Diffuzion Potensial Hosil Bo'lish Sabablari Va Uni Yo'qotish Sabablari

98.Adsorbsiya,absorbsiya,desorbsiya,xemosorbsiya.
Gazsimon yoki suyuq moddalarning qattiq yoki suyuq agrégat
holatdagi moddalar tomonidan yutilishi turli mexanizm asosida boradi.
Bu jarayonlar sorbsiya deb ataladi.
Sorbsiya jarayoni xususiyatiga qarab 4 turga bo‘linadi: adsorbsiya,
absorbsiya, xemosorbsiya va kapillyar kondensatsiya.
Biron bir moddaning boshqa bir modda sirtiga yig'ilishi adsorbsiya
deyiladi. Adsorbsiyalanadigan modda - adsorbat yoki adsorbtiv, sirt
yuzasida adsorbsiya sodir bolayotgan modda adsorbent deyiladi.
Gazsimon moddaning qattiq yoki suyuq agrégat holatidagi biron
moddaning butun hajmi bo'ylab yutilishi absorbsiya deb ataladi.
Adsorbsiya va absorbsiya umuman olganda qaytar bo‘lib, ularga
teskari bo‘lgan jarayon desorbsiya deyiladi.
Valent kuchlari hisobiga boradigan adsorbsiya jarayoni
xemosorbsiya (kimyoviy sorbsiya) deb ataladi. Masalan:
CaO + C 0 2 = CaC03,
bunda CaO - adsorbent, C 0 2 esa adsorbat vazifasini bajaradi.
99.monomolekulyar va polimolekulyar adsorbsiya. Bunda yutilayotgan modda yutayotgan modda yuzasining ma’lum bir qismiga yutilsa monomolekulyar deyiladi. Agar yutilayotgan modda yutayotgan moddaning to’liq yuza sathiga yutilsa polimolekulyar adsorbsiya deyiladi. Misol aktivlangan ko’miraga is gazining yutilishi.
100.Qattiq jism sirtidagi adso’rbsiya.
Qattiq adsorbentlarda gazlar, bug‘, eritmada erigan modda zarrachalari
adsorbsiyalanishi mumkin. Qattiq adsorbentlar tabiiy yoki
sun’iy boMadi. Adsorbsiya jarayoni qattiq adsorbentlarning katta
o‘lcham qiymatiga ega bo‘lgan tashqi yoki ichki sirt yuzalarida sodir
bo‘ladi. Qattiq jismlardagi adsorbsiyani kristal panjaradagi bogManishlarning
teng bo‘lmasligi hisobiga vujudga keladigan tortishish kuchlari
maydonlarining mavjudligi bilan tushuntiriladi.
Qattiq adsorbentning faol markazlarida bo‘rtib turgan qismlarida
adsorbsiya ayniqsa kuchli bo‘ladi. Masalan, faollashtirilgan ko‘mir
zarrasining bo‘rtib turgan uchlarida kislorodning adsorbsiyalanishi
chuqur joylaridagiga qaraganda 4,5 marta tezroq boladi.

101.SOLISHTIRMA ADSORBSIYA G’OVAK ADSORBENTDA ADSORBSIYA ULARNING ICHKI YUZALARIDA KUKUN XOLIDAGI ADSORBENTLARDA ESA ADSORBSIYA ULARNING YUZALARIDA SODIR BO’LADI ADSORBSIYA TEZLIGI ADSORBENTNING SOLISHTIRMA SIRT YUZASI (SC) (M2/KG,SM2/G)QIYMATIGA BOG’LIQ SOLISHTIRMA SIRT YUZASI QANCHA KATA BO’LSA ADSORBSIYA JARAYONI SHUNCHA TEZ BORADI
102.legmyur formulasi Adsorbsiya qattiq modda — suyuqlik, qattiq modda — gaz sistemalarning
sirt chegarasida sodirbo‘lsa, adsorbentning sirt yuzasi adsorbsiyalangan
moddaning monomolekulyar pardasi bilan qoplangan deb
qabul qilinadi. Bunday sistemalar uchun Lengmyur izotermasi tuziladi
va adsorbsiya qiymati quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

a=a maxs*c/a+c
bu tenglikda ûmaks — maksimal adsorbsiya qiymati. Unga adsorbentning
hamma markazlari egallanganda erishiladi; с — muvozanat holatdagi
adsorbatning konsentratsiyasi; a — adsorbsiyaning muvozanat doimiysi
yoki qisqacha muvozanat doimiysi deyiladi. Muvozanat doimiysi
adsorbsiya va desorsiya jarayonlarining tezlik doimiylarining nisbatiga
( K a d s o r /K desorb,s) tcn8 bo‘lgan kattalik liisoblanadi.

103.G.fregdlix formulasi noelektrolit yoki kuchsiz elektrolit tabiatli gazsimon adsorbentdan iborat sistemalar uchun moslashadigan izoterma va uning emperik ifodasi G.Fregdlix taklif etgan tenglama orqali ifodalanadi
A=X/m=Kp 1/n bu yerda p va c■ — adsorbatlarning muvozanat holatidagi bosim va
konsentratsiya qiymatlari; K— adsorbatlarning bosimi yoki konsentratsiya
qiymati birga teng bo‘lgan sistemalar uchun adsorbsiya kattaligi;
K — adsorbent va adsorbatning tabiatiga va temperaturaga bog‘liq
bo'lib, katta qiymat chegaralarida oczgaradi. Uning fizik ma’nosi
p = 1 kPa yoki c = 1 mol// bo‘lganda kuzatiladigan a = K tengligi
orqali kelib chiqadi; 1 /n — adsorbsion ko'rsatkich bo‘lib, uning qiymati
adsorbat tabiati va temperaturaga bog‘liq. Ko‘pincha uning qiymati
0,1 — 1 orasida boiadi.
104. Suyuqlik sirtida suyuqlikda eritilgan modda zarrachalari adsorbsiyalanadi.
Adsorbsiya eriyotgan modda muhitlar orasida taqsimlanishiga
ta’sir qiladi, ya’ni Gibss energiyasining minimal qiymatini
ta’minlash asosida amalga oshadi. Natijada modda tabiatidan qat’iy
nazar, eritma yuzasi va ichki muhiti orasida konsentratsiya gradiyenti
(c2 — c] = Ac) paydo boiadi va diffuziya hodisasi kuzatiladi.
Eritmaning sirt yuzasidagi modda miqdorining sirt yuza birligiga
boigan nisbati Gibbs adsorbatsiyasi yoki adsorbatsiya kattaligi deyiladi
va quyidagicha ifodalanadi:
^ _ _ c___ AS _____ c _ (5 ,-5 2 )
R T Ac RT (c2- c ,)
Bu tenglama Gibbs tenglamasi deyiladi.
Bu yerda A5 - Ac konsentratsiya o‘zgarishiga mos keladigan sirt
tarangligining 0‘zgarishi; A5/Ac — moddaning sirt faollik ko‘rsatkichi.
Gibbs tenglamasi eritma sirt yuzasida yig‘ilgan moddaning
miqdori eritmaning ichki hajmidagi miqdoridan qanchalik ko‘p yoki
ozligini ko‘rsatadi