Chet tilida yozish ko’nikmasini o’rgatishda yuzaga keladigan qiyinchiliklar va ularni bartaraf etish yo’llari

YOZISH KO’NIKMASINI O’RGATISHDA YUZAGA KELADIGAN QIYINCHILIKLAR VA ULARNI BARTARAF ETISH YO’LLARI

O’qish va yozishni rivojlantirish erta bolalikdan boshlanadi va bolalar bog’chasi yoki bolalar bog’chasidan o’rta maktabgacha va undan keyingi davrda kundalik vazifalar va sinf faoliyati bilan bog’liq. Ular hozirda keng qabul qilingan Ingliz tili sanʼatining umumiy asosiy davlat standartlarining ajralmas qismini tashkil etadi. Garchi ko’pchilik o’qish va yozishning muhim jihatlari bilan bog’liqligini ta’kidlasa-da, bu bog’liqlik yoki bu ikki muhim sohani ta’lim sifatida qachon va qanday qilib eng yaxshi tarzda birlashtirishga oid kam tadqiqot mavjud. O’qish va yozish aloqasining mohiyatini va ahamiyatini to’liqroq tushunish uchun sohani rivojlantirishda ko’rib chiqilishi kerak bo’lgan ba’zi masalalar bo’yicha konsensus. Ushbu kurs ishida o’quv masalalari, texnologiya, mavjud ma’lumotlar bilan bo’lishish va baholashga yangi yondashuvlarga bo’lgan ehtiyoj haqida fikr yuritiladi. O’qish-yozish aloqasini yaxshiroq tushunish va yo’riqnomada ko’rib chiqish uchun kelajakdagi tadqiqotlar uchun muhim yo’nalishlar bo’lgan panel kelishilgan narsalarning qisqacha mazmuni bilan yakunlanadi.
O’qish va yozish o’rtasidagi bog’liqlikni ko’rib chiqishni soddalashtirish uchun bu erda o’qish yozma matnni tez va aniq dekodlash va o’qilgan narsani tushunish qobiliyati sifatida belgilanadi. Yozuv qo’l yozuvi yoki klaviatura yordamida bir-biriga bog’langan matnni (jumlalar, paragraflar va hujjatlar) yaratish qobiliyati sifatida aniqlanadi, bu fikr yoki ma’lumotni bildiradi. Shuni ham yodda tutingki, panelda ingliz tilini ikkinchi yoki qo’shimcha til sifatida o’rganayotgan talabalarni o’rganish va o’qitishda o’qish va yozish aloqasi masalasiga alohida e’tibor berilmaydi. Hujjatdagi kengroq bayonotlarning ba’zilari to’g’ridan-to’g’ri ushbu aholiga taalluqli bo’lishi mumkin, boshqalari esa muhim nuanslarni talab qiladi, chunki ikkinchi tilni o’rganuvchilar uchun o’qitish maxsus tajriba va yordamni talab qiladi va o’ziga xos murakkab masala. Ushbu qaror hech qanday tarzda o’qish, yozish va ularning ushbu guruhdagi aloqasi ahamiyatini kamaytirmaydi, balki mavzuni alohida ko’rib chiqishga loyiqligini ko’rsatishi kerak.¹¹
O’qish va yozish o’rtasida bog’liqlik mavjudligi haqida umumiy kelishuv mavjud, ammo biz bu bog’liqlikning tabiati yoki o’qish va yozish o’rtasidagi rivojlanish va o’quvchilarning yutuqlari bilan bog’liq o’zaro ta’siri haqida hayratlanarli darajada kam narsa bilamiz. Misol uchun, birida o’rganish ikkinchisida ta’limga qanday ta’sir qiladi yoki o’zgartiradi va o’qish uchun o’qitish jarayoni yozma yo’l-yo’riq bilan yoki yozma ta’lim jarayoni o’qish yo’riqnomasi bilan qanday bog’liq? O’qish bo’yicha ko’rsatmalar yozishda ishlashni yaxshilaydimi va buning aksi to’g’rimi? O’qish-yozish traektoriyasini o’rganar ekanmiz, tinglash va gapirishni (ya’ni og’zaki tilni) o’z ichiga olishi muhim bo’ladi, chunki bu ko’nikmalarning barchasi o’zaro bog’liq holda rivojlanadi. Ushbu ko’nikmalar o’rtasidagi munosabatlar bolalik va o’smirlik davrida yosh va o’sish/rivojlanish bilan qanday o’zgaradi va bu assotsiatsiyalar matnning xususiyatlari o’zgarishi bilan qanday o’zgarishi mumkin (masalan, janr, lug’atning murakkabligi, jumlalar tuzilishi)?
