Dilnavoz Yusupova

Husni ta’lil 
Husni ta’lil (chiroyli dalillash) – biror voqeani unga daxli bo‗lmagan boshqa bir 
hodisa bilan izohlash. Shoir tasvir etayotgan hodisasiga biror go‗zal sabab ko‗rsatadi. Bu 
asoslash real, hayotiy bo‗lmasdan, aksincha, xayoliy, shoirona shaklda namoyon bo‗ladi.

Quyosh oydek yuzungning xijlatidin 
Qochib, to‘rtinchi ko‘k uzra chiqibdur. 
(Lutfiy) 
Mazmuni: 
Quyosh oy kabi yuzing nuridan xijolat bo‗lib to‗rtinchi qavatga chiqib olibdi.
Husni ta‘lil: musulmon Sharqida quyosh to‘rtinchi falakda deb tasvirlanadi. 
Shoir bu o‘rinda quyoshning to‘rtinchi qavatda ekanligini yorining go‘zallik nuridan 
o‘sha yerga qochib chiqqani bilan izohlayapti.

Nozuklik ichra belicha yo‘q tori gisuyi, 
O‘z haddini bilib belidin o‘lturur quyi.

(Lutfiy) 
Mazmuni: 
Yorimning sochi uning belidek nozik bo‗lolmagani uchun haddini bilib quyida 
o‗tiradi.
Husni ta‘lil: yorning sochi shunchalik uzunki, uning belidan pastga tushadi. 

---

74 
Shoir bu holatni yorning belichalik nozik bo‘lmagan soch uyalganidan haddini bilib 
quyida o‘tirishi bilan izohlayapti.  

Qutlug‘ oyog‘ing yerga tegibdur, oning uchun 
El yerga qo‘yub bosh qilur barcha ibodat.
(Lutfiy) 
Mazmuni: 
Qutlug‗ oyog‗ing yerga tekkani uchun, el boshini yerga qo‗yib ibodat qiladi.
Husni ta‘lil: insonlarning boshini yerga qo‘yib sajda qilishlari go‘yoki yorning 
oyog‘i yerga tekkanidan emish.

Labingdin chun suchuklik qand o‘g‘urlar, 
Solurlar el ani suvg‘a yalang‘och.
(Lutfiy) 
Mazmuni: 
Qand labingdan shirinlikni o‗g‗irlagani uchun el uni jazolab yalang‗och holda suvga 
soladi.
Husni ta‘lil: qadimda o‘g‘rilarni qaynoq suvga solib jazolash usuli bo‘lgan. Shoir