Diqqat bu ongning biron bir real yoki ideal ob'ektga qaratilishi va konsentratsiyasi, bu shaxsning hissiy, intellektual yoki motor faolligi darajasini oshirishni nazarda tutadi
Download 48.15 Kb.
|
Diqqat va xotira Rus tilidan olingan
|
Diqqat Diqqat - bu ongning biron bir real yoki ideal ob'ektga qaratilishi va konsentratsiyasi, bu shaxsning hissiy, intellektual yoki motor faolligi darajasini oshirishni nazarda tutadi. Diqqat - bu muayyan faoliyat oqimi uchun eng qulay rejimni ta'minlaydigan aqliy faoliyatning shunday tashkil etilishi. Bu diqqatning o'ziga xos xususiyati bo'lib, u "o'ziga xos" o'ziga xos mahsulotga ega emas, lekin har doim faoliyatning barcha turlarining oqimini yaxshilaydi. Evolyutsion e'tibor yo'naltiruvchi reaktsiya sifatida paydo bo'ldi, uning ma'nosi atrofdagi olamdagi har qanday o'zgarishlarni vaqtida sezish, ularni hayvon uchun hayotiy ahamiyatga ega bo'lgan nuqtai nazardan baholashdir. Diqqat uning xossalari orqali tavsiflanadi. Diqqatning xususiyatlariga quyidagilar kiradi: barqarorlik, konsentratsiya, taqsimot, almashinish va hajm. Barqarorlik - diqqatni bir xil ob'ektga jalb qilish (yoki ushlab turish) davomiyligini tavsiflovchi diqqatning vaqtinchalik xususiyati. Qarama-qarshi xususiyat - chalg'ituvchanlik. Bu diqqatning bir ob'ektdan ikkinchisiga beixtiyor harakatidir. U o'sha paytda biron bir faoliyat bilan shug'ullanadigan odamga begona stimullar ta'sirida paydo bo'ladi. Diqqatning konsentratsiyasi - kontsentratsiyaning darajasi yoki intensivligi, ya'ni. uning jiddiyligining asosiy ko'rsatkichi, aqliy faoliyatga e'tibor qaratish chuqurligi. Qarama-qarshi xususiyat - beparvolik, odamning uzoq vaqt davomida biron bir narsaga e'tibor qarata olmasligi. Chalg'itishning ikki turi mavjud: asosiy va ikkilamchi. Birlamchi bema'nilik - bu odamning biron bir narsaga yoki harakatga o'zboshimchalik bilan (qasddan) e'tiborni zo'rg'a o'rnatishi va ushlab turishidir. Buning sabablaridan biri miyani ko'p miqdordagi taassurotlar bilan ortiqcha yuklash, charchoq, aqliy jarayonlarning muvaffaqiyatsiz tashkil etilishi va boshqalar bo'lishi mumkin. Ikkilamchi beparvolik - bu odamning atrofdagi narsa va hodisalarga e'tibor bermasligi, uning diqqatini har qanday ob'ektga haddan tashqari jamlash (kontsentratsiya) tufayli yuzaga keladi. Bunday beparvolik, e'tiborni taqsimlash yoki o'zgartirish qobiliyati qiyin bo'lgan ishda ishtirok etish natijasidir. Diqqatni taqsimlash deganda odamning bir vaqtning o'zida diqqat markazida ma'lum miqdordagi heterojen ob'ektlarni ushlab turishning sub'ektiv tajribali qobiliyati tushuniladi. Aynan shu qobiliyat bir vaqtning o'zida bir nechta harakatlarni bajarishga imkon beradi. Diqqatning taqsimlanishi, mohiyatiga ko'ra, uning o'zgaruvchanligi, bir ob'ektdan ikkinchisiga ongli va mazmunli harakatining teskari tomonidir. Diqqatni almashtirish - bu murakkab, o'zgaruvchan vaziyatda tezda harakat qilish qobiliyati. Hajm - sub'ekt diqqatini qaratishi mumkin bo'lgan ob'ektlar soni. Odatda 5-7 birlikdan ko'p emas. Bunday cheklash odamni tashqaridan kelayotgan ma'lumotlarni qismlarga bo'lishga yoki semantik guruhlarga birlashtirishga majbur qiladi. Ixtiyorsiz diqqat tashqi qo'zg'atuvchi, ob'ektning yangiligi bilan belgilanadi. Ixtiyorsiz diqqat yo'naltiruvchi reaktsiyaga asoslanadi. U inson oldida turgan maqsadlardan qat'i nazar, paydo bo'ladi va saqlanib qoladi. Tashqi hodisa (o'zgarish, xususiyat) bu holatlarda o'zining kutilmaganligi, o'ziga xosligi, hayotiy ahamiyati tufayli shaxsning o'z faoliyatini qamrab oladi. Ixtiyoriy e'tibor ongli maqsad - shaxsning hozirgi niyati bilan ta'minlanadi va boshqariladi. U inson irodasi bilan chambarchas bog'liq bo'lib, mehnat sa'y-harakatlari natijasida rivojlanadi, shuning uchun uni irodali, faol, maqsadli deb ham atashadi. Ba'zi bir faoliyat bilan shug'ullanishga qaror qilib, biz ongli ravishda e'tiborimizni hozirda bizni qiziqtirmaydigan, lekin nima qilishni zarur deb bilgan narsalarga qaratish orqali amalga oshiramiz. Ixtiyoriy diqqatning asosiy vazifasi psixik jarayonlarning borishini faol tartibga solishdir. Post-ixtiyoriy diqqat inson manfaatlarini, uning ehtiyojlarini ma'lum bir ob'ektga bog'lash natijasida ongsiz ravishda amalga oshiriladi. "Post-ixtiyoriy" nomi ko'pincha dastlab o'zboshimchalik bilan, qasddan (ixtiyoriy e'tibor) tashkil etilishi kerak bo'lgan ishga bo'lgan ishtiyoq natijasida paydo bo'lganligi sababli berilgan. Keyin bu ish o'z-o'zidan qiziqarli bo'ladi (ixtiyoriy e'tibor). Xotira
Xotira - bu ma'lumotni to'plash imkonini beradigan o'tmishdagi tajriba izlarini ushlash, saqlash va keyinchalik tanib olish va takrorlashning aqliy jarayoni. Xotiraning alohida turlari uchta mezonga ko'ra ajratiladi: 1) faoliyatda ustun bo'lgan aqliy faoliyat xususiyatiga ko'ra, xotira harakatchan, hissiy, obrazli va og'zaki-mantiqiy bo'linadi; 2) eslab qolish maqsadining mavjudligi bilan - o'zboshimchalik va ixtiyorsiz; 3) materialni mahkamlash va saqlash muddatiga ko'ra - qisqa muddatli, operatsion va uzoq muddatli. Dvigatel xotirasi - bu turli harakatlar va ularning tizimlarini yodlash, saqlash va ko'paytirish. Hissiy xotira - bu his-tuyg'ular xotirasi. Afsuslanish qobiliyati hissiy xotiraga asoslangan, chunki hamdardlik faqat o'z tajribasiga asoslangan holda mumkin. Tasviriy xotira tasvirlar uchun xotira bo'lib, u vizual, eshitish, taktil, hid bilish, ta'm bilish bo'lishi mumkin. Og'zaki-mantiqiy xotiraning mazmuni belgilardan foydalanishga asoslangan tasvirlar, shuningdek, hukmlar va xulosalardir. Fikrlar tilsiz mavjud emas, shuning uchun ular uchun xotira og'zaki-mantiqiy deb ataladi. Xotiraning boshqa turlarining rivojlanishiga asoslanib, og'zaki-mantiqiy xotira ularga nisbatan etakchi bo'lib qoladi va barcha boshqa xotira turlarining rivojlanishi, o'z navbatida, uning rivojlanish darajasiga bog'liq. Faoliyat maqsadiga ko'ra xotira ixtiyoriy va ixtiyorsiz bo'linadi. Biror narsani eslab qolishning maxsus maqsadi bo'lmagan yodlash va ko'paytirish ixtiyoriy xotira deb ataladi. Bu maqsadli jarayon bo'lgan hollarda, o'zboshimchalik xotirasi haqida gapiriladi. Ishchi xotira - bu shaxs tomonidan bevosita amalga oshiriladigan haqiqiy harakatlar va operatsiyalarga xizmat qiluvchi jarayonlar. Harakatlarning murakkab tizimlari bajarilganda va natija kechiktirilganda, xotira oraliq natijalarni saqlashga imkon beradi. Xotiraning umumiy turlaridan tashqari, uning tarkibiy jarayonlarini ham ko'rib chiqish mumkin: yodlash, saqlash, tanib olish, ko'paytirish va Yodlashning samaradorligi fikrlashdan foydalanish bilan ortadi. Materialning qismlari orasidagi ichki mantiqiy aloqalarni tushunishga asoslanib, uni mazmunli yodlash deyiladi. Materialni tushunish turli usullar va eng avvalo, o'rganilayotgan materialdagi asosiy fikrlarni ajratib ko'rsatish va ularni reja shaklida guruhlash orqali amalga oshiriladi. Taqqoslash ham foydali texnikadir, ya'ni. ob'ektlar, hodisalar, hodisalar va boshqalar o'rtasidagi o'xshashlik va farqlarni topish Yodlashni (va, aslida, tushunishni) yaxshilash uchun siz o'zingizning sxemalaringizni, kichik nazariyalaringizni qurishingiz, munozaralarni simulyatsiya