O’qish va yozish bir-biri bilan chambarchas bog’liq bo’lsa-da, korrelyatsiya mukammal emas. O’qish-yozishning har xil qobiliyat darajalari bo’yicha o’qish va yozish munosabatlari bo’yicha juda kam tadqiqot olib borilgan. O’qish va yozish o’rtasidagi bog’liqlikni o’rganish bizga ushbu ko’nikmalarning biri bilan kurashadigan, ammo boshqasi bilan kurashmaydiganlar qanday fazilatlar va qobiliyatlarga ega ekanligini va ikkalasida ham qiyinchilikka duchor bo’lganlarni qanday xarakterlashi haqida ma’lumot berishi kerak. O’qish va yozish o’rtasida ba’zi qiziqarli o’xshashlik va farqlarni qayd etish mumkin. Ikkalasi ham (boshqa til san’ati qobiliyatlari, tinglash va gapirish) lug’at (so’zlar, ularning ichki morfologiyasi va kontekstdagi ma’nolari) va sintaksis (jumla tuzilishi, murakkab jumlalar va foydalanish mo’ljallangan xabarni qanday o’zgartirishi) haqidagi bilimlarni o’z ichiga oladi. Yuqori darajalarda bularning barchasi fikrlash, tanqidiy fikrlash va analitik qobiliyatni talab qiladi va ularning barchasi asosiy bilimlarga asoslanadi. Malakali yozish va o’qish murakkab bo’lib, moslashuvchan, maqsadga yo’naltirilgan, muammolarni hal qilish bo’yicha keng qamrovli o’z-o’zini tartibga solishni talab qiladi; ikkalasi ham janr bilimi va strategiyalardan samarali foydalanishni talab qiladi.¹²
O’qish va yozish qobiliyatining tarqalishi bir xil ekanligi qayd etilgan bo’lsa-da, bu ikkalasi har doim ham birga bo’lavermaydi. Biroq, yozish muammolari va o’qish muammolarining birgalikda paydo bo’lishi katta; Yozish va o’qish qobiliyatining buzilishi bilan aniqlangan ikkinchi sinf o’quvchilarining tarqalishi taxminan 45% ni tashkil qiladi. Yaxshi kitobxonlar yozishda muammolarga duch kelishlari mumkin, ammo yaxshi yozuvchi kambag’al o’quvchilar kamdan-kam uchraydi. Talabalar ko’pincha o’qishda qiynalayotganliklarini bilishsa-da, ko’plab oldingi sinf o’quvchilari va kattaroq kurashayotgan yozuvchilar o’zlarining yozish qobiliyatlarini ortiqcha baholaydilar. Ta’lim taraqqiyotini milliy baholashning yozma ma’lumotlari shuni ko’rsatadiki, 4, 8 va 12-sinf o’quvchilarining aksariyati o’z sinflarida zarur bo’lgan yozish qobiliyatlarini faqat qisman o’zlashtirganliklarini namoyish etadilar.
O’qish komponentlari, o’qishni o’rgatish va o’qish aralashuvi bo’yicha katta miqdordagi tadqiqotlar mavjud. Erta o’qish haqida ko’proq ma’lumotlarga ega bo’lsa-da, o’rta va yuqori sinflarda o’qishni o’rgatishning ta’sirini tushunish uchun qadamlar qo’yilmoqda va qiyinchilikka uchragan o’smir kitobxonlar bilan aralashuv K-dagi bolalar bilan aralashuvga qaraganda kamroq samaraliroq ekanligi ko’rinadi, bu populyatsiyalar bilan ba’zi muvaffaqiyatlarga erishildi. Barcha darajadagi o’qishni tushunish ustida ishlash kerak, lekin ayniqsa, talabalar murakkabroq matnlar bilan shug’ullanadilar va tushunish uchun yanada rivojlangan fikrlash va analitik qobiliyatlardan foydalanishlari talab etiladi.
