D tashmuxamedova
Download 5.08 Mb. Pdf ko'rish
|
Бюджет ғазна ижроси
|
tizimining modellari
G‘aznachilik tizimi davlatning markaziy hukumati va hududlardagi boshqaruv organlarining asosiy moliyaviy xizmatlarini ta’minlaydi. Bu xizmatlar qatorida: davlat mablag‘lari to‘lovlarini amalga oshirish, mablag‘lar harakati hisobi va hisobotini ta’minlashi, fiskal hisobot va boshqalar ko‘rsatiladi. Rivojlangan davlatlar moliya vazirligi va boshqa tarmoq vazirliklari uchun davlat moliyasini shakllantirish, ijro qilish va nazorati bo‘yicha funksional bog‘liq tarzda kompyuter tizimini tuzadi va doimiy ravishda takomillashtiradi. Shu bilan birga, bu yaxlit – integrallashgan tizim, ixtisoslashtirilgan kompyuter dasturlari, byudjetning barcha darajadagi mahalliy byudjetlarga ishlov berish, davlat qarzini boshqaruv vazifalarini optimallashtirish, byudjetdan tashqari fondlarni shakllantirish va 375 birlashtirish, mahalliy moliya organlari va boshqa tashkilotlarining moliyasini boshqarish funksiyalari uchun alohida ixtisoslashgan dasturlarni o‘z ichiga oladi. Ilmiy adabiyotlarda g‘aznachilik tizimining turli ta’riflari uchraydi. Quyida shu ta’riflardan birini keltiramiz: “G‘aznachilik tizimida byudjetdan mablag‘ oluvchilar topshirig‘iga ko‘ra to‘lov majburiyatlarini ijroga qabul qilib olish, va tovarlar yetkazib berilishi, bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlar uchun bevosita to‘lovlarni amalga oshirilishini g‘aznachilik amalga oshiradi va bunda byudjet mablag‘laridan maqsadli foydalanishni ta’minlaydi” 128 . Xalqaro Valyuta Fondi ekspertlari Barri Poter va Jek Daymondlarning ta’riflashicha: “Davlat moliyasini boshqarish maqsadida integrallashgan axborot tizimi – yoki g‘aznachilik tizimi – bu to‘lovlar, hisobot va moliya boshqaruvini amalga oshiruvchi tizimki unga moliya vazirligi, g‘aznachilik, tarmoq vazirliklari va byudjet tashkilotlari bevosita bog‘lanish huquqiga egadir” 129 . Davlat byudjeti g‘aznachilik ijrosi, yana bir ta’rifga ko‘ra, ijroiya organi tarafidan byudjet mablag‘larini jalb qilish va sarflanishini ta’minlaydi, bunda, ushbu organ maxsus vakolatlariga ko‘ra tushumlar ro‘yxati bo‘yicha, Yagona Hisobraqamidan amalga oshiriladigan to‘lovlar va zimmasidagi byudjet majburiyatlarining vaqti va hajmini tartibga soladi 130 . Xorijiy mamlakatlar G‘aznachilik bo‘yicha o‘tkazilgan taqqoslashdan ko‘rinib turibdiki, byudjetning banklar orqali ijrosi sharoitida byudjet mablag‘larining bosh taqsimlovchisi - Moliya Vazirligining byudjet 128 Ivanova N. G., Makovnik T.D., Kaznacheyskaya sistema ispolneniya byudjetov. «Piter»Sankt-Peterburg. 2001. str.29 129 Barry Potter, Jack Diamond. Building Treasury Systems. 1999 r6. 130 Rudovol I. P. Pravovoe regulirovanie kaznacheyskogo ispolneniya byudjeta. // Finansi. № 8, 2009. str. 25. 376 mablag‘larining tezkorligini ta’minlashda, davlat byudjetining daromad qismiga tushadigan mablag‘larini kuzatishda ham, byudjet oluvchi tashkilotlarga mablag‘larni taqsimlab yetkazish borasida ham funksiyalari chegaralangan edi. Byudjet ijrosining g‘azna tizimida bosh taqsimlovchisi barcha mablag‘larni Yagona g‘azna hisobvarag‘iga tushgan vaqtdan mablag‘ oluvchiga bu summa to‘langunga qadar shaffofligini ta’minlash imkonini bu tizim kengaytiradi. Barcha mablag‘larining Yagona g‘azna hisobvarag‘iga tushishini tartibga solib turadi, ulardan vaqt tejash bo‘yicha foydalanishning eng qulay variantini tanlaydi. Buning hisobiga Davlat byudjeti ijrosi samaradorligini keskin oshiradi. Download 5.08 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|