Dilmurodova fayoza gulmurod qizi

1-rasm. Pektin kukunining gelga aylanish bosqichlari.

Hozirgi kunda biopolimerlar oziq-ovqat va farmatsevtika sanoatidagi aqlli va faol biopolimer tizimlari sifatida ulardan foydalanishga katta qiziqish uyg'otmoqda. Ushbu assotsiatsiyani hisobga olgan holda, so'nggi yillarda xitosan, alginat, pektin, sellyuloza, agaroza, guar saqichi, agar, karragenen, jelatin, dekstran, ksantan va boshqa polimerlar kabi biopolimerlarga ularning ko'pligi va tabiiy mavjudligi sababli katta e'tibor berilmoqda. Bundan tashqari, ularning toksik bo'lmaganligi, biologik moslashuvchanligi, biologik parchalanishi kabi xususiyatlari ko'plab maqsadlarda foydalanishga zamin yaratadi. Ushbu sharhning maqsadi oziq-ovqat, biotexnologik jarayonlar va biotibbiyot dasturlarida qo'llaniladigan xitosan, alginat va pektin kabi eng mos biopolimerlarni sarhisob qilishdir. Shuning uchun, xitosan, alginat va pektin biopolimerlar (oziq-ovqat sanoatida stabillashtiruvchi, quyuqlashtiruvchi, kapsula agenti va qadoqlash sifatida ishlatiladi) kelajakda rivojlanish uchun katta imkoniyatlarga ega. Bundan tashqari ushbu sharh, ularning biologik moslashuvchanligi, biologik parchalanishi, bioadgezivligi va insonning oshqozon-ichak traktidagi ayrim omillarga nisbatan cheklovlari kabi xususiyatlarini o'rganadi [27].

Biotibbiyot dasturlari uchun pektin asosidagi gidrogellar so'nggi paytlarda arzonligi, materiallarning katta miqdori va yuqori darajadagi biologik mosligi tufayli alohida ahamiyat kasb etmoqda. Xususan, davriy oksidlangan pektin xitozan va jelatin bilan qo'shilib, turli tuzilmalarni hosil qiladi. Ushbu ishda, pektinning vodorod peroksid vositasida oksidlanishi o'rganilmagan; Bundan tashqari, oksidlanish darajasining gidrogel xususiyatlariga ta'siri haqida kam ma'lumot mavjud va ushbu tizimlarning dori-darmonlarni yetkazib berishning matritsalarini boshqarish bo'yicha tadqiqotlar olib borilishi mumkin emas. Shunday qilib, ushbu ish jelatin-peroksid bilan oksidlangan pektinli gidrogellarning xususiyatlarini, yaralarni bog'lashda dorilarni yetkazib berish tizimlari sifatida o'rganishni taklif qiladi. Pektinning turli darajadagi oksidlanish darajasidagi birikmalari (yuqori, past) va jelatin bo'kuvchanlik xususiyatlari, kserogel va aerogel shakllari, SEM, FTIR va dori-darmonlarning tarqalishidan kelib chiqqan holda tahlil qilindi va sinovdan o'tkazildi. Oksidlangan pektinni o'z ichiga olgan gidrogellarning bo'kish nisbati va barqarorligi 32 ° C da, mahalliy pektin va faqat jelatin bilan solishtirganda yaxshilanganligi aniqlandi. Oksidlangan pektinli gidrogellarning g'ovakliligi barqaror va yuqori ajralish tezligiga ega bo'lishiga imkon berdi, bu esa ularni yaralarni bog'lash uchun muqobil vositaga aylantiradi [28].
Mexanik xususiyatlarining yetarli emasligi, biotibbiyot sohasida, ayniqsa, yuk ko'taruvchi to'qimalarni tiklashda polisaxarid asosidagi gidrogellarning qo'llanilishini cheklaydi. Hozirgi kunda choklangan tarmoqli gidrogellar ikkita qarama-qarshi tarmoq o'rtasida maxsus bog'lanish orqali katta qiziqish uyg'otdi. Ushbu g'oyadan ilhomlanib, xitoylik ilmiy tadqiqotchilar oddiy ikki bosqichli usul yordamida pektin-Fe³⁺ / poliakrilamid gibrid gidrogelini tayyorlashning yangi strategiyasini ishlab chiqdi. Fe³⁺ ning joriy etilishi kuchli qaytariladigan ion kompleksini hosil qilish uchun pektin tarmog'iga ionlar qo'shilib, juda qattiqlikka olib keladi. Optimal sharoitlarda o'rganilgan gibrid gidrogellari 0,9 MPa gacha bo'lgan kuchlanish kuchiga ega. Bundan tashqari, ushbu gibrid gidrogellar yuqori qattiqlik (elastiklik moduli ∼ 1,46 MPa), pishiqlik (sinish energiyasi ∼ 3785 Jm −2 va suvni yutish qobiliyatini (85%) namoyish etdi. Yuklash-tushirish sinovlari shuni ko'rsatdiki, gidrogellarning ichki sinish jarayoni uzluksiz edi. Fe³⁺ ning qayta tiklanadigan tuzilishi tufayli pektin kompleksi, gibrid gidrogellari chidamliligini, sezgirligini va tiklanish qobiliyatini ko'rsatdi. Ushbu polisaxarid asosidagi gidrogel yuk ko'taruvchi to'qimalarni tiklash sohasida qo'llanishni kengaytirish imkoniyatiga ega ekan [29].

