D tashmuxamedova

 
 
2-rasm. Xorijiy mamlakatlarda g‘aznachilik tizimining modellari
133
 
 
Byudjetning xarajatlar bo‘yicha ijrosi Byudjet direktorati tomonidan nazorat 
qilinadi. Byudjet derektorati o‘z tizimiga qarashli moliyaviy nazoratchilar 
133
Qosimova G. G‘aznachilik. O‘quv qo‘llanma. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”. 2013. - 476 b. 
Xorijiy mamlakatlarda g‘aznachilik tizimining 
modellari 
Rossiya-G‘aznachilik 
Departamenti 
Litviya – G‘aznachilik
xizmati 
Ispaniya – G‘aznachilik 
bosh direktorati 
Avstraliya – G‘aznachilik
departamenti 
Buyuk Britaniya – 
G‘aznachilik bosh idorasi 
Fransiya davlat g‘aznasi 
Yaponiya- G‘aznachilik bo‘limi 
Qozog‘iston-G‘aznachilik 
qo‘mitasi 

---

381 
yordamida mablag‘larni xarajat qilishni nazorat qiladi. Xarajatlar juda qattiq 
nazorat qilinadi: Frantsiyadagi G‘aznachilik Avstraliyadagi G‘aznachilik kabi 
davlatning ichki va tashqi qarzlarini boshqaradi, muomalaga qimmatli qog‘ozlarni 
chiqarishni nazorat qiladi, ularni hajmiga, to‘lov muddatiga va tarkibiga bog‘liq 
masalalarni yechadi. Frantsiyada ham davlat moliya axborot tizimi samarali 
faoliyat ko‘rsatadi. Mazkur tizimda byudjetni tayyorlash, byudjet hujjatlarini nashr 
qilish va byudjet ijrosi amalga oshiriladi. Shuningdek, Byudjet derektorati va 
tarmoq vazirliklarini bog‘laydigan boshqa tizimlar ham mavjud. Buxgalteriya 
yozuvlari (provodkalar) asosida yagona hisobraqamdagi mablag‘lar to‘g‘risida 
to‘liq axborot olish uchun bir kun ketadi, har hafta to‘liq kengaytirilgan 
ma’lumotlar olish mumkin. Davlat moliyasini boshqarish uni hisob-kitobini 
yuritish mablag‘ jalb qilish bilan olib boriladi. U davlat majburiyatlarini
boshqaradi, ichki va tashqi mablag‘ni jalb qiladi, ularning hisob-kitobini yuritadi 
va har yilgi davlat qarzlari to‘g‘risidagi hisobotni tayyorlaydi. Quyidagi jadvalda 
Frantsiyaning Davlat byudjeti daromadlari to‘g‘risida ma’lumot berilgan.
3-rasm. Frantsiyaning g‘aznachilik tizimida daromadlarni yig‘ish 
 
Frantsiyaning Davlat byudjeti daromadlari yig‘ish funksiyalarni bajarish 
uchun soliqli to‘lovlar va to‘lovlarni yig‘ishning avtomatlashtirilgan protseduralari 
ishlab chiqilgan. Qo‘shimcha qiymat solig‘ini to‘laydigan 2000 ga yaqin soliq 
to‘lovchilar to‘lovlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri Markaziy bankning yagona hisobraqamga 
o‘tkazadi, qolgan soliqlarning 50 foizi Tushumlar Derektorati tomonidan, 35 foizi