Chakana savdoni tashkil etish va texnologiyasi

1.Xaridorlar ehtoyoj -talablarini o`rganish vazifalari va usullari.

Chakana savdo tashkilotlari uchun tovarlar assortimentini shakl- liiniirisli asosida xaridga bo'lgan talabning, ehtiyojning turli ko’riinislilarini o‘rganish yotadi. O‘rganish natijasida olingan xu- losalarardan kelgusida foydalaniladi.

Ehliyoj ko'rinishinmg eng ko‘p tarqalgan shakllaridan biri chakana savvdo aylanmasi ko'rsatkichidir. Uning tuzilishini tahlil qilish xari- dorllarga bo‘lgan ijobiy munosabatlarini oshiradi.
Tovar aylanishi ehtiyoj ko‘rinishi sifatida, xaridorlarga sotilishi, ularning talabini qondirishi bilan baholanadi. Sotilmay qolgan va xaridor talabini qondirmagan savdo tovarlari ham bo‘lishi mumkin. O‘tmay yotgan tovarar xaridor ehtiyoj-talablariga javob bermassligi va baholar haddan tashqari yuqori bo'lib xaridorning hamyoniga to`g'ri kelmasligi mumkin.
Xaridoming tovarga talabi turib qolgan, bahosi balandlariga susayi- shi, unga mos keladigan yangi tovarlarga oshib borish mumkin.
Shunday qilib, xaridoming talab-ehtiyojlarini o‘rganishni uch ko'rinishga bo'lish mumkin:

1. 
   Sotilgan tovarlar.
   
2. 
   Qoniqarsiz tovarlar.
   
3. 
   Yangi keladigan tovarlar.
   

Sotilgan tovarlar iste’tovarchilaming talabiga mosmi, yo'qmi, xaridor sotib olgan tovaridan xursandmi, bular o.'rganiladi. Ota-bobolardan qolgan bir ibora bor: «pulingiz yoningizda o‘zingiz bilan qaytib ketadi»; Xaridorga sotilgan narsalar ularga quvonch keltirishi lozim.
Kompyuter-kassa tizimining joriy qilinishi sotilgan narsalarning har kuni hisobini olib borish imkonini beradi. Faqat tovarlaming nomlari, miqdori, bahosigagina emas, uning boshqa qator tomonlariga ham baho beriladi.
Chakana savdo korxonasida talab qoniqarsiz deb topilgan tovar­lar hisobi turli usullar bilan aniqlanadi. Do'konlarda maxsus daftarlar ochiladi, bularga do‘konda bo‘lmagan buyurtmachilar. tomonidan talab qilingan tovarl ro<sup>`</sup>xati voziladi. O'sha-tovarlar do`konga keltirilsa, buyurtmachilarga telefon orqaii yoki pochta orqaii xabar qilinadi. Bundan tashqari, anketa so'rovlarini uyushtirish ham mumkin.
Xaridorga xizmat qilish jarayonida suhbatlar orqaii sotuvchilar
xaridorning talab-ehtiyojlarini aniqlashi va daftarga yozib borisii
darkor.
Yangi shakllantirib keltiriladigan tovcarga talablarni o'rganish
ham ahamiyat kasb etadi. Yangi tovarlarga xaridorlarning qiziqishini
aniqlaydi. Buni anaiqlash maqsadida do^:konlarda ko'rgazma-savdo
uyushtiriladi. Xaridorlar bu yerdagi tovarlar bilan tanishadilar, ular
ishlatish, qo^{`</sup>llash bo<sup>`}yicha maslahatlar oladilar, sinab-tekshirib
yoki ta’mini totib ko^{`</sup>rib, sifatiga baho beradilar.
Xaridorning talab-ehtiyojlarini o<sup>`}rganish jarayonida olingain
ma’lumotlar umumlashtirilib,tegishli xulosalar chiqariladi. Natijalar tahlil qilinib, Chakana savdo tashkilotining ishini yaxshi-
lash, mol assortimentini yangi tovarlar bilan boyitish chora-tadbirlari ko'riladi.