qilishingiz va hokazo. Ma'noli yodlash mexanik yodga qaraganda bir necha barobar samaraliroq ekanligi isbotlangan. Xotira jarayoni sifatida saqlashning o'ziga xos qonuniyatlari bor. Saqlash dinamik va statik bo'lishi mumkinligi aniqlandi. Dinamik saqlash operativ xotirada, statik esa uzoq muddatda namoyon bo'ladi. Dinamik saqlanish bilan material ozgina o'zgaradi, statik saqlanish bilan, aksincha, qayta qurish, qayta ishlash. Yaqinda o'tkazilgan tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, saqlash ma'lumotni saqlash emas, balki bu ma'lumot qanday olinganligining ichki tavsifidir. Xotira jarayonlari, shuningdek, tanib olish va qayta ishlab chiqarishni ham o'z ichiga oladi. Ob'ektni tan olish uni idrok etish paytida sodir bo'ladi va shaxsda ilgari shaxsiy taassurotlar yoki og'zaki tavsiflar asosida shakllangan narsaning idrok etilishi sodir bo'lishini anglatadi. Unutish eslay olmaslik yoki noto'g'ri tanib olish va takrorlashda namoyon bo'ladi. Asos sifatida, bu ham muhim jarayon, aks holda, ertami-kechmi, ortiqcha yuk yangi material ustida ishlashni juda qiyinlashtirishi mumkin. Keyingi faoliyat uchun zarur bo'lmagan keraksiz ma'lumotlarni unutish yaxshiroqdir. Xotirada individual farqlar mavjud. Odamlarda xotira turli yo'llar bilan namoyon bo'ladi, olingan va saqlanadigan ma'lumotlarning mazmuni va hajmida farqlanadi. Farqlar xotiraning kuchi, yodlash va ko'paytirish tezligi bilan ham bog'liq. Xotiraning individualligi, shuningdek, yodlashda shaxs asosan tayanadigan tasvirlar turida ham namoyon bo'ladi. Ba'zilar ko'rganlarini, boshqalari eshitishlarini, boshqalari esa amalda nima qilish mumkinligini yaxshiroq eslashadi. Shunga ko'ra xotiraning vizual, eshitish va motorli turlari ajratiladi. Ko'pincha xotiraning aralash turi mavjud - eshitish-motor, vizual-motor, vizual-eshitish. Dars mavzusi № 3. Diqqat va xotira O'tkazilish joyi: Auditoriya Davomiyligi: 2 soat. Dars maqsadlari: Diqqat va xotirani aniqlang.
Xotiraning ta'rifi va diqqatning ta'rifi. Xotira turlari va diqqat turlari. diqqat va xotira xususiyatlari. Diqqat va xotiraning buzilishi. Xotira va diqqatni o'rganish usullari. Talaba quyidagilarni bilishi kerak: Xotira va e'tiborning aqliy jarayonlari haqida ma'lum bir minimal ma'lumotlarga ega bo'ling. Diqqat va xotiraning mumkin bo'lgan buzilishlarini va ularning bemorning ahvolini va uning tibbiyot xodimlari bilan munosabatlarini baholash uchun ahamiyatini bilish. Diqqat va xotirani psixodiagnostika qilish usullarini bilish. Loyihalar mavzulari, tezislar: Asosiy mnemonik jarayonlar (vakilliklar, uyushmalar qonunlari. Xotiraning asosiy nazariyalari: xotiraning psixologik nazariyalari, xotiraning nerv va fizik-kimyoviy nazariyalari, biokimyoviy nazariyalar. Modal-nospesifik va modal-spesifik xotira buzilishlari. Xotirani o'rganishning qo'shimcha usullari. Diqqatning neyrofiziologik mexanizmlari Bolalarda e'tiborni rivojlantirish. Modal-nospesifik va modal-maxsus diqqat buzilishlari. Diqqatni o'rganishning qo'shimcha usullari. Tavsiya etilgan adabiyotlar: Asosiy adabiyotlar: 1. Klinik psixologiya / Ed. P.I. Sidorova, A.V. Parnyakov. - GEOTAR-Media, 2008 yil. 2. Klinik psixologiya / Ed.B. D. Karvasarskiy. Piter, 2002 yil. 3. Psixologiya asoslari. Seminar, Stolyarenko L. D. - Rostov / D., 2006 yil. 4. Psixologiya. (Tibbiyot universitetlari talabalari uchun ma'ruzalar), Tvorogova N. D. - M .: GOU VUNMTs RF, 2002 yil. 5. Mendelevich V.D. Klinik va tibbiy psixologiya. - M.: MED-press, 1998 yil. Qo'shimcha adabiyotlar: Psixosomatik tibbiyot, F. Aleksandr. - M., 2000 yil.
