D tashmuxamedova

1
 
O‘zbekiston Respublikasi Budjet kodeksining 35-moddasi asosida.

---

252 
resurslardan avaylab foydalanishdan manfaatdorlar, chunki joylarda iqtisodiyot 
va madaniyatning o‘sish sur’atlari mahalliy rezervlarni safarbar etishga, 
mablag‘larni rejali sarflashga doir ishlarni tashkil etishga bevosita bog‘liq 
bo‘lib, bu esa, o‘z navbatida, umuman O‘zbekiston Respublikasining davlat 
byudjetini muvaffaqiyatli bajarishga imkon yaratadi. Mahalliy byudjetlardan uy-
joy kommunal xo‘jalik va obodonlashtirish, ta’lim va sog‘liqni saqlash 
muassasalari, ijtimoiy ta’minotga doir tadbirlar va hokazolar moliyalashtiriladi. 
Davlat byudjeti davlatning asosiy moliyaviy rejasi sifatida davlat 
hokimiyatining iqtisodiy imkoniyatlarini moliyaviy asoslarini yaratadi.
Masalan, iqtisodchi G.V. Polyak quyidagi fikrlarni bildiradi “Davlat 
byudjetdan o‘zining faoliyatini bevosita moliyaviy ta’minlashning instrumenti 
sifatida hamda iqtisodiy va ijtimoiy siyosatni amalga oshirishning muhim 
elementi sifatida foydalanadi”
1
- deb ta’kidlaydi. 
Demak, bir tomondan byudjetning paydo bqlishi davlatlarning paydo 
bo‘lishi bilan bevosita bog‘liq bqlib, ikkinchidan, aynan bozor iqtisodiyoti 
sharoitida jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy sohalaridagi davlat islohotlarini 
amalga oshirishning asosiy instrumenti sifatidagi byudjetning sifat belgilariga 
aniqlik kiritiladi.
Iqtisodchi L.A Drobozinaning byudjetning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati 
to‘g‘risi dagi fikrlari quyidagichadir: “O‘zining moddiy mazmuniga ko‘ra davlat 
byudjeti – o‘zida davlatning markazlashtirilgan pul mablag‘lari jamg‘armasini 
shakllantirish va undan foydalanishning alohida shaklidir, o‘zining ijtimoiy-
 
iqtisodiy mohiyatiga ko‘ra – milliy daromadni taqsimlashning asosiy 
qurolidir”
2
- deb ta’kidlaydi. 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar 
mahalliy byudjetlari balanslashtirilgan daromadlar va xarajatlarga ega bo‘lishi 
1
Поляк Г.Б. Бюджетная система РФ.-М.: ЮНИТИ, 2011. 
2
Дробозина Л.А. Финанси.-М.: ЮНИТИ, 2010.. 

---

253 
lozim. Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar 
mahalliy byudjetlari taqchilligiga yo‘l qo‘yilmaydi
1
. 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar 
mahalliy byudjetlarini qabul qilish va ijro etishda: 
– mablag‘lar jalb qilishni amalga oshirishga, bundan yuqori turuvchi 
byudjetlardan byudjet ssudalari olish mustasno; 
– tasdiqlangan byudjetdan ajratilgan mablag‘lardan ortiq xarajatlarni 
amalga oshirishga, bundan ushbu Kodeksning 143-moddasi ikkinchi qismida 
nazarda tutilgan hollar mustasno; 
– tegishli byudjetlar mablag‘lari hisobidan boshqa yuridik va jismoniy 
shaxslar foydasiga moliyaviy kafolatlar va kafilliklar berishga; 
– yuridik va jismoniy shaxslarga byudjet ssudalari va kredit liniyalari 
berishga yo‘l qo‘yilmaydi.