D tashmuxamedova
Download 5.08 Mb. Pdf ko'rish
|
Бюджет ғазна ижроси
|
byudjetning daromadlari mazkur byudjetni ijro etuvchi tegishli kassada
jamg‘arilishi tushuniladi 1 . Shuningdek, ushbu byudjetdan mablag‘ bilan ta’minlanuvchi barcha tashkilotlarga pul mablag‘lari ushbu kassa orqali beriladi. Bunda konsolidatsiyalashgan byudjetni ijro qilish maqsadida va davlat moliyasi bilan qilinadigan barcha jarayonlarni o‘z vaqtida va aniq hisobini qilish uchun g‘aznachilikning hisob-kitob schyotlari davlat byudjeti daromadlari va xarajatlarining tasnif tizimiga mos kelishi kerak. Byudjetning daromad qismini ijro etish yuridik va jismoniy shaxslardan soliq va soliqsiz to‘lovlar undirish hisobiga amalga oshiriladi. Bunda yuridik va jismoniy shaxslar tegishli to‘lovlarni qonunda belgilangan muddatlar va tartiblarda mustaqil ravishda hisoblaydilar va byudjetga to‘laydilar. 1 Steven M. Bragg. Treasury management: The Practitioner’s Guide /Published by John Wiley &Sons, Inc., Hoboken, New Jersey/ 2010. 37 Byudjetning daromadlar qismi ijrosida soliq organlarining funksiyasi tartibga soluvchi soliqlarni taqsimlash, noto‘g‘ri to‘langan summalarni qaytarish va byudjet daromadlari tushumi hisobini olib borishdan iborat bo‘ladi. Byudjetning tushumlar bo‘yicha ijrosini tashkil etib, G‘aznachilik organlari tushumlar tushishining qisqa muddatli prognozi va byudjetning daromadlar qismi ijrosining tahlilini amalga oshiradi. Mamlakatda moliyaviy va iqtisodiy barqarorlikni saqlash, narxlar va ichki valyuta bozorini bosqichma-bosqich erkinlashtirish byudjet tizimini izchil va tizimli tarzda rivojlantirishni ta’minlaydi. G‘aznachilik – davlat byudjeti ijrosini ta’minlashning bir shakli bo‘lib, unda maxsus idora davlat soliqlari yig‘imi va ulardan foydalanishni ta’minlaydi, mablag‘lar ustidan nazorat amalga oshiriladi, shuningdek, davlat tashqi va ichki qarzlarini boshqaradi hamda byudjetdan tashqari maqsadli jamg‘armalar, byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag‘lari pul oqimlari monitoringini olib boradi. Bugungi kunga kelib, barchasida ushbu tizim joriy qilindi va ayni paytda mutaxassislar mavjud tizimni takomillashtirish ishlari bilan band. Yuqoridagi fikrlarimizga xulosa shuki, davlat moliyasi boshqaruvining tuzilishini tarixiy rivojlantirishda nainki ilmiy, balki amaliy tajribalarga ham tayaniladi. O‘zbekistonda davlat byudjeti g‘azna ijrosini joriy etishdan ko‘zlangan maqsad quydagilardan iborat: byudjet mablag‘laridan samarali foydalanish; byudjet nazoratini kuchaytirish; byudjet ijrosi yuzasidan hisobot muddatlarini qisqartirish. G‘aznachilik joriy etish byudjet daromadlarining to‘liq va o‘z vaqtida tushishini va xarajatlar qismida byudjet mablag‘larining maqsadli sarflanishining nazoratini kuchaytirish va pul oqimlarini samarali boshqarish imkonini beradi. Mazkur tizimni joriy etish orqali byudjet bajarilishini kuzatish, boshqaruv qarorlarini qabul qilishda qulaylik yaratish, byudjet mablag‘larini 38 maqsadsiz sarflanishidan himoyalash va byudjetni rivojlantirish va prognozlashtirish sifatini oshirish mumkin. Konsolidatsiyalashgan byudjetni ijro qilish va davlat byudjeti mablag‘lari hisobiga moliyalashtirilayotgan