Dinаmikаgа kirish. Dinаmikаning аsоsiy qоnunlаri vа mаsаlаlаri

Nuqtaning to‘g‘ri chiziqli harakatida, dinamikaning asosiy masalasini yechish.
Agarda moddiy nuqtaga ta’sir etuvchi kuchning (yoki unga ta’sir kuchlarning teng ta’sir etuvchisini) yo‘nalishi o‘zgarmas bo‘lsa, va boshlang‘ich tezlik nol bo‘lsa yoki uning yo‘nalishi kuchga parallel bo‘lsa, uning harakati to‘g‘ri chiziqli bo‘ladi.
Agarda to‘g‘ri chiziqli harakatdagi nuqtaning yo‘nalishi bo‘yicha Ox koordinata o‘qini yo‘naltirsak, u holda moddiy nuqtaning harakati (10) formula orqali aniqlanadi, yani
m = yoki m = (12)
(12) tenglama, to‘g‘ri chiziqli harakatning differensial tenglamasi deb ataladi. Bazi hollarda buni birinchi tartibli hosilalardan iborat bo‘lgan ikkita tenglama bilan almashtirish mumkin bo‘ladi,
m = , =v_x (13)
Agarda masalaning shartiga ko‘ra, tezlikni vaqtga bog‘liq emas, balki uning x koordinatasiga (yoki kuchning o‘zi x- ga bog‘liq holda bo‘lsa) bog‘liq holda aniqlash zarur bo‘lsa, (13) tenglamani o‘zgaruvchi argumenti x -ga bog‘liq bo‘ladi,
=  = v_x
u holda (13) formula quyidagi ko‘rinishga keladi:
mv_x = , =v_x (14)
Adabiyotlar:

1. 
   O.Axmadjonov. Fizika kursi, I-tom. Toshkent, “O‘qituvchi”. 1991.
   
2. 
   I.V.Savelev. Kurs obshey fiziki. T.1,M., Nauka,2000g.
   
3. 
   A.A.Detlaf, B.M.Yavorskiy. Kurs fiziki. M., “Vusshaya shkola”.2000g.
   
4. 
   T.I.Trofimova Kurs fiziki, M., «Vusshaya shkola». 2000 g, 380c.
   
5. 
   G.A.Zisman, O.M.Godess. Kurs obshey fiziki. M, izd. “Vusshaya shkola”,1991 g
   
6. 
   D.V.Sivuxin «Obshiy kurs fiziki». Tom 1. M.Nauka.1977-90 g
   

1^ Мувозанатдаги жисмга таъсир ыилиб, уни ъаракатга келтира олувчи кучни актив куч деб аталади.

2^ Масса, жисмнинг гравитацион хусусиятининг ъам щлчови ъисобланади (§76 га ы.).