Darija kiri

;l
Увайсий лирикаси ва унинг ўзига хос услуби
mavzusida yozgan
BITIRUV MALAKAVIY ISHI


MUNDARIJA


KIRISH .......................................................................................................................... 3

I-bob. KICHIK JANRLAR TAKOMILIDA SHOIRA MAHORATI................5

I.1. UVAYSIY IJODIDA FARD JANRI................................................................5

I. 2. UVAYSIY LIRIKASIDA CHISTONNING О‘RNI........................................11

II-bob. AN’ANAVIYLIK VA SHOIRA IJODIGA XOS USLUB.....................23

II.1. NAZIRA JANRINI YARATISHDA SHOIRA MAHORATI....................23
II.2. UVAYSIY SHE’RIYATIDA G‘AZAL JANRINING
INDEVIDUALLIGI...................................................................................44


XULOSA...................................................................................................................51

ADABIYOTLAR RО‘YXATI..............................................................................54

KIRISH.

Мавзунинг долзарблиги. Аёл – илоҳий мўъжиза. У хоҳласа гулга, хоҳласа кучли тўфонга айланиши мумкин. Биз файласуф шоира Жаҳон отин Увайсий асарлари қатида ўзбек аёлининг ана шундай ноёб қудрати ифодасини кўрамиз.

Шоир шеъриятида инсон маънавиятининг бугунги кунда ҳам ниҳоятда долзарб бўлган, умумбашарий муаммолари ёритилган. У ХВИИИ аср охири – ХИХ аср бошларидаёқ (1780-1845), ўзбек аёлининг дунёқараши, маънавияти, ҳақ-ҳуқуқлари, жамиятда тутган ўрни, оналик бахти ва машаққатлари ҳақида бонг урган.
Президентимизнинг қуйидаги фикрлари адабиётда юз берган муҳим ўзгариш ва янгиланишларни қайта кашф этишда кўмак беради: “… Инсонни , унинг маънавий оламини кашф этадиган яна бир қудратли восита борки, у ҳам бўлса, сўз санъати, бадиий адабиётдир. Адабиётнинг инсоншунослик деб, шоир ва ёзувчиларнинг эса инсон руҳининг муҳандислари, деб таърифланиши бежиз эмас, албатта”.1
Булар лирик қаҳрамоннинг ишққа муносабатида, оламни фалсафий идрок қилишида, атроф-муҳитни бадиий тимсоллаштиришида яққол намоён бўлади. Шоира лирик қаҳрамони атрофни, инсонларни Шарқ аёлига хос синчков нигоҳ билан кузатади. Руҳига уйғоқлик бахш этувчи оламнинг ёруғ рангларини тез илғайди, баъзан ғофиллик ва жаҳолат белгиларини кўриб оғринади. Меҳр-оқибат, ҳалоллик, адолат, иймон каби эзгу фазилатларни соғиниб изтироб чекади.
Увайсий шеъриятининг бошқа ижодкорлар асарларидан фарқли томонлари кўп. Жумладан, ҳар бир шеъри чуқур, ички бир тўфон, туғён билан йўғирилади. Ана шу – ботиний жозиба лирик қаҳрамоннинг руҳий ҳолатини ифодалашда ноанъанавий ташбеҳлар, шарҳлар ва тимсолларни қўллашга сабаб бўлади.
Uvaysiy asarlari hamisha insoniyatga kо‘mak beruvchi, tо‘g‘ri yо‘l kо‘rsatuvchi ma’naviyat sarchashmalaridir. Ma’naviyat esa – buyuk kelajakning poydevori. Shunday ekan, bizning vazifamiz – Uvaysiy singari ajdodlarimiz tomonidan bunyod etilgan ma’naviyatni anglash, uni ruhiyatimizda uyg‘otish va ulg‘aytirishdir.
Demak, Uvaysiy she’riyatining uning о‘ziga xos janrlarda ijod qilishi va boshqa о‘z zamondoshlaridan farqlanishi uning uslubini belgilaydi. Bitiruv malakaviy ishimizning asosi ham dolzarbligi ham ana shu.
Битирув малакавий ишнинг ўрганилиш даражаси. Uvaysiyning hayoti va ijodi uning asarlarining tahlili olimlardan R.Orzibekov, T.Jalolov, U.Tulaganova, O.Madayev, A.Qayumov, M.Qodirova, U.Tuychiyevning ilmiy ishlarida о‘z aksini topgan. Biz ilmiy ishimizda mazkur tadqiqotlardan foydalandik.
Битирув малакавий ишнинг мақсад ва вазифалари. Uvaysiy ijodi va uning asarlari janrlarini boshqa o‘z zamondoshlaridan alohidalikni o‘rganishni о‘z oldimizga maqsad qilib quyidagi vazifalarni belgilab oldik.

• 
  Uvaysiyning kichik janrlar yaratishdagi mahoratini о‘rganish.
  
• 
  Shoira ijodida fard janri va uning о‘ziga xos jihatlarini yoritishdagi uslubini tadqiq etish.
  
• 
  Uvaysiy ijodini bugungi adabiyotga ta’siri ya’ni an’ana masalasini о‘rganilishi.
  
• 
  Uvaysiyning nazira yaratishdagi mahoratini tahlil qilish.
  
• 
  Shoira ijodidagi asosiy g‘azal janrini tadqiq etish.
  

Битирув малакавий ишнинг янгилиги. Ўзбек адабиётшунослигида Увайсийнинг ҳаёти ва ижоди кенг ўрганилган. Биз уни юқорида таҳлил ва тадқиқ этдик. Аммо унинг асарлари жанрлари мисолида алоҳида услуби, маҳорати ўрганилмаган. Биз кичик ишимизда Увайсийнинг ўзига хос услубини ўрганишга уриндик. Бу эса ишимизнинг ўзига хос янгилигини кўрсатади.