Davriy sistemaning IV b-guruh elementlari va uning birikmalari sanoatdagi ahamiyati Reja

Tabiatda uchrashi. Cr, Mo, W tabiatda, asosan Fe(CrO₂)₂ — xromit, Pb(CrO₄)₂ - xromat, MoS₂ - molibdenit, Pb(MoO₄)₂ — molibdat, CaWO₄ — sheelit va (Fe, Mn)WO₄ — volframit minerallari xolida uchraydi. Xromni to’rtta, molibdenni ikkita, volframni beshta tabiiy izotopi ma’lum.
Olinishi. Tarkibida xromitlar bo’lgan rudalarni qaytarib olinadi:
Fe(CrO₂)₂ +4SO -» Fe + 2Cr + 4 SO₂
Xrom tuzlarining konsentrlangan eritmalari elektroliz k.ilinganda katodda toza xrom ajratib olinadi. Cr₂O₃ ni vodorod atmosferasida alyuminiy bilan k.aytarib xrom olish mumkin:
Cr₂O₃ + 2A1 2Cr+A1₂O₃
Xrom galogenidlarini (CrJ₂, CrJ₃) chuglatilgan xrom simi ishtirokida xaydash usuli bilan ham olinadi. Tarkibida mo­libden bo’lgan rudalar boyitiladi. Xosil qilingan konsentrat tarkibida 40 - 50% molibden bo’ladi. Konsentratlar kislorod ishtirokida oksidlanadi, natijada MoO₃ hosil bo’ladi. Hosil bo’lgan MoO₃ ruda bilan aralashgan bo’ladi. Bu aralashmani ammiakli suvda eritib, (NH₄)₂ MoO₄ hosil qilinadi. Hosil bo’lgan (NH₄)₂ MoO₄ ni termik parchalab, toza MoO₃ ajratib olib, vodorod bilan qaytariladi. Hosil bo’lgan Mo kukun xolda bo’ladi, uni yuqori temperaturada suyuqlantirilib metallga aylantiriladi. Volfram olish uchun boyitilgan volfram rudasi soda bilan aralashtirilib, yuqori tempe­raturada suyuqlantiriladi, natijada hosil bo’lgan NaWO₄ cho’ktiriladi. Chukma ajratib olingach, kislotada eritiladi va H₂WO₄ xosil qilinadi. Hosil bo’lgan volframat kislota termik parchalanadi:
H₂WO₄ WO₃ + H₂O
So’ngra WO₃ ga chug’latilgan kumir ishtirokida yoki vodorod oqimida qaytarib volfram ajratib olinadi.