Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Toshkent — 2019 R. Farmonov, U. Jo‘rayåV, sh. Ergashev jahon tarixi

liklar ta’sirini kamaytirib, mahalliy arab xalqlarining islom sivili-
zatsiyasi doirasida o‘ziga xos mustaqil rivojlanishi uchun imkoniyat
yaratdi.
G‘arbiy Afrikaga yevropaliklarning kirib kelishi qit’a tabiiy
boyliklarining jadal o‘zlashtirilishiga, qulchilik va qul savdosining
rivojlanishiga olib keldi. Qul savdosi afrikaliklar tarixida o‘ta
fojiali iz qoldirdi.
Mamluk – O‘rta asrlarda Misrda mavjud bo‘lgan harbiylar qatlami. Ular, asosan,
kavkazlik va turkiy xalqlar vakillaridan iborat o‘smir qullardan shakllantirilgan.
Irqchilik – barcha irqlarning teng emasligi, xalqlarning tarixi va madaniyatiga irqiy
farqlar hal qiluvchi ta’sir etishi to‘g‘risidagi mafkuraviy qarashlar yig‘indisi.
1. Misrning usmoniylar tomonidan zabt etilishi bu yerdagi ijtimoiy-iqtisodiy munosa-
batlarda qanday o‘zgarishlarga olib keldi?
2. G‘arbiy Afrikaga yevropaliklarning kirib kelishi qachon boshlandi?
3. Yevropaliklarda qul savdosiga ehtiyoj qachon paydo bo‘ldi?
4. Qul savdosi afrikaliklar uchun qanday oqibatlarga olib keldi?
http://eduportal.uz

---

97
IV BOB. 1800–1870-YILLARDA YEVROPA VA
AMERIKA MAMLAKATLAR
I
20-mavzu: 1800–1870-YILLARDA BUYUK BRITANIYA
Sanoatning rivojlanishi. Bu davrda Buyuk Britaniyada sanoat gur-
kirab rivojlandi. Òo‘qimachilik, metallurgiya, mashinasozlik, kon sa-
noati yetakchi o‘rinni egalladi.
Angliya tarixida «Qizil va oq gullar» urushi qachon bo‘lib o‘tgan?
Mashinalashgan ishlab chiqarish oqibatida 1816-yili Buyuk
Britaniyada mashinalar 150 million odamning qo‘l mehnatiga teng
ishni bajarardi. Vaholanki, bu davrda Buyuk Britaniya aholisi 12 mil-
lion kishini tashkil etardi.
XIX asrda mashinasozlikda turli xil dastgoh (stanok)larning yara-
tilishi ishlab chiqarishda inqilobga teng ixtiro bo‘ldi. Stanoksozlik-
ning rivojlanishi metallni qayta ishlash imkonini berdi. Endilikda bir
mashina yordamida boshqa yana bir mashina yaratiladigan bo‘ldi.
Sanoat taraqqiyoti transportning yangi turi paydo bo‘lishini taqo-
zo etdi. Buning natijasi o‘laroq, 1825-yili Buyuk Britaniyada