Yozish va o’qish bo’yicha ko’rsatma bo’yicha tadqiqotlar juda kam, ammo ba’zi istiqbolli yangi tadqiqot natijalari mavjud. So’nggi tadqiqotlar sintezlari va yozma ko’rsatmalar va tuzatish bo’yicha qo’shimcha izlanishlar aralashuvning o’quvchilarning yozma mahsulotlarining sifati va miqdoriga ijobiy ta’sir ko’rsatgan jihatlarini ko’rsatdi,¹³ shuningdek, yozish bo’yicha ko’rsatmalar o’qishni tushunish ko’nikmalarini yaxshilashga ijobiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. O’qituvchilar uchun kasbiy rivojlanish bo’yicha tadqiqotlar, ular yozish uchun strategiyalarni o’rgatish va yozish jarayonini o’z-o’zini tartibga solishda qanday yuqori samarali bo’lishi mumkinligini ko’rsata boshladi. Bu ish savodxonlik va umuman ta’lim-tarbiya jarayonini rivojlantirishda yozishning ahamiyatini yanada oshirishga xizmat qiladi.
O’qish va yozish bo’yicha dalillar to’planganiga qaramay, bu soha talabalarning o’qishni tushunishning yuqori darajalariga erishish va yozishni rivojlantirishning maqbul traektoriyalarini aniqlash uchun qanday eng yaxshi yo’l bilan kurashishda davom etmoqda. Qayta tiklanadigan talabalar muhim yutuqlarga erishganlarida, bu ko’nikmalarni mustahkamlash va ularni saqlab qolish uchun ularga qanday yordam(lar) kerakligi aniq emas. Doimiy izlanishlar zarurligiga qaramasdan, qayta qidiruv natijalari o’qituvchilarning hozirgi tadqiqot bilimlarini o’z ichiga olishi va o’z talabalari bilan sinflarida foydalanishi uchun etarlicha dalda beradi. K–12 sinflarni qamrab olgan, lekin koʻproq ogʻirroq oʻqishga qaratilgan erta oʻqish yoʻriqnomasi boʻyicha foydalanuvchilarga qulay hujjatlar toʻplami mavjud (masalan, Milliy oʻqish paneli hisobotiga qoʻshimcha hujjatlar boshlang’ich maktabda (ko’proq tadqiqot mavjud bo’lgan joyda). Milliy Erta Savodxonlik Paneli erta savodxonlikning rivojlanishi va bu rivojlanishga uy va oilaning ta’siri bo’yicha ilmiy dalillarni sintez qildi, erta savodxonlik va bolalarni tarbiyalash bo’yicha o’qituvchilar va bolalarni parvarish qiluvchi provayderlar uchun qo’shimcha hujjatlar bilan erta bolalikni qamrab oldi. tilni rivojlantirish. Yaqinda mukammal ta’lim alyansi va Nyu-Yorkdagi Karnegi korporatsiyasi o’rtasidagi hamkorlik orqali o’smirlarning savodxonligi (o’qish va yozishga qaratilgan) bo’yicha umumlashtirilgan hujjatlar ishlab chiqildi, ular bepul mavjud va boshlang’ich nuqtani ta’minlaydi. Yozish sessiyasi sifatidagi hujjat ham mavjud¹⁴. Tadqiqotga asoslangan savodxonlikni o’rgatish va o’qituvchilar ta’limiga ta’siri haqida hisobot Amerika o’qituvchilar ta’limi kollejlari assotsiatsiyasidan ham mavjud.
Ushbu ma’lumotlarda biz ko’rsatmalar, texnologiya, bilganlarimiz bilan bo’lishish, o’qish va yozish aloqasiga taalluqli bo’lgan o’lchov, sinov va baholash masalalarini, kelajakdagi tadqiqot ehtiyojlari bo’yicha yakuniy qismni ko’rib chiqamiz. Aralashuv va kasbiy rivojlanish bo’yicha alohida bo’limlarning yo’qligi ularning ahamiyatini hech qanday tarzda kamaytirmaydi. Aksincha, biz aralashuvni juda muhim deb bilamiz va erta aniqlash, doimiy baholash, ko’rsatmalarni moslashtirish va aralashuvga oid ma’lumotlar shundan dalolat beradi. Xuddi shunday, o’qish va yozishni samarali o’rgatish uchun xizmatdan oldin ham, xizmatdan keyin ham kasbiy rivojlanish muhim ahamiyatga ega.

5.