Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Toshkent — 2019 R. Farmonov, U. Jo‘rayåV, sh. Ergashev jahon tarixi

16 million qul olib kelishdi. Arablar ham musulmon mamlakatlariga
taxminan shuncha qul yetkazib bergan. Qullarning ko‘pchiligi ularni
tutish va tashib ketish jarayonida nobud bo‘lardi. Birgina Atlantika
okeani orqali amalga oshirilgan qul savdosi jarayonida 60–70 million
afrikalik halok bo‘ldi.
Qul savdosi Afrika aholisining tabiiy rivojini to‘xtatibgina qolmas-
dan, afrikaliklar jamiyatini g‘ayriodatiy rivojlanish yo‘liga ham burib
yubordi. Qul savdosi afrikaliklar jamiyatida mulkiy va ijtimoiy
tengsizlikni kuchaytirdi, qabilaviy tuzumning buzilishiga, qabila oqso-
http://eduportal.uz

---

96
qollari orasidan qulfurushlar qatlamining shakllanishiga olib keldi.
Qul savdosi Afrika xalqlarining kuchsizlanishiga, bir-biriga nisbatan
ishonchsizlik va nafratning oshishiga sabab bo‘ldi. Qul savdosi
Afrikaning sillasini quritish evaziga Yevropa va Amerika mamlakat-
larining iqtisodiy gullab-yashnashi uchun xizmat qildi.
 
1517-yili ...
 
1795-yili ...
 
1551-yili ...
 
15–16 million ...
Qul savdosining Afrika uchun eng og‘ir oqibatlaridan biri psi-
xologik holat bo‘ldi: inson hayoti qadrsizlandi, quldorlar va qullarning
tubanlashuvi yuz berdi. Qulchilikning eng g‘ayriinsoniy ko‘rinishi –
irqchilik mafkurasi shakllandi. Yevropaliklar Afrikani zabt etish va
mustamlakalarga bo‘lib olishdagi o‘zlarining g‘ayriinsoniy va axloqsiz
harakatlarini oqlash uchun bu mafkuradan ustalik bilan foydalandilar.
1798-yili Napoleon boshchiligidagi fransuz qo‘shinlari Misrga bostirib kirdi.
Atlantika okeani orqali amalga oshirilgan qul savdosi jarayonida 60–70 million
afrikalik halok bo‘ldi.
XVI–XVIII asrlarda Shimoliy Afrika mamlakatlari Usmoniylar
imperiyasi tarkibiga qo‘shib olindi. Bu ushbu hududga yevropa-