Psixologiya fani nimani o'rganadi? Psixologiyaning predmeti va ob'ekti nima? Sizga qanday kognitiv jarayonlar tanish? Xotira va diqqatning inson hayotidagi ahamiyati qanday? Mavzuning asosiy savollari: Xotiraning ta'rifi. Xotira turlari. xotira xususiyatlari. Xotira turlari. Xotiraning buzilishi. Xotirani o'rganish usullari. Diqqatning ta'rifi. diqqat turlari. diqqat xususiyatlari. Diqqatning buzilishi. Diqqatni o'rganish usullari. Bilim darajasini yakuniy nazorat qilish: Xotiraga batafsil ta'rif bering, xotiraning inson hayotidagi ahamiyati nimada? Xotiraning turlari va turlarini tasniflash uchun qanday asoslar mavjud? Qisqa muddatli va uzoq muddatli xotiraning aloqasi va o'zaro ta'siri qanday? Materialning semantik tashkil etilishi xotiraga qanday ta'sir qiladi? Insonda ongni yo'qotish bilan bosh jarohati olgandan keyin qanday turdagi amneziya paydo bo'lishi mumkin? Odamda paramneziyaning paydo bo'lishi qanday izohlanadi? Diqqatni aniqlang. Uning asosiy funktsiyalarini sanab o'ting. Diqqat shakllari va darajalariga ko'ra qanday tasniflanadi? Qaysi parametrlar diqqatning sifat xususiyatlarini (xususiyatlarini) tavsiflaydi? Ikkilamchi ixtiyorsiz diqqat bilan ixtiyordan keyingi diqqat o'rtasidagi farq nima? Diqqatning miqdoriy va sifat buzilishining asosiy guruhlari qaysi tibbiy atamalarda tavsiflanadi? Diqqatning charchash va beparvolik va diqqat doirasini toraytirish o'rtasidagi farq nima? Nemis psixologi Myunsterbergning harf testida yashirin so'zlarni qidirish usuli diqqatning qanday xususiyatlarini o'rganadi? Tarkib qismi. Xotiraning ta'rifi Xotira - bu o'tmish tajribasining izlarini ushlash va saqlashdan, so'ngra takrorlash va tanib olishdan iborat bo'lgan aqliy aks ettirish jarayoni bo'lib, uni faoliyatda qayta ishlatish yoki ong sohasiga qaytish imkonini beradi. Yodlash - (imprinting) axborotning kiritilishi va olingan materialning xotirada saqlanishini ta'minlaydigan jarayon sifatida belgilanadi. Yodlash har doim tanlab olinadi: bizning his-tuyg'ularimizga ta'sir qiladigan hamma narsadan uzoqda hisobga olinadi. Majburiy yodlash (ixtiyorsiz xotira) bilan ham, biz o'z oldimizga yodlashning aniq maqsadini qo'ymaganimizda ham, qiziqish uyg'otadigan va his-tuyg'ularga ta'sir qiladigan narsa va hodisalar yaxshi esda qoladi. Ixtiyorsiz yodlash bolalikda kuchliroq rivojlanadi, kattalarda esa zaiflashadi. O'zboshimchalik bilan yodlash (ixtiyoriy xotira) doimo maqsadli bo'lib, agar materialni yaxshiroq o'zlashtirish uchun maxsus texnikalar qo'llanilsa (mnemonika), u holda esda saqlash yodlash deb ataladi. Ba'zi odamlar uchun mos keladigan ob'ektlarni idrok etishda analizatorlar ko'proq ishtirok etgan esdalik sifati va kuchiga bog'liqligi aniq ko'rinadi. Xotira va tasvirlarning tabiati asosan ko'rish (xotiraning optik, vizual turi), eshitish (xotiraning akustik, eshitish turi) yoki harakat (xotiraning motor, kinestetik turi) taassurotlariga asoslanishi mumkin. Saqlash (saqlash) - bu ma'lumotni ko'proq yoki kamroq uzoq vaqt davomida saqlanishini ta'minlaydigan xotiraning aqliy jarayoni. Saqlash qisqa muddatli, uzoq muddatli va operativ xotira mexanizmlari bilan amalga oshiriladi. Bu unutish bilan chambarchas bog'liq. Aslida, bu bitta jarayonning ikki tomoni: to'liq saqlanmagan holda, qisman unutish haqida gapiradi va aksincha. Saqlash dinamik va statik bo'lishi mumkinligi aniqlandi. Dinamik saqlash operativ xotirada, statik esa uzoq muddatda namoyon bo'ladi. O'rganilgan narsaning xotirada saqlanishi ko'plab omillarga bog'liq: materialni tushunish chuqurligi, shaxsning munosabati, olingan bilimlarni keyingi qo'llash, takrorlash, shaxsning