barcha jarayonlarni o‘z vaqtida va aniq hisobini yuritish maqsadida G‘aznachilik hisob-kitoblar schetlari davlat byudjeti daromadlari va xarajatlarining tasnif tizimi bilan moslashtiriladi. G‘aznachilik tizimini joriy qilish bilan bog‘liq bo‘lgan asosiy ishlar quyidagilardan tashkil topadi: byudjet daromadlari va xarajatlari bo‘yicha barcha opertsiyalar turli banklarda ochilgan ko‘plab byudjet hisobraqamlari o‘rniga markaziy bankda ochiladagan Moliya vazirligining yagona G‘azna hisobvarag‘iga jamlanadi; byudjet tashkilotlari xarajatlarini hisobga olish va byudjet mablag‘laridan foydalanishni nazorat qilish, hamda hisobotlar tayyorlash uchun ularning shaxsiy hisobvaraqlari G‘aznachilikda ochiladi va yuritiladi; tijorat banklar ijrosi o‘rniga G‘aznichilik tomonidan byudjetning kassa ijrosini amalga oshirilishi va byudjet jarayonining barcha bosqichlari, ya’ni daromadlar tushumi, byudjet mablag‘lari ajratishdan tortib byudjet ijrosi hisobotini tayyorlashgacha bo‘lgan ishlar birlashtiriladi; zamonaviy axborot texnologiyalari va dasturiy ta’minotni qo‘llagan holda G‘aznachilikning yagona axborot tizimi shakllantiriladi va u davlat byudjeti daromadlari va xarajatlari kassa ijrosining kundalik monitoringini ta’minlaydi, barcha darajadagi byudjetlar holati haqida ma’lumotlarni tezkor yig‘ish, qayta ishlash va tahlil qilish imkonini beradi. Rivojlangan mamlakatlar amaliyotidagi G‘aznachilik tizimini O‘zbekistonda ham joriy etish va rivojlantirish, davlatning moliya – axborot tizi- mini joriy etish, davlat moliyasining holati to‘g‘risida tezkor va ishonchli axborotlar olish imkonini beradiki, bu esa davlat moliyasini samarali boshqarishni ta’minlaydi. 39 Mamlakatimizda davlat byudjetining g‘aznachilik tizimini joriy etilishi quyidagi ijobiy natijalarga erishish imkonini beradi: - davlat moliyaviy resurslarining real hajmini va uning istiqbol ko‘rsatkichlarini doimiy nazorat qilish; - davlat moliyasining holati to‘g‘risida tezkor va muntazam ravishda axborjtlarni yig‘ish, ishlov berish va tahlil qilish; - davlat byudjetining daromadlar va xarajatlar qismlarining kassa ijrosini har kungi aniqlashtirilgan monitoringini o‘tkazish; - tasdiqlangan byudjet mablag‘lari doirasida byudjet tashkilotlarining tovarlar va xizmatlar yetkazib beruvchilar oldidagi majburyatlarini qabul qilish bosqichida dastlabki nazoratni amalga oshirish; -moliya organlari tomonidan byudjet xarajatlarini o‘z vaqtida va manzilli moliyalashtirish bilan birga, byudjet mablag‘larini bosh taqsimlovchilari tomonidan suiiste’mol qilish va noto‘g‘ri ishlatishning oldini olish maqsadida joriy nazorat olib borish; - byudjet tashkilotlari majburiyatlarni olgandan keyin pul mablag‘larini G‘aznachilik hisobraqamida to‘g‘ridan to‘g‘ri tovar yetkazib beruvchilar hisobraqamiga o‘tkazish orqali pul oqimlari harakatini tezlashtirish va o‘z vaqtida to‘lovni amalga oshirish orqali ta’minotchilarning moliyaviy im- koniyatlarini yaxshilash; - g‘aznachilik tizimining bir pog‘onasidan ikkinchi pog‘onasiga pul mablag‘lari o‘tkazishni tezlashtirish orqali byudjet mablag‘larini tezkor harakat qilishini ta’minlash. Download 5.08 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|