib, mamlakatdagi iqtisodiy vaziyatni o‘zgartirish orqali ta'sir qilish imkoniyatiga ega soliq stavkalari, davlat qarzlarini chiqarish va joylashtirish, byudjet taqchilligini moliyalashtirish. Shuning uchun byudjet eng muhim vositadir hukumat nazorati ostida.
Kelajakda byudjetning ijtimoiy jarayonlardagi roli ortib boradi. Buning sababi shundaki, aynan byudjet mablag‘lari byudjetdan tashqari jamg‘armalar bilan birgalikda ijtimoiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, aholiga ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatishning yangi, yuqori darajasiga o‘tishning moliyaviy asosi hisoblanadi. Bundan tashqari, davlat byudjeti fuqarolarning moddiy boyliklariga ko‘ra tabaqalanishining bozor iqtisodiy sharoitiga o‘tish natijasida yuzaga keladigan ijtimoiy oqibatlarini tenglashtirish uchun mo‘ljallangan.


Xulosa
Byudjet taqchilligining oqibatlari davlat xarajatlarini moliyalashtirish uchun sarflanadigan mablag'larning ko‘payishi va investitsiyalarni moliyalashtirish uchun ajratiladigan mablag'lar hajmining qisqarishida o‘z aksini topmoqda. Kelajakda o‘sib borayotgan tanqislik turmush darajasining pasayishiga olib keladi. Shu munosabat bilan hukumatlar byudjetni tartibga solishning tanqisligini minimallashtirishga va uni nazorat qilishga qaratilgan turli xil usullarni qo‘llaydilar, shular qatorida: davlatning Markaziy (Milliy) banki tomonidan Moliya vazirligi tomonidan kreditlash; bankdan tashqari sektorni kreditlash; tashqi moliyalashtirish manbalarini jalb qilish; pulni chiqarish.
Iqtisodiy nazariyada byudjetni tartibga solishning uchta tushunchasi mavjud: har yili muvozanatli byudjetlar kontseptsiyasi, unga muvofiq davlatning moliyaviy faoliyati kontratsional, barqarorlashtiruvchi kuch sifatida chiqarib tashlanadi. Balanslash daromadlar va xarajatlarni operativ davlat tomonidan tartibga solish yordamida amalga oshiriladi.
Shu bilan birga, byudjet har yili emas, balki iqtisodiy tsikl davomida muvozanatlashadi. Shunday qilib, retsessiya davrida hukumat soliqlarni kamaytiradi va davlat xarajatlarini ko‘paytiradi, bu esa byudjet taqchilligiga olib keladi. Iqtisodiy o‘sish davrida hukumat qarama-qarshi choralarni ko‘rmoqda, ortiqcha defitsit bilan oldingi taqchillikni qoplash uchun byudjetdan foydalanmoqda.
Funktsional moliya kontseptsiyasi, unga ko‘ra davlat moliyasining asosiy maqsadi iqtisodiyotni barqarorlashtirishdir, tanqislik yoki ortiqcha xarajatlar bilan bog'liq muammolar ikkinchi darajali ahamiyatga ega. Buning isbotlanishi, tiklanish davrida byudjet daromadlari avtomatik ravishda ko‘payadi, shuning uchun byudjet taqchilligi mustaqil ravishda yo‘q qilinadi.