kayfiyati va materialning hissiy ahamiyati. . Unutish xotira jarayoni, eslab qolishning aksi. Bu xotirada ilgari o'rnatilgan narsalarni takrorlashning mumkin emasligidan iborat. Eslab qolish va yodlash kabi unutish ham tanlab olinadi. Unutishning fiziologik asosi vaqtinchalik nerv bog'lanishlarini inhibe qilishdir. Avvalo, inson uchun unutilgan narsa hayotiy ahamiyatga ega, qiziqish uyg'otmaydi. Unutishning tanlab olish xususiyati tafsilotlarning tezroq unutilishida, umumiy mulohazalar va xulosalar esa odatda xotirada uzoqroq saqlanishida namoyon bo`ladi. Mexanik tarzda, yetarlicha tushunilmagan holda yodlangan material tezroq unutiladi. Qayta ishlab chiqarish (esda saqlash, ko'paytirish, eksforatsiya) - xotira zahiralaridan kerakli materialni zarur materialning ongli maydoniga chiqarishning aqliy jarayoni. Qayta ishlab chiqarish ilgari o'rganilganlarni tan olish bilan chambarchas bog'liq bo'lib, ixtiyoriy va o'zboshimchalik bilan amalga oshiriladi. Majburiy ko'payish bilan, odam ilgari qabul qilingan voqealarni eslash niyatiga ega emas, ular o'z-o'zidan paydo bo'ladi. Shu bilan birga, tasodifiy jonlantirilgan uyushmalardan biri, xuddi u bilan bog'liq bo'lgan boshqa ulanishlar tarmog'ini tortib oladi. O'zboshimchalik bilan ko'paytirish allaqachon ongda o'tmishdagi fikrlar, his-tuyg'ular va harakatlarni tiklashning maqsadli jarayonidir. Tanib olish - ob'ekt qayta idrok etilganda yoki uni eslab qolganda o'zini namoyon qiladigan o'ziga xos xotira jarayoni. Bu jarayon ob'ektni birlashtirish yoki uni eslab qolish bilan bog'liq. Bu jarayon ma'lum belgilarga ko'ra bevosita idrok etilayotganning oldindan idrok etilgan bilan birlashishi bilan bog'liq. Bunday holda, ob'ektdagi o'ziga xoslikni ta'kidlashning aniqligi muhim rol o'ynaydi. Tan olishda tanishlik tuyg'usini ta'kidlash kerak; idrok etilgan va bu tasvirni ma'lum bir joyga, vaqtga, vaziyatga belgilash. Ba'zi hollarda, biror narsani ko'rgan odam, ilgari ko'rgan narsasi bilan darhol o'ziga xoslikni aniqlay olmaydi va bu ongli ixtiyoriy harakatlarni talab qiladi. Ob'ekt yoki hodisa bilan yaxshi tanishish bilan, identifikatsiyalash jarayoni avtomatik ravishda, eslash yoki eslashning o'zi ongni ta'kidlamasdan davom etadi. Xotira turlari Sensor (lahzali) xotira axborotni retseptorlar darajasida saqlaydi. U ta'sir etuvchi ob'ektning "izi"ni (0,3-1,0 sek) saqlash muddati juda qisqa. Uning ba'zi shakllari maxsus nomlarni oldi: ikonik (vizual) va ekoik (eshituvchi) sensorli xotira. Agar retseptorlar omboridan olingan ma'lumotlar boshqa saqlash shakliga o'tkazilmasa, u qaytarib bo'lmaydigan tarzda yo'qoladi. Ba'zi odamlar uchun vizual rasmning ikonik xotirada to'liq saqlanishi bir soniyaning fraktsiyalari bilan cheklanib qolmaydi, balki ancha uzoqroq - 10 daqiqagacha. Bu xususiyatlar, asosan, ba'zi odamlarda eydetizm hodisalarini tushuntiradi. Shu bilan birga, ular ko'z oldida bo'lgan, ammo endi namoyish etilmagan rasm yoki ob'ektni "ko'rish" qobiliyatiga ega. Biz uchun signallarning ta'sirini uzaytiradigan ma'lumot kiritishning bunday inertligi oddiy odamlar uchun idrok etishning uzluksizligini ta'minlaydi (miltillaganda, ko'zni qimirlatganda yoki filmlarni tomosha qilganda). Eydetik qobiliyatlar bolalikda ko'proq, kattalarda esa pasayadi. Qisqa muddatli xotira bitta qisqa muddatli idrok va darhol ko'payishdan keyin juda qisqa (taxminan 20 soniya) saqlanishi bilan tavsiflanadi. Bunday xotiraasosiy deb ham ataladi. Ikkilamchi, uzoq muddatli xotira - takroriy takrorlash va ko'paytirishdan keyin ma'lumotlarni uzoq muddatli saqlash (20 soniyadan boshlanadi va soatlar, oylar, yillarga