2-rasm. Pektinning Fe³⁺ ioni bilan hosil qilgan kompleksi.

Ushbu o'rganilayotgan ishda pektinli gidrogellarning mexanik xususiyatlarini teri osti implantatsiyasidan keyin o'tkir yallig'lanish va to'qimalarni tiklashga ta'siri o'rganib chiqilgan. Qattiq va yumshoq pektinli gidrogellardan foydalanilgan. Gistologiya va sarum darajasidagi sitokinlarni tahlil qilish natijalari shuni ko'rsatdiki, pektin gidrogellarining qattiqligi oshishi bilan o'tkir yallig'lanish intensivligi oshgan. Bundan tashqari, pektin gidrogellari to'qimalarning tiklanishiga to'sqinlik qilmasligi ko'rsatilgan. Pektinli gidrogellarning morfometrik va tekstura tahlillari natijalari shuni ko'rsatdiki, qattiq gidrogellarning in vivo jonli biodegradatsiya kinetikasi yumshoq pektinli gidrogellarga qaraganda ko'proq ekan. Qattiq va yumshoq pektinli gidrogellar yuzasida kollagen tolalari tarmog'i hosil bo'lganligi ham kuzatilgan. Pektin gidrogelining sirti infiltrasion yallig'lanish hujayralarining yopishishini oldini olish uchun ko'rsatildi. In vitro tajribalar natijalari pektin gidrogellari makrofaglarning funksional faolligini to'sganligi va komplement tizimini minimal darajada faollashtirganligini ko'rsatdi. Shuning uchun mualliflar yumshoq pektinli gidrogellarning jarrohlikda qorin bo'shlig'idagi yopishqoqlikning oldini olish uchun to'siq sifatida foydalanish mumkinligini ko'rsatdi. Qattiq pektin gidrogelidan to'qima muhandisligida foydalanish mumkin. Qattiq pektinli gidrogellardan terining tiklanishida foydalanish mumkin, chunki ular kollagen tolalari bilan ko'paygan va yangi biriktiruvchi to'qima hosil bo'lishiga yordam bergan. Ularning elastikligi teriga taqqoslanishi mumkin. Ular biologik parchalanadi va ularni yo'q qilish uchun qo'shimcha harakatlar talab qilinmaydi [30].

