Ádebiyàt -klàss ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan ekinshi bàsılım NÓkis «bilim» 2017 kbk 83. Qàr m-22 uok
Download 3.57 Kb. Pdf ko'rish
|
Adebiyat. 7-klass (2017)
|
Nuràddin obràzı
Dástàndàǵı Nuràddinniń obràzı dà tàp sol àtàsı Edige- ge jàqın. Ol dà tuwılmày àtırıp-àq àtàsınàn àyrılàdı. Erje- te kelip Toxtàmıstıń zulımlıǵınà ushıràydı. Ákesi sıyàqlı ol dà qáweterli kúnlerdi bàsınàn keshirgen. Toxtàmıstıń kóp ǵànà ájel duzàqlàrınàn àmàn shıǵàdı. Ortàdàǵı Aǵày biy menen Tàǵày biydiń jàǵımsız háreketlerin áshkáràlày- dı. Sońınàn ákesin izlep tàwıp àlàdı dà, ekewi birge bul ádàlàtsızlıqlàrǵà qàrsı gúresedi hám eń izinde jeńiske erisedi. Bul jàǵınàn qàràǵàndà Nuràddin obràzı Edige obràzınà bir qànshà jàqın turàdı. Nuràddin minez qulqı jàǵınàn dà Edigege ádewir jàqın. Ol júdá isengish sàrày ámeldàrlàrınıń ózin óltiriwge háreketlenip àtırǵànın sezbey qàlıp, àldàǵànınà inànıp shàràp ishedi. Doslàrı Ańǵısın menen Tıńǵısınıń járde- minde ǵànà qàshıp qutılàdı. Hátteki, ol sondày reyimshil, Toxtàmıs pàtshàlıǵınıń ázázúli bolǵàn Kenjembày onıń óltiriwin sorànıp jàlın- ǵàndà, àyàp óltirmey ketedi. Biràq Kenjembày óz sózinde turmày, Edige pàtshàlıǵınà dà ádewir iritki sàlàdı. 27 «Bàtır àńqàw, er gódek», — degendey, Nuràddinniń bun- nàn tısqàrı hádden zıyàt ókpeshilligi, sál jerde ókpelep eldi tàslàp ketip qàlıwlàrı Edigege ádewir jàqın. Biràq, sonıń menen birge Nuràddin ádewir àqıllı jigit. Ol óz àqıllılıǵı hám pàràsàtı menen ólim húkimine berilgen bir kempirdi ólimnen àmàn sàqlàp qàlàdı. Bir kempirdiń úsh bàlàsı hám bir eshkisi bolıp, olàr- dıń hár eshkiniń bir sıyràǵın menshiklep àlıp, tórtewi gezek penen bàǵıp sútin iship kún kóredi eken. Kempirdiń eshkisi suw àlıp ketip, sút tàwsılǵànnàn keyin Edige pàtshàlıq etip àtırǵàn Noǵàylı eline kewsen soràp keledi. Sol jerde eshki biydàyǵà túsip ketip, bàlàlàr tàyàq penen urıp, eshkiniń bir àyàǵı sınàdı. Bul dà háki- sine kempirge tiyisli àyàq eken. Kempir onı shúberek penen tàńıp, qàytàdàn óriske jiberedi. Sál jerde birewdiń oshàǵın bàsıp àlıp shúberek àlısıp, eshki jàn halatında qırmànnıń ústinen qàshqàn wàqtındà dánge ot tiyedi. Solày etip, àdàmlàr dánin óndirip àlıw ushın Edige pàtshàǵà àrız etedi. Edige kempirge: «Eshki de seniki, eshkiniń ot tiygen àyàǵı dà seniki eken. Demek dándi tóleyseń, bolmàsà seni dàr jàzàsı kútedi» — dep húkim shıǵàràdı. Bunnàn keyin xànnàn úsh kún máwlet àlıp, ózin suw- ǵà tàslàp ólmekshi bolıp, bir dáryànıń boyınà bàràdı. Bul jerde àń àwlàp júrgen Nuràddin kempirdiń háreketlerin sezip, buǵàn sebepshi bolǵàn wàqıyàlàrdı soràydı. Kempir sol jerde bolǵàn wàqıyànıń hámmesin àytıp beredi. Nuràddin uzàq oylànıp kempirge: — Sen Edige pàtshàǵà bàrıp: «Sınıq àyàq — óli àyàq, Súyrep bàrǵàn sàw àyàq, Endigisin óziń bil, Jurt iyesi pàtshàyım, — — dep àytqàysàń, — deydi. Kempir bul sózdi Edige pàtshà- ǵà àytıp ólimnen qutılàdı. |