cho'ziladi). Ishchi xotira ham bor - bu inson faoliyatiga xizmat qiluvchi mnemonik jarayonlar. Bu uzoq muddatli va qisqa muddatli xotiraning sintezini ifodalaydi. Masalan, kasbiy faoliyat jarayonida inson qisqa muddatli xotirada mavjud bo'lgan hozirgi moment ma'lumotlari bilan ishlaydi va uzoq muddatli xotiradan kasbiy bilim va tajribani o'z ichiga olgan ma'lumotlarni chiqaradi. Shunday qilib, shifokor bemorni tekshirib, uning kasalligining alomatlarini uning amaliyotidagi o'xshash holatlar bilan, bu alomatlar haqida o'qigan va bilganlari bilan taqqoslaydi. Bufer (oraliq) xotira ma'lumotlarning bir necha soat davomida saqlanishini ta'minlaydi, ma'lumotni qisqa muddatli xotiradan uzoq muddatli xotiraga o'tkazish yo'lidagi oraliq bo'g'indir. Tungi uyqu paytida kun davomida to'planganlar qayta ishlanadi va bufer xotirasi yangi ma'lumotlarni olish uchun tozalanadi, deb ishoniladi. Ma'lumki, kuniga uch soatdan kam uxlash yoki to'liq uyqusizlik inson xatti-harakatlarida aniq buzilishlarni keltirib chiqaradi - hushyorlik darajasi, diqqat kamayadi va xotira keskin yomonlashadi. Uyqu paytida kichik qismlardagi ma'lumotlar (qisqa muddatli xotiraning cheklangan miqdori bo'yicha) bufer xotiradan qisqa muddatli xotiraga keladi, buning uchun tashqi muhitdan uziladi (Hartmann E., 1967). . Shu nuqtai nazardan, magnitafon yordamida tushida o'rganish usullari charchoqning to'planishiga, asabiylashishning kuchayishiga, qisqa muddatli xotiraning yomonlashishiga olib kelishi mumkin, chunki bufer xotirasi uxlash vaqtida chiqarilmaydi. Shuningdek, "abadiy" yoki uchinchi darajali xotira deb ataladigan narsa ham mavjud. Bu hayot davomida bir marta bosilgan ma'lumotni takrorlash qobiliyati sifatida tushuniladi. Xotira xususiyatlari Xotira sig'imi - inson ma'lum bir vaqt ichida eslay oladigan ma'lumotlar miqdori. Insonning qisqa muddatli xotirasining o'rtacha miqdori 7 + 2 ma'lumot blokini tashkil qiladi. Blokning hajmi har xil bo'lishi mumkin, masalan, odam 5-9 raqamni, 6-7 ma'nosiz bo'g'inni, 5-9 so'zni eslab, takrorlashi mumkin. Tezlik - bu odam ma'lum miqdordagi ma'lumotlarni eslab qoladigan vaqt. Kuchlilik - axborotni saqlash muddati. Aniqlik - axborotni takrorlashning to'g'riligi va to'liqligi. Tayyorlik - talab qilinadigan narsalarni o'z vaqtida eslab qolish qobiliyati. Xotira turlari Xotiraning ikkita asosiy turi mavjud: genetik (irsiy) va umrbod. Irsiy xotira nafaqat rivojlanish jarayonida organizmning anatomik va fiziologik tuzilishini, balki turlarning xatti-harakatlarining tug'ma shakllarini (instinktlarini) belgilaydigan ma'lumotlarni saqlaydi. Dezoksiribonuklein kislotasi (DNK) molekulalarida kodlangan shaklda saqlanadigan ma'lumotlar maxsus mexanizmlar tomonidan zararlanishdan ancha ishonchli himoyalangan va umrbod xotiraga nisbatan organizmning yashash sharoitlariga kamroq bog'liqdir. Bir umrlik xotira - bu tug'ilishdan to o'limgacha olingan ma'lumotlar ombori. Xotiraning quyidagi turlari ajratiladi: imprinting (imprinting), shuningdek, vosita, hissiy, obrazli va ramziy xotira. Imprinting - bu tug'ilishdan keyin darhol rivojlanishning dastlabki davrida kuzatiladigan xotira turi. Imprinting - bu odam yoki hayvonning tashqi muhitning ma'lum bir ob'ekti bilan juda barqaror o'ziga xos aloqasini bir vaqtning o'zida o'rnatishdan iborat. Ushbu bog'liqlik uzoq vaqt davom etadi, bu bitta taqdimotdan o'rganish va uzoq muddatli yodlash misoli sifatida qaraladi. Imprinting 6 oygacha bo'lgan odamlarda kuzatiladi, deb hisoblashadi (Chugaeva A.G., 1973), ammo bolada bu davr ancha uzoqroq deb hisoblash uchun asoslar mavjud. Bir qator tadqiqotlarni