Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (carjis)

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS) 
ISSN (online): 2181-2454 
Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org 
DOI:
10.24412/2181-2454-2022-3-187-194 
 
E-mail: [e-mail] 
190 
kitobida tanqidiy fikrlashning ta’lim jarayonidagi o’rniga berilgan alohida e’tiborini 
ko’rish mumkin. Bundan tashqari u o’zining benazir asarlarida tanqidiy fikrlash va 
ijodiy fikrlash tezroq va samaraliroq ta’lim olishni ta’minlashi haqida fikr yuritadi. 
Bundan tashqari qiyin holatlar va masalalar vaqtida tanqidiy fikrlash orqali 
masalaning boshqa tomonlardan yechimini topish mumkinligi va bu boshqa fanlarga 
targ’ib qilinganda ham o’z tasdig’ini topganligi haqida misollar keltirib o’tadi. 
Bundan ko’rinadi-ki aynan ijodiy va tanqidiy fikrlash orqali boshqa fanlarni yaxshi 
o’zlashtirish, kerakli ma’lumotlarni eslab qolish va ma’lum bir ma’lumotlarni to’g’ri 
tahlil qilib, tushuna olish kabi imkoniyatlarga erishish mumkin ekan. Shu sababli ham 
xorijiy tillarni aynan tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi qo’llanmalar asosida 
o’rganish ancha samarali bo’ladi va kutiganidek natija ham beradi deb ayta olamiz. 
Fizik olim Braunning fikriga ko’ra “Real hayot maqsadlariga bog’lanmagan o’quv 
ko’nikmalari ta’lim oluvchilarga obyektiv testlarni yaxshi ishlashga imkoniyat berishi 
mumkin, lekin ular bu ko’nikmalarni yangi real vaziyatlarda qo’llay olmaydilar”, 
deya ta’kidlaydi.Izohlaydigan bolsak, agarda yosh o’quvchilarga ma’lumotlar 
ma’nosi va fikrlar mazmuni tushuntirilmasa o’rganilayotgan bilimlar faqatgina 
qog’ozda qolib ketishining ehtimoli juda yuqori bo’ladi. Agarda ingliz, rus va boshqa 
tillarda so’zlasha olish uchun ham ijodiy va tanqidiy yondashilsa samarasi tezroq 
bilinar ekan.
Shu o’rinda Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyevning quyidagi gaplari yodimizga 
tushadi ”Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar 
faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak”. O’zbekiston Respublikasida faoliyati 
yo’lga qo’yilgan “Prezident maktablari”ga o’quvchilarni qabul qilish testlari ingliz 
tili va mantiqqa, tanqidiy va ijodiy fikrlashga qaratilganida ham biz maqolada 
ko’targan mavzuning reallikdagi aksi ko’rinadi. Prezident maktablarining you tube, 
telegram kanallaridagi post va videolarda “Tanqidiy fikrlash – bu bizning ongli tarzda 
harakat qilishimizni nazarda tutadigan aktiv jarayondir. Tanqidiy fikrlash usullarini 
qo’llagan holda biz murakkab iqtisodiy, ijtimoiy, axloqiy, qonuniy yoki boshqa turli 
muammolarni tahlil qilishga, ularning kelib chiqish sabablarini, oqibati yoki boshqa 
hodisalarga ta’sirini tushunishga va muammoni hal qilish uchun yechim izlashga 
muvaffaq bo’lamiz”, degan fikrlarni ko’rishimiz mumkin.
Tillarga tanqidiy fikrlashni olib kirishning asl sababi shundan iborat-ki, so’zlar 
va iboralarning ishlatilish jihatidan to’g’ri tushunilganligi bu so’zlarni ma’nosiga 
ko’ra boshqa bir vaqtda va boshqa gaplarda ham ishlatishdek qimmatli imkoniyatni 
beradi. Ya’ni muloqot davrida bizning miyyamiz axborotlarni qabul qiladi, 
sintezlaydi, tahlil qiladi va ushbu jarayonlarga javoban tafakkur qilib,so’z boyligidan 

---