D. B. Elmurodova 2023y

5-rasm. 
Sinov jarayonida aniq yoki taxminiy natija ma‘lum bo‘lgan malum 
ma‘lumotlar to‘plamidan foydalaniladi. Tajriba simmulyatsiya maqsadlariga 
javob beradigan dastlabki ma‘lumotlarni kiritishdir. Modelni tahlil qilish hisob – 
kitoblarning ning simulyatsiya maqsadlariga qanday mos kelishini aniqlashga 

---

24 
yordam 
beradi. 
DBMS muhitida 
modellashtirish 
MBBT muhitida modellashtirish odatda quyidagi maqsadlarga ega: 
Axborotni 
saqlash 
va 
o‘z 
vaqtida 
tahrirlash; 
Ba‘zi 
mezonlar 
bo‘yicha 
ma'lumotlarni saralash; 
Ma‘lumotlarni 
tanlashning 
turli 
mezonlarini 
yaratish; 
Tanlangan 
ma'lumotni 
qulay 
taqdim 
etish. 
Modelni ishlab chiqish jarayonida dastlabki ma‘lumotlar asosida kelajak 
ma‘lumotlar bazasining tuzilishi shakllantiriladi. Tariflangan xususiyatlar va 
ularning turlari jadvalda umumlashtiriladi. Jadvaldagi ustunlar soni ob‘ekt 
parametrlarining soni bilan belgilanadi (jadval maydonlari). Qatorlarning soni 
(jadval yozuvlari) bir xil turdagi tasvirlangan ob‘ektlarning qatorlari soniga mos 
keladi. Haqiqiy ma‘lumotlar bazasida bitta emas, balki bir nechta jadvallar bir-
biriga bog‘langan bo‘lishi mumkin. Ushbu jadvallar ba‘zi bir tizimga kiritilgan 
ob‘ektlarni tavsiflaydi. Ma‘lumotlar bazasi tuzilishini kompyuter muhitida 
aniqlab 
va 
o‘rnatgandan 
so‘ng, 
ular 
uni 
to‘ldirishga 
o‘tadilar. 
Tajriba davomida ma‘lumotlar saralanadi, qidiriladi va filtrlanadi va hisoblash 
maydonchalari 
yaratiladi. 
Kompyuterning axborot paneli bosma-hisobotlarda ma‘lumotlarni aks ettirish 
uchun turli xil ekran shakllari va shakllarini yaratish qobiliyatini ta'minlaydi. 
Har bir hisobotda ma‘lum bir tajriba maqsadiga mos keladigan ma‘lumotlar 
mavjud. Ma‘lumotni belgilangan mezonlar bo‘yicha har qanday tartibda, jami 
hisoblash 
maydonlarini 
kiritgan 
holda 
guruhlash 
imkonini 
beradi. 
Olingan natijalar rejaga mos kelmasa, ma‘lumotlarni saralash va qidirish 
shartlarini o‘zgartirib, qo‘shimcha tajribalar o‘tkazishingiz mumkin. Agar 
ma‘lumotlar bazasini o‘zgartirish zarurati tug‘ilsa, siz uning tuzilishini 
o‘zgartirishingiz 
mumkin: 
maydonlarni 
o‘zgartirish, 
qo‘shish 
va 
o‘chirish. Natijada yangi model paydo bo‘ladi. 

---

25