Diktant tu’rleri ha’m metodikasi

KO’RSETIW DIKTANTI
Ko’rsetiw diktantı baslawısh klasslardın’ ha’mmesinde o’tkeriledi. Bunın’ ushın o’tilgen temag’a tiyisli tekst «Diktantlar toplamı»nan tan’lanadı ha’m sabaqtan aldın sulıw jazıw qag’ıydalarına a’mel qılg’an halda doskag’a jazıp qoyıladı.
Tekst bir ma’rte asıqpastan, tu’sinikli etip oqıp beriledi. Sa’wbetlesiw (soraw-juwap) ja’rdeminde tu’sindiriledi ha’m u’yrenilgen qag’ıydalar esletilip, tekst mazmunı bekkemlenedi. Sonnan son’ tekst waqıtsha jawıp qoyıladı ha’m aytıp jazdırıladı. Tekstti aytıp jazdırıp bolg’annan son’, doskadag’ı tekst ashıladı. Oqıwshılar jazg’anların doskadag’ı tekst penen salıstırıp, jol qoyg’an qa’telerin durıslaydı.
Ma’selen, 2-klassta so’z ha’m ga’p haqqında tu’sinikke iye bolg’annan keyin to’mendegi tekst tiykarında ko’rsetiw diktantın o’tkeriw mu’mkin.


Tan’
Tan’ attı. Ta’biyat oyandı. Quslar sayray basladı. Quyash nurın shashtı. Ko’shelerde ha’reket baslandı.

Doskadag’ı tekst tu’sinikli etip oqılg’annan son’, ga’ptin’ aqırında dawıstın’ pa’seyiwi, jazıwda tochka qoyılıwı, ga’ptin’ birinshi so’zi bas ha’rip penen jazılıwı sa’wbetlesiw arqalı tu’sindiriledi. Son’ doskanı perde menen bekitip, tekst aytıp jazdırıladı.

Oqıtıwshı birinshi ga’pti (Tan’ attı) oqıydı, biraq onnan son’ tochka (.) qoyılıwın aytpaydı. Oqıwshılar ga’pti jazıp, aqırına tiyisli irkilis belgisin qoyadı. Oqıtıwshı basqa ga’plerdi de usı ta’rtipte aytıp jazdıradı.
Tekst jazdırıp bolıng’annan son’, doskadag’ı tekst ashıladı. Oqıwshılar jazg’anların doskadag’ı jazıwg’a salıstırıp, qa’telerin durıslaydı.
Oqıtıwshı oqıwshılar da’pterin sabaq aqırında jıynap aladı, tekserip, o’z betinshe jumıs sıyaqlı bahalaydı.
Ko’rsetiw diktantın o’tkeriw ushın bekkemleniwi ko’zde tutılg’an temag’a tiyisli tekstti «Ana tili» yamasa «Oqıw kitabı»nan, sonday-aq, ko’rkem a’debiyatlardan da tan’law mu’mkin.
Usı toplamda ko’rsetiw diktantı ushın usınıs etilgen tekstlerden oqıtıwshı o’z oqıwshılarının’ bilim da’rejesi, qabıl etiw da’rejesine qarap paydalanıwı, ayırım tekstlerge do’retiwshilik ta’repten jantasıwı da mu’mkin.
Ko’rsetiw diktantı oqıwshılardın’ oqıwshılardın’ ko’riw, tu’siniw sezimleri menen esitiw sezimlerinin’ rawajlanıwına ja’rdem beredi.