Davr oraliq’idagi tarixiy atamalarni o`z ichiga oladi. Tarixiy atamalarning ma`nosi yillar o`tishi bilan o`tmishning ma`lum davriga xos holda o`zgargani tez-tez kuzatib turilgan

Majlis – rasmiy doiralarda quyiladshan masalani muxokama qilish uchun bo`ladigan 
yigilish va muxokama jaraeni. 
Mazxab – shariat mazxablari. Islomda diniy xuquq tizimlari va yo`nalishlari VII – IX 
asrlarga kelib shariatning shakllanishi jaraenida xuquqshunoslik, fikx sohasida juda ko`p 
mazxablar yuzaga kelgan. Hozirgi vaqtda sunniylikda 4 ta mazxab – xanafiya, malikiya, shofi`i, 
xanbaliya, shialikda bitta mazxab — ja`fariya saqlanib qolgan SHariat mazxablari diniy 
aktalardan farq qiladi. Mazxablar umuman diniy xuquq doirasidan chiqmagan holda shariat 
masalalarida engilroq yoki qattiq hukm chiqarish bilan bir—biridan farq kiladi. Hozir O`rta 
Osiyoda xanafiya mazxabi hukmron 
Makruh – shariat tushunchalaridan biri. Qat`iyan taqiq qilinmagan, lekin nomaqbul 
hisoblangan va rad etilgan xatti— harakatlar makruh hisoblangan va bu uchun jazo 
belgilanmagan 
Malikiylar – Islomning sunniy oqimidagi mazxablardan biri bo`lib, Malik bin Anas asos 
solgan. Bu mazxab tarafdorlari xuquq masalalarida ratsionalistik uslubga, ya`ni aqlga asoslangan 
holda talkin qilishga qarshi chiqqan. Dastlab Xijoz va Madinada, keyin boshqa mamlakatlarda 
tarqalgan 
Imomiylar – shialikda asosiy oqimlaridan birining tarafdorlari, ya`ni Ali avlodiga 
taalluqli 12 imomni tan oluvchi mu`tadil shialar Imomiylar 11 imom Xasan al–Askariy vafotidan 
(873 yil) keyin uning yosh o`g’li Muhammadni oxirgi 12 chi imom deb tan olganlar. 
Rivoyatlarga ko`ra, bu imom yuqolgan. Imomiylar uni «yashiringan imom», ya`ni maxdiy e`lon 
qilganlar. U qaytib kelishi bilan adolat tantana kiladi, deb hisoblaydilar. «YAshiringan imom»ga 
e`tiqod imomiylarning asosiy aqidalaridan biridir. Imomiylar shialarnish ancha ko`p tarqalgan 
qismidir. 
Ismoiliylar – VIII asr o`rtalarida arab halifalshida shia oqimi doirasida shakllanib X—XI 
asrlarda yaqin va o`rta sharqda keng tarqalgan diniy maqsad tarafdorlari Mazxab shialarining 
imom Ja`far al—Sodikning katta o`g’li Ismoil nomi bilan bog’liq. Imom Ja`far katta o`g’li 
Ismoilni mahrum qilib kichik o`g’li Muso al— Kozimni voris qilib tayinlangandan keyin bundan 

---

22 
norozi bo`lgan Ismoil tarafdorlari Ja`far vafotidan so`ng uning o`g’li Muhammad ibn Ismoilni 
imom deb tan olganlar. Keyingi davrlarda halifalikda ko`tarilgan juda ko`p qo`zg’olonlar va taxt 
uchun kurashlarida ismoiliy ta’limoti dinii niqob bo`lib xizmat qilgan.