Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (carjis)

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS) 
ISSN (online): 2181-2454 
Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org 
DOI:
10.24412/2181-2454-2022-3-187-194 
 
E-mail: [e-mail] 
189 
o’rganishning juda ko’p usullari mavjud ammo ijodiy-tanqidiy fikrlashi 
rivojlanmagan insonda bu holat ancha qiyinlashadi. Sababi, fikrlash va masalaga 
yangicha nazar bilan yechim topish qobilyati tillarni o’rganishda katta ahamiyat kasb 
etadi. Xorijiy tillarni o’rganish uchun qoidalarni nima uchun tuzilganligining sababini 
tushunish shart. Bu esa insondan bir muncha ijodiy va tanqidiy fikrlashni, “nima, 
nima uchun, qanday qilib va natijasi nima bilan tugaydi?”, kabi savollarni yuzaga 
kelishini talab qiladi. Bir til bilan butun bir mamalakat va xalqning tarixi, madaniyati 
va bugungi kundagi fan manbaalari bilan yaqindan tanishish imkoniyati mavjud. 
Tarjima masalasida ham tafakkur bilan tushuna olish masalaga bir muncha oydinlik 
kiritadi. Shu sababli ham bu mavzuni yoritish va bir nechta qarashlarni o’rganish 
maqsadida , hamda xorijiy tillarni o’rganishga ijodiy-tanqidiy fikrlashni ta’siri 
bo’yicha izlanishlarni ommaga taqdim qilishni maqsad qildik. 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA 
Mavzuni yanada isbotlab berish maqsadida maqolani yozishda asos bo’lib 
xizmat qiluvchi adabiyotlarga alohida to’xtalib o’tamiz. Juda ko’p fan doktori va 
dotsentlar ushbu mavzu bo’yicha sohalaridan kelib chiqqan holatda ilmiy izlanishlar 
olib borishgan. Shular jumlasidan, Fizika va matematika fanlari nomzodi, dotsent, 
Nizomiy nomidagi TDPU Shahrisabz filiali direktori Abduqahhor G’aniyevning
“Ma’rifat” gazetasining 2020-yil 11-noyabrdagi 43-sonida va Baxtiyor.uz. saytidagi 
Edu.uz saytidan olingan “Tanqidiy fikrlash nima va uni qanday o’rganish mumkin?” 
nomli maqolaga o’z qarashlarini bildirgan holda ushbu fikrlarni ta’kidlagan: “2002 
yil AQSH da o’tkazilgan XXI asr malakalari va ko’nikmalarini aniqlash bo’yicha 
hamkorlikda “4 Ss”konsepsiyasi qabul qilingan. Konsepsiya boshidayoq tanqidiy 
fikrlash (Critical thinking) tilga olingan. AQSH ta’lim tizimida esa allqachon ayni 
shu ko’nikmalarni o’rgatish asosiy o’ringa chiqqan”,- deya ta’kidlaydi izanuvchi 
mutahasis.Ammo maqola yakunida bu fikrlarning qarama-qarshisi ham namoyon 
bo’ldi. Albatta, bu fikrlar o’z – o’zidan paydo bo’lgan emas, haqiqatdan ham AQSH 
dagi ta’lim tizimi juda kuchli rivojlanganligi barchaga ma’lum. Mantiq va tanqidiy 
fikrlash yangicha dunyoqarashni, ya’ni ijodiy fikrlashni olib kirishini avvaldanoq 
ko’ra bilgan olimlar bu sohaga jiddiy qarashni boshlashgan va bu o’zining ijobiy 
natijasini bermoqda.
Amerikalik psixolog, o’qituvchi, bir vaqtning o’zida Amerika psixologlar 
uyushmasining prezidenti, bir nechta muvaffaqiyatli kitoblarning muallifi, “Tanqidiy 
fikrlash va aql psixologiyasi”, “Bilim va bilmaslik” mavzularidagi ilmiy ishlar 
muallifi Diane Xolpernning “Tanqidiy fikrlash psixologiyasi” deb nomlangan 

---