sarhisob qilar ekan, ingliz psixoanalitiki Jon Boulbi (Bowlby J., 1961, 1988) bolalarning onasidan iliq, mehribon, e'tiborli shaxs sifatida sun'iy ravishda begonalashishi kamida uch yil davomida xavfli deb hisoblaydi. Bu vaqt oralig'ida uch oylik "sevgidan mahrum bo'lish" (hissiy mahrumlik) etarli, bolaning psixikasi kelajakda butunlay yo'q qilinishi mumkin bo'lmagan o'zgarishlarga duch keldi. Boulbining fikricha, erta bolalik davridagi har qanday mahrumlik (har qanday muhim psixologik ehtiyojning etarli darajada qondirilmagan holati), birinchi navbatda, shaxsning axloqiy rivojlanishiga va bolada normal tashvish hissini shakllantirishga ta'sir qiladi, bu esa anomaliyalarga olib keladi. ijtimoiy xulq-atvor, tajovuzkorlikning kuchayishi, Boulbining fikriga ko'ra, chaqaloq va onaning munosabatlari biologik nuqtai nazardan, hissiy va xatti-harakatlar reaktsiyalarini o'z ichiga olgan qo'shimchalar tizimi sifatida ko'rib chiqilishi kerak. U bog'lanish tizimini tug'ma instinktiv yoki motivatsion tizim (masalan, ochlik yoki chanqoqlik) sifatida ko'rdi, u chaqaloqning xotira jarayonlarini tartibga soladi va uni onasi bilan yaqinlik va muloqot qilishga majbur qiladi. Evolyutsion nuqtai nazardan, tizim bog'langan Chaqaloqlar chaqaloqning omon qolish imkoniyatlarini aniq oshiradi, bu esa yetilmagan miyaga ota-onalarning o'z hayotiy jarayonlarini tashkil qilish uchun etuk funktsiyalaridan foydalanishga imkon beradi. Shuni ta'kidlash kerakki, hayotning birinchi 2-3 yili, ona bilan munosabatlar juda muhim bo'lsa, bola asosan protsessual xotira bilan ishlaydi. Odamlarda ham, tajriba hayvonlarida ham deklarativ xotira ancha keyin paydo bo'ladi. Shunday qilib, bizda bir nechta bolalik xotiralarini saqlab qolishimizga olib keladigan infantil amneziya nafaqat odamlarda, balki boshqa sutemizuvchilarda ham kuzatiladi. Dvigatel xotirasi harakat uchun xotiradir. U har qanday inson faoliyatida vosita harakatlarini o'zlashtirish uchun asos bo'ladi. Boshqa shakllarga qaraganda erta to'liq rivojlanishga erishgan holda, ba'zi odamlarda motor xotirasi hayot uchun etakchi bo'lib qoladi. Bu, ayniqsa, balet raqqosalari uchun, shuningdek, texnik jihatdan murakkab sport turlari uchun muhimdir. Mashqlarni o'rganayotganda, harakatlarning yo'nalishi va amplitudasini eslab qolish osonroq, intensivligi esa ancha qiyinroq ekanligi aniqlandi. Hissiy xotira - bu his-tuyg'ular xotirasi. Bu hissiy holat yuzaga kelgan vaziyatning ohangiga qayta-qayta ta'sir qilishda ma'lum bir hissiy holatning takrorlanishini aniqlaydi. Sensual xotira 6 oylik bolada allaqachon mavjud bo'lib, 3-5 yoshda to'liq rivojlanishiga erishadi. Emotsional xotiraning mexanizmlari birlamchi tanib olish (tanish, begona), yoqtirish va yoqtirmaslik, ehtiyotkorlik hissi asosida yotadi.Hissiy xotira ham shu bilan ajralib turadiki, u deyarli hech qachon qayta tiklangan tuyg'uga ilgarigi xotira sifatida munosabat bilan birga bo'lmaydi. tajribali tuyg'u. Bu jihatdan his-tuyg'ularni o'zboshimchalik bilan takrorlash deyarli mumkin emas. Misol uchun, erta bolaligida itdan qo'rqqan odam har safar ko'chada itga duch kelganida qo'rquvining sabablarini tushunmasligi mumkin. Tasviriy xotira obrazli material uchun xotiradir. Quyidagi kichik turlar mavjud: vizual, eshitish, taktil, hid va ta'm. Vizual va eshitish xotirasi barcha odamlarda eng aniq namoyon bo'ladi va boshqa kichik turlarning rivojlanishi kasbiy faoliyatdagi farqlar bilan bog'liq (masalan, tatib ko'radiganlar orasida ta'm xotirasi). Bolalar va o'smirlarda tasviriy xotira odatda yorqinroq bo'ladi. Katta yoshlilarda etakchi xotira, qoida tariqasida, majoziy