Дарслик мбх doc

№ 
Muomalalar mazmuni 
Debet Kredit 
1 
Mol yetkazib beruvchiga oldindan to‘lov o‘tkazildi 
4320 
5210 
2 
Asosiy vositalar (shartnoma qiymati) O‘zR bojxona hudu-digacha 
keltirildi, 
bojxona 
rasmiylashtiruvi 
o‘tkaziladi, 
BYuDni 
rasmiylashtirish sanasidagi kurs bo‘yicha 
0820 
6010 
3 
Bo‘nakni qayta baholash: manfiy kurs farqi 
musbat kurs farqi 
9620 
4320 
4320 
9540 
4 
Bo‘nak hisobdan chiqarildi 
6010 
4320 
5 
Mol yetkazib beruvchi bilan yakuniy hisob-kitob amalga 
oshirildi 
6010 
5210 
6 
Import qilishda yuzaga keladigan hamda asosiy vosita xarid 
qiymatiga kiritiladigan bojxona to‘lovlari va boshqa xarajatlar aks 
ettiriladi 
0820 
6990 
7 
Import 
shartnomasi 
bo‘yicha 
olingan 
asosiy 
vositalar 
foydalanishga topshirildi 
0100 
0820 
Misol. Korxona yengil avtomobilning moliyaviy (2 yil) ijara to‘g‘risida 
shartnoma tuzdi. Avtomobilning boshlang‘ich qiymati — 20000ming so‘m. 
Hisoblangan eskirish 5 000 ming so‘mni tashkil etadi. Ikki yilga ijara haqi 
shartnomaga ko‘ra avtomobilning qoldiq qiymatiga teng va 15000 ming so‘mni 
tashkil etadi. Ushbu summa har oy teng ulushda to‘lanishi lozim. 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

363 
«Elita» MChJda moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha operatsiyalarni 
aks ettirish
T/r 
Xo‘jalik muomalalarining mazmuni 
Summa, 
ming so‘m 
Debet 
Kredit 
1 
Moliyaviy ijara shartnomasiga ko‘ra 
olingan abtomobilning kelib tushishi 
15000 
0820 
0310 
7910 
0820 
2 
To‘lovlarni uzoq muddatlidan joriy 
qismiga o‘tkazish 
7500 
7910 
6950 
Har oyda, ijara muddati davomida 
3 
Eskirish hisoblanadi 
3000 
9420 
0299 
4 
Moliyaviy ijara bo‘yicha joriy 
majburiyatlarni so‘ndirish aks ettiriladi 
625 
6950 
5110 
5 
Yil oxirida to‘lovlarni uzoq muddatlidan 
joriy qismiga o‘tkazish 
7500 
7910 
6950 
Ijara to‘lovlari bo‘yicha majburiyatlar joriy va uzoq muddatlilarga bo‘linadi. 
Joriy qismi 6950-«Uzoq muddatli majburiyatlar - joriy qismi» schyotida, uzoq 
muddatlisi esa - 7910-«To‘lanadigan uzoq muddatli ijara» schyotida aks ettiriladi. 
Har oylik ijara haqi 625 ming so‘mni tashkil etadi. 
Molyaviy ijara shartnomasiga asosan olingan asosiy vositalar ijarachi 
tomonidan 0310-«Moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalar» 
schyotida hisobga olinadi. Ularga hisoblangan eskirish 0299-«Moliyaviy ijara 
shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarning eskirishi» schyotida aks 
ettiriladi. 
Misol. Korxona avval ishlatilgan ofis uskunasini tekinga oldi. Qabul qilish-
topshirish hujjatlari bo‘yicha uskuna qiymati 12000 ming so‘mni tashkil etdi. 
Avval hisoblangan eskirish summasi - 4800 ming so‘m. Korxonaning uskunani 
o‘rnatish va tekshirish xarajatlari 260 ming so‘mni tashkil etdi. Ofis uskunasining 
boshlang‘ich qiymati 12260 ming so‘m (12000 + 260) bo‘ladi. Korxonaning 
uskunani yaroqli holatga keltirish xarajatlari uning boshlang‘ich qiymatiga 
qo‘shiladi. Uskunani tekinga olish bo‘yicha foyda solig‘i 12000 ming so‘m 
miqdoridan hisoblanishi kerak. 
Bu yerda quyidagi savol paydo bo‘ladi: avval hisoblangan eskirish summasi 
(uskuna yangi emas) qabul qilish-topshirish hujjatlarda qanday aks ettiriladi? 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

364 
Korxona buxgalteriyasi uskuna kelib tushgach (u eski yoki yangiligidan 
qat’i nazar), o‘rnatilgan ko‘rsatma bo‘yicha hisob inventar kartochkasini ochib, 
unga obyekthaqida barcha ma’lumotlarni kiritadi, ya’ni obyekthaqida boshlang‘ich 
axborotlarni tuzadi: uskuna qiymati, mazkur korxonadagi foydali xizmat muddati, 
amortizatsiyani hisoblash usuli va boshqa. Bunda asosiy vositalar obyektining 
xizmat muddati mazkur obyektdan avvalgi mulkdor foydalangan muddat hisobga 
olingan holda belgilanishi mumkin. Shunday qilib, uskunani kirim qilishda ilgari 
hisoblangan eskirish summasi e’tiborga olinmasligi kerak.