Dinshunoslik faniga kirish

ИСЛОМНИНГ ЙЎНАЛИШЛАРГА БЎЛИНИШИ
САБАБЛАРИ
Муҳаммад пайғамбар вафотидан кейин мусулмон жамоа-
ларининг йўлбошчилари ўртасида ҳокимият учун кураш
авж олган. Ҳокимият учун курашлар исломнинг уч йўна-
лишга бўлинишига олиб келган. Мазкур бўлинишнинг
асосида турли феодал гуруҳларнинг ҳокимият учун олиб
борган курашлари ётади.
Муҳаммад Пайғамбарнинг куёви, тўрт буюк халифалар-
дан бири Али давридаёқ (656 – 661 йиллар), халифанинг
ҳокимиятини тан олмаган Уммавийлар билан ҳокимият
тепасига Муҳаммад пайғамбар авлодаригина келиш ҳуқу-
қига эгадирлар деб ҳисоблаган Али ибн Абу Толибнинг
тарафдорлари ўртасида кураш авж олиб кетган.

ИСЛОМДАГИ ЙЎНАЛИШЛАР ТУШУНЧАСИ

1

• Исломдаги йўналиш деганда муайян эътиқодий масала асосида бирлашган мусулмонлар мажмуаси тушунилади.

2

• Суннийлик йўналиши “Аҳли Сунна вал-Жамоа” деб номланади. “Аҳли Сунна” дегани Муҳаммад пайғамбар суннатларига эргашувчилар, “вал- Жамоа” сўзи эса мусулмонларнинг кўпчилиги ортидан юрувчилар деган маънони англатади.

3

• Шиалар. «Шиа» сўзи луғатда «тарафкаш» деган маънони англатади. Истилоҳий маънода шиа – Али ибн Абу Толиб ва унинг авлодларини барчадан устун қўйиш ва фақатгина мусулмон оламига халифа бўлиш ҳуқуқига эга деб ҳисоблайдилар.

4

• “Хорижий” сўзи араб тилидаги “хаража” сўзидан олинган бўлиб, “ажралиб чиқмоқлик” маъносини англатади. Хорижийлар Али ва Муовия ибн Абу Суфёнга қўшилмай, уларга қарши бош кўтарган йўналиш бўлган.

“Сунний” атамаси “Тўғри йўл” маъносини англатади.
Суннийлик тарафдорлари ўзларини “Аҳли ас-сунна”,
яъни сунна аҳли деб атайдилар.
Суннийлар исломнинг Муҳаммад пайғамбар давридаёқ
шаклланган таълимотининг тўғрилигини, Ҳадисни
Қуръондан кейинги ислом илоҳиёти ва шариатининг
иккинчи манба деб иан олган, исломнинг анъанавий
диний маросимларига, маиший ва ижтимоий қоида-
ларига амал қиладиган мусулмонмиз деб таъкилайдилар.