Darslik. O‘zr oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb- hunar ta’limi markazi. Qayta ishlangan 5-nashri.Ò
Download 0.97 Mb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiyot asoslari
- Bu sahifa navigatsiya:
- Тurmush farovonligi
|
12-BOB. AHOLI DAROMADLARI
12.1. Bozor iqtisodiyotining ijtimoiy yo ‘nalishi Bozor iqtisodiyoti inson farovonligini ta’minlash, unga munosib turmush sharoitlarini yaratib berish maqsadlarini ko‘zlaydi. Iqtisodiyotning ijtimoiy yo‘nalishi deganda, uni jamiyat a’zolarining turmush farovonligini oshirishga qaratilishi tushuniladi. Тurmush farovonligi — bu sifatli oziq-ovqat, kiyim-kechak, turarjoy, turli xizmatlar iste’molining ortib borishini, kishilarning sihat-salomat yashab, uzoq umr ko‘rishini, o‘z hayotidan qoniqish hosil etishini bildiradi. Bu maqsadga eng avval bozor vositasida erishiladi. Bozor hammani yaxshi ishlashga undaydi, chunki yaxshi ishlamagan– u tadbirkormi, oddiy ishchi, xizmatchi yoki dehqon bo‘ladimi, bundan qat’i nazar yaxshi kun ko‘ra olmaydi. Bozorda xaridor talabining ustuvorligi mavjud, u qondirilmasa tadbirkorlar foyda ola bilmaydilar. Shu sababli ko‘plab sifatli va arzon tovarlarni chiqarib, aholining bozordagi talab-ehtiyojini qondirish foyda topishning shartiga aylanadi. Bozordagi keskin raqobat ishchi va xizmatchilarni intizomga rioya etib, ish unumini oshirishga, tadbirkorlarni esa yangidan-yangi tovarlarni ishlab chiqarishga undaydi, chunki busiz raqobatda jon saqlash qiyin bo‘ladi. Bu iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantiradi. Тovarlar mo‘l-ko‘l bo‘lganidan, kishilar ularni tanlab olib, o‘z ehtiyojini to‘laroq qondirish imkoniga ega bo‘ladilar. Bu bilan ularning turmush farovonligi ta’minlanadi. Bozor munosabati iqtisodiy yuksalishni, bu bilan esa jamiyatning boy bo‘lishini yuzaga keltiradi. Boy jamiyatda ommaviy farovonlikka erishiladi. Masalan, 2006-yil AQSHda aholi jon boshiga hisoblanganda 32,7 ming dollarlik tovarlar va xizmatlar iste’mol etildiki, bu yuksak farovonlikni bildiradi. Boy mamlakatlarda aholining ko‘pchiligi mulk egasiga aylanadi. Mehnat ahli ham o‘z kuchidan, ham o‘z mulkidan daromad topib, farovon yashash imkoniga ega bo‘ladi. Farovonlikni ta’minlashda bozor vositalaridan tashqari davlat ham ishtirok etadi. Bunga daromadlarni davlat budjetini qaytadan taq- simlash orqali erishiladi. Bunda davlat boylar daromadining bir qismini soliq orqali olib kambag‘allarga bera oladi, bepul xizmat ko‘rsatiladi, ko‘pchilik hayotini farovonlashtiradi. 120 Farovonlikni ta’minlashning yana bir vositasi, bu turli nodavlat jamg‘armalari bo‘lib, bularga pul ayrim fuqarolar, korxona va tashkilotlar tomonidan ko‘ngilli ravishda ajratiladi. Bunday pul mablag‘lari xayr- ehson tarzida muhtojlarga moddiy va pul bilan yordam ko‘rsatish uchun ishlatiladi. Masalan, O‘zbekistonda «Nuroniy» jamg‘armasining mablag‘lari qariyalarga yordam ko‘rsatish uchun sarflanadi. Download 0.97 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|