Darslik. O‘zr oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb- hunar ta’limi markazi. Qayta ishlangan 5-nashri.Ò

6-BOB. MARKEТING
6.1. Marketing tushunchasi
Marketing inglizcha (marketing) so‘z bo‘lib, bozorda ishlash degan
ma’noni  anglatadi.  Marketing  —  bu  firmaning  bozor  topish,  uni
o‘rganish,  unda  o‘rnashib  olib  o‘z  tovarlarini  yaxshi  pullash  va
raqobatda  yutib  chiqishga  qaratilgan  faoliyatidir.  Marketingning
maqsadi tovar sotishni ko‘paytirish orqali yaxshi foyda ko‘rish bo‘ladi.
Marketingning 5 ta qoidasi borki, firmalar ularga rioya etadi:
1. Тovarga xaridor topa bilish zarur.
2. Xaridor kutgan yangi tovarlarni yaratib, bozorga taklif etish
zarur.
3. Bozordagi tokchalardan (o‘rinlardan) birini egallab, u yerda
o‘z tovarlarini joylashtirish kerak.
4. O‘z tovariga qiziqish uyg‘otish, xaridorga xolis xizmat qilib,
uning ko‘nglini olish talab qilinadi.
5. Marketing bilan uzluksiz shug‘ullanish, uni doimo takomillash-
tirib  borish  kerak.  Marketing  ishi  bilan  shug‘ullanuvchilar  mar-
ketologlar deyiladi, ularning faoliyati firmaning marketing xizmatini
tashkil etadi.  Marketing xizmati bozorni ipidan-ignasigacha— hamma
jihatlarini bilishni talab qiladi.
Marketing  firmaning  ko‘z-qulog‘i,  uning  yordamida  firma
bozorning  sir-asrorlarini  bilib  oladi,  u  yerdan  o‘ziga  joy  topadi,
tovarlarni xaridorlarga  yetkazib, ularning pulini  oladi va  buni o‘z
daromadiga aylantiradi. Marketing bozor signali (axborotni) ishlab
chiqarishga yetkazib, yangi tovarlar yaratishni, bularga talab hosil
etishni ham bildiradi.
Marketing juz’iy va strategik bo‘ladi. Juz’iy marketing — qisqa
vaqtda, masalan, bir yilgacha bozorda yuz beradigan mayda-chuyda
o‘zgarishlarga firmaning moslashuvini bildiradi. Strategik marketing
kelajakka  qaratilgan  bo‘lib,  uzoq  vaqt  mobaynida  bozorda  yuz
beradigan katta o‘zgarishlarga firma ishini moslashtirishni bildiradi.
Firma qaysi bozor bilan bog‘lanishiga qarab hududiy, milliy va jahon
bozori marketinglariga ajratiladi.

---

56