emas, balki mantiqiydir. Agar siz yotishdan oldin ko'zingizni yumib, bo'shashgan holatda aqliy ravishda ko'paytirsangiz, majoziy xotirani mashq qilishingiz mumkin. Ramziy xotira - mavhum, mavhum ramziy material uchun xotira. U og'zaki va mantiqiy xotiraga bo'linadi. Og'zaki xotira ontogenezda majoziy xotiradan keyin shakllanadi va 10-13 yoshda to'liq rivojlanishiga erishadi. Majoziy xotiradan farqli o'laroq, u ko'proq sodiqlik bilan ajralib turadi. Mantiqiy xotiraning xususiyatlari faqat matnning ma'nosini yodlashda namoyon bo'ladi, ya'ni. umumlashtirilgan tushunchalarda matnni qayta ishlash mavjud. Mantiqiy xotira inson tafakkuri bilan chambarchas bog'liq. xotira buzilishi Xotiraning buzilishi miqdoriy (gipermneziya, gipomneziya) va sifat (paramneziya) ga bo'linadi. Gipermneziya - ba'zi mnemonik jarayonlarning bir tomonlama kuchayishi, odatda febril sharoitda vaqtinchalik hodisa sifatida, shuningdek, patologik ko'tarilgan kayfiyat fonida yuzaga keladi. Gipomneziya - xotiraning mnestik funktsiyalarning to'liq yo'qolishiga qadar zaiflashishi (amneziya). Odatda, hozirgi, yangi materialni eslab qolish jarayonlari odatda azoblanadi - fiksativ amneziya. Bundan tashqari, amneziyaning rivojlanishi bilan, ontogenezda xotira shakllanishining teskari tartibida - Ribotning "xotiraning o'zgarishi" qonuni bo'yicha axborot buzilishi sodir bo'ladi. Paramneziya - axborot bo'shliqlari soxta xotiralar va konfabulatsiyalar kabi soxta xotiralar bilan to'ldirilganda xotiraning buzilishi. Boshqa hollarda, xotira aldashlari o'tmishdagi voqealar ularni tan olmasdan takrorlanganda sodir bo'ladi - kriptomneziya. Miyaning mahalliy lezyonlari bilan modal-nonspesifik va modal-maxsus xotira buzilishlari paydo bo'lishi mumkin. Modal-spesifik bo'lmagan xotira buzilishlari har qanday modallik ma'lumotlarini bosib chiqarishning buzilishi bilan bog'liq va miyaning o'rta maxsus bo'lmagan tuzilmalari shikastlanganda paydo bo'ladi. Analizator tizimlarining kortikal qismlarining turli xil mahalliy shikastlanishlari bilan yuzaga keladigan modal-o'ziga xos xotira buzilishlari bilan vizual, eshitish yoki boshqa sensorli kirishlar orqali uni qabul qilish bilan bog'liq ma'lumotlarni bosib chiqarish buziladi. Xotirani o'rganish usullari Klinik amaliyotda xotirani o'rganish usullari orasida ikkita guruh keng qo'llaniladi: to'g'ridan-to'g'ri xotirani o'rganish (10 so'zli yodlash usuli, Benton vizual saqlanish testi) va bilvosita xotira (piktogramma usuli). Yakuniy natija razvedkaning standart birliklarida ifodalangan Vekslerning keng qamrovli xotira testi alohida xotira funktsiyalarini maxsus o'rganish uchun ettita mustaqil subtestni o'z ichiga oladi. Diqqat
Diqqat turlari
Ixtiyoriy diqqat, ikkilamchi ixtiyorsiz diqqat ham ijtimoiy vositachilik bilan bog'liq diqqat turi bo'lib, lekin u shaxsning irodasi, ongli ravishda qo'yilgan maqsad bilan chambarchas bog'liqdir. Bunday holda, diqqatni jamlash, idrok yoki fikrlarni tashkil qilishning maxsus usullaridan foydalanish kerak. Katta yoshdagi ixtiyoriy e'tibor birinchi navbatda nutq stimullari bilan yo'naltiriladi, ya'ni. u nutq tizimi bilan chambarchas bog'liq. Post-ixtiyoriy diqqat ixtiyoriy diqqatdan keyin keladi. Bu shuni anglatadiki, inson birinchi navbatda o'z ongini qandaydir ob'ekt yoki faoliyatga qaratadi (ba'zan hatto sezilarli irodaviy harakatlar yordamida ham), keyin esa bu jarayon tobora ortib borayotgan qiziqishni uyg'otadi va e'tibor hech qanday ixtiyoriy harakatlarsiz davom etadi. Shunday qilib, ixtiyoriylikdan keyin paydo bo'lgan ixtiyoriy e'tiborni unga qisqartirib bo'lmaydi. Bu ham ixtiyorsiz diqqatning