Diplom ishi Do'stobod qurilish kolleji 2010y

Kompyuter quyidagi uchta asosiy qismdan:
Monitor (displey) – matnli yoki grafik ko`rinishidagi ma`lumotlarni tasvirlash uchun xizmat qiladi;
Klaviatura – belgilarni kompyuterga kiritishda ishlatiladi;
Tizimli qism–kompyuterishini boshqarishni ta`minlaydigan asosiy qism hisoblanadi;
Tizimli qism tarkibiga quyidagilar kiradi:
Mikroprotsessor – kompyuterning “miya”si. Kompyuterga kiritiluvchi buyruqlar majmuasini, ma`lumotlar almashinuvini ta`minlash va hisoblashni bajaradi.
Joriy xotira – kiritiluvchi ma`lumot va dasturlarni xotirada saqlaydi.
Qattiq magnitli disk yoki yupqa disket jamlovchilarni ma`lumotlarni o`qish va yozishni ta`milaydi.
Monitor (displey) – matnli yoki grafik ko`rinishdagi ma`lumotlarni ekranga chiqarish uchun mo`ljallangan qurilma hisoblanadi.
Monitor bevosita videodaptapter qurilmasi boshqaruv asosida matnli yoki grafikli rejimida ishlaydi.
Matnli rejimda kompyuter ekrani 25 satr va 80 ustunga bo`linadi. Hozirgi paytga kelib satrlar soni ekranda 50 taga oshirilishi mumkin. Grafikli rejimda esa ekran televizor ekrani kabi u yoki bu rangga ega bo`lgan nuqtalar majmuasi (mozaika) gab o`yaladi. Bu nuqtalar soni va rang-baranglik darajasi kompyuterda ishlatilayotgan adapterlarning turiga bog`liq bo`ladi. Ayni vaqtda EGA (Enhanced Graplic Adapter – imkoniyatni keng grafikli adapter), VGA (Video Graphic Array – videografik matritsa), SVGA (Super VGA) turli rangli monitorlar nihoyatda keng tarqalgan. Bu adapterlar yordamida ekranda 256 xil rangli 800<sub>x</sub>1300 tagacha bo`lgan nuqtalarni hosil qilishimiz mumkin.
Klaviatura – kompyuterga har xil belgilarni kiritishni ta`minlaydi va foydalanuvchi kompyuter ishini boshqarishda ishlatiladi. Klaviatura tugmalari oddiy, boshqaruvchili va vazifali bo`ladi. Oddiy tugmalar faqat bir belgili xotiraga kiritish uchun xizmat qiladi. Vazifali (F1-F12) tugmalar joriy dastur muhitiga muvofiq ravishda vazifasi turlicha bo`lishi mumkin. Boshqaruvchi (Alt, Shift, Ctrl) tugmalar klaviatura tugmalari vazifasini qozgartiradi.
Mikroprotsessor
Kompyuterning eng asosiy elementi, ya`ni “miya”si mikroprotsessor ekanligini ta`kidlab o`tgan edik. Mikroprotsessor hajm jihatdan uncha katta bo`lmagan, atigi bir necha kv. sm.li electron sxema bo`lib, uning ko`magida barcha hisoblashlar hamda ma`lumotlar almashinuvi bajariladi. Mikroprotsessor yuzlab har xil hisoblashlarni bajaradi, uning amallarini bajarish tezligi sekundiga yuz million operatsiyani tashkil qiladi. IBM PC turidagi kompyuterda asosan Intel firmasi ishlab chiqargan mikroprotsessorlar o`rnatiladi. Ba`zi kompyuterlarda AMD, Gyrix, IMB firmalarining mikroprotsessorlari ham ishlatiladi. Intel firmasining birinchi unversial Intel-4004 mikroprotsessori 1970 yilda ixtiro qilingan bo`lib, 4 bitli so`zlar ustida sekundiga 8000 amal amal bajara olish qobiliyatiga ega edi. Intel – 4004 4 Kbayt hajmli mikroprotsessorlar dasturlovchi kalkulyatorlar uchun mo`ljallangandir. 1978 yilda ishlab chiqilgan 16 bitli so`zlar bilan 1 Mbaytli xotiraga ega bo`lgan Intel – 8086 protsessorlari IBM PC/XT kompyuterlarida qo`llaniladi boshlanadi. Keyinchalik o`rtacha har 4 yilda mikroprotsessorlarning yangi – 80286, 80386, 80486 modifikatsiyalari ishlab chiqilib, ular bir-biridan taktli chastotasi tezligi va xotira hajmi bilan farqlanadi. 1993 yil may oyida Pentium mikroprotsessori ishlab chiqildi, hozirgi paytda ularning tezligi 450 Mgts ga, hajmi 16 Gbaytga yetgan modifikatsiyalari majud.