Ushbu maqoladagi olimlar gidrogel asosidagi material olib, gemostazning istiqbolli imkoniyatlarini namoyish etishdi. Bu yerda pektin va sellyulozani ionli suyuqlikda birlashtirib, kompozit gidrogel tayyorlandi. FTIR, XRD va termogravimetrik tahlillar orqali ichki kimyoviy bog'lanishlar, kristall shakli va issiqlik barqarorligi aniqlandi. Gidrogelning biologik moslashuvchanligi MTT, oqim sitometriyasi va gistologik kuzatuv bilan baholandi. Bundan tashqari, gemostatik ta'sir qon ivish ko'rsatkichi va sichqon jigarining gemostatik modeli orqali baholandi. kristalli tuzilishini va qulay issiqlik barqarorligini saqlab qoldi. Bundan tashqari, CH-P 40% davolangan hujayralarning ko'payish darajasi oshdi (P > 0.05 Natijalar shuni ko'rsatdiki, CH-P 40% gidrogel zich tarmoq tuzilishini namoyish qildi va kimyoviy bog'lanishlarini, shu jumladan OH, CH, C = O, -CH₂, CO, va b-glikozid bog'lanishlarini saqlab qoldi. Bir vaqtning o'zida, gidrogel I va II sellyuloza) va sichqonchaning organlarida patologik jarohatlar bo'lmagan, bu esa qulay biomoslashuvchanlikni anglatadi. Natijalar 3 minut ichida gidrogel bilan davolangan jigar yarasida qon ketishining kamligini ko'rsatgan. Mualliflar tomonidan pektin - sellyuloza gidrogeli barqaror va qulay biomoslashuvchanlik va gemostatik qobiliyatga ega bo'lib, kompozitsion gidrogelning gemostatik tibbiyot materiali bo'lish imkoniyatiga ega ekanligi ta'kidlangan [31].
Bu tadqiqot ishida pektinning qisman tiol guruhlari va akrilat so'nggi guruhlari bilan modifikatsiyalangan xitozanning fizik-kimyoviy o'zaro ta'siriga asoslangan yangi gidrogel tizimi ishlab chiqilgan va tavsiflangan. Jarayon yuqori pektinli tiol nisbatida yuzaga kelgan, bu gidrogeldagi past akrilatlangan xitozan konsentratsiyasining o'zaro bog'lanishiga katta ta'sir ko'rsatdi. Furye infraqizil spektroskopiyasi va gel ichidagi turli bog'lanishlarning aloqalarini aniqlash uchun tahlillar o'tkazildi. Xitozanning pKa-dan past pH qiymatlarida qarama-qarshi zaryadlar o'rtasida ko'proq elektrostatik o'zaro ta'sirlar hosil bo'lgan, ammo yuqori pH qiymatlarida akrilat va tiol o'rtasida Maykl tipidagi birikish reaktsiyasi sodir bo'lib, qattiqroq gidrogellar hosil bo'lgan. Olingan gidrogellarning tuzilishi va xususiyatlarini o'rganish uchun bo'kish tajribalari va Yangning modul o'lchovlari o'tkazilgan. Nanostruktura kichik burchakli rentgen nurlari yordamida tekshirildi. Tekstura profilining tahlili gidrogel yopishqoqligining o'ziga xos xususiyatini ko'rsatgan. Ushbu gibrid gidrogel tizimi keng miqyosli biotibbiyot dasturlari uchun masalan, mukoadgeziya sinovlari uchun mukozal biomimetik sirt sifatida yaxshi tanlov bo'lishi mumkin[32].
2-rasmda Oral qo'llaniladigan, kolorektal saraton kasalligini davolash uchun ishlatilinadigan, tiolatlangan pektin-doksorubitsin konyugatlarini o'z ichiga olgan mikromunchoqlarning xarakteristikasi va in vitro chiqarilishini o'rganish ko'rsatilgan.





2-rasm. Kolorektal saraton kasalligini davolash uchun ishlatilinadigan, tiolatlangan pektin-doksorubitsin konyugatlarini o'z ichiga olgan oral qo'llaniladigan mikromunchoqlarning xarakteristikasi va in vitro chiqarilishini o'rganish.

3-rasm. Kolorektal saraton kasalligini davolash uchun ishlatilinadigan, tiolatlangan pektin-doksorubitsin konyugatlarini o'z ichiga olgan oral qo'llaniladigan mikromunchoqlarning tayyorlanish jarayoni.

Nam ekstruziya, sferonizatsiya, granulyatsiya, pelletizatsiya farmatsevtika sanoatida moddalar dizayni uchun taniqli usuldir. Ushbu tadqiqotning maqsadi amidlangan past metoksillangan (PM) pektinni ekstruziya, sferonizatsiya bilan pelletizatsiya uchun yordamchi vosita sifatida foydalanishni baholash edi. Pektin granulalarining shakli va hajmiga pektin (14%, 18% va 24%) va qo`shilgan Ca ionlari (0%, 5%, 12%) amidlanishining darajasi ta'sir ko'rsatgan. Tanlangan yondashuv kukun aralashmasidagi amidlangan pektinga kalsiy ionlarini qo'shish va suv bilan granulyatsiya, ekstruziya qilish orqali olinadigan qayta ishlash jarayonida o'zaro bog'liqlikni ta'minlashga qaratilgan. Kalsiy ionlarining qo'shilishi qayta ishlash jarayonida pektinning eruvchanligini va bo'kishini kamaytiradi va natijada pektin granulalarining yumaloqligini yaxshilash kerak bo`ladi. Amidlanish darajasi, ham choklangan kalsiy ionlarining konsentratsiyasi hamda ikkalasining o'zaro ta'siri sharsimon granulalarni tayyorlashda muhim omillar sifatida aniqlandi. Natijalar shuni ko'rsatdiki, faqat tuxum qutisi modeli amidlangan PM pektin va Ca ionlari o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni tavsiflay olmaydi va shu guruhning o'zi tizimda muhim rol o'ynaydi (4-5 rasmlar) [33].