Darslik. O‘zr oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb- hunar ta’limi markazi. Qayta ishlangan 5-nashri.Ò
Download 0.97 Mb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiyot asoslari
|
9-BOB. IQТISODIY O‘SISH
9.1. Milliy iqtisodiyot tushunchasi Iqtisod ilmida mikroiqtisod va makroiqtisodiyot degan tushun- chalar qo‘llanadi. Biz ayrim firmalar, xonadon xo‘jaligi, bozorlarda yuz beradigan iqtisodiy hodisa va jarayonlarni ko‘rib o‘tdik, bu bilan mikroiqtisodni o‘rgandik. Butun jamiyat, butun xalq xo‘jaligi dara- jasidagi iqtisodiy jarayonlarni ko‘rib chiqsak, makroiqtisodiyotni o‘r- gangan bo‘lamiz. Makroiqtisodiyot amalda milliy iqtisodiyot degani bo‘ladi. Milliy iqtisodiyot muayyan mamlakat mustaqilligining tayanchi hisoblanadi. Mustaqillikka erishish milliy iqtisodiyotni yaratish va rivojlantirishni bildiradi. Milliy iqtisodiyotning bir qator belgilari bor: 1. Milliy iqtisodiyot milliy mulkchilikka asoslanadi, ya’ni barcha resurslar, yaratilgan tovarlar va xizmatlar, nihoyat, to‘plangan boylik muayyan mamlakat xalqiga tegishli bo‘ladi. 2. Milliy iqtisodiyot milliy manfaatlarga xizmat qiladi, ya’ni mamlakatning iqtisodiy qudratini oshirish, uning moddiy-ma’naviy boyligini ko‘paytirish va nihoyat, xalqining farovon yashashiga qaratiladi. 3. Milliy iqtisodiyot ochiq bo‘ladi, o‘z qobig‘iga o‘ralib, yakkalanib qolmaydi, aksincha, keng ko‘lamda tashqi iqtisodiy aloqalarga, ya’ni boshqalar bilan aloqa qilishga asoslanadi. 4. Milliy iqtisodiyot o‘zining taraqqiyot darajasi (qancha ishlab chiqara olishi), tarkibiy tuzilishi (qanday soha va tarmoqlardan iborat bo‘lishi)ga qarab boshqalardan ajralib turadi. 5. Milliy iqtisodiyot milliy resurslar, iqtisodiy an’analar, iqtisodiy odatlar va ko‘nikmalarni o‘zida singdiradi. Dunyoda qancha mamlakat bo‘lsa, shuncha milliy iqtisodiyot bor, ularning yaxlitligi jahon iqtisodiyotini yuzaga keltiradi. Hozirda milliy iqtisodiyot 3 guruhga ajraladi: 1. Rivojlangan. 2. Rivojlanishi o‘rta. 3. Rivojlanishi zaif. Ularda 2010-yil jon boshiga YAIM hajmi quyidagicha bo‘ldi – 37183 doll – 6780 doll, nihoyat 1246 doll. Milliy iqtisodiyot darajasiga xalq farovonligi bevosita bog‘liq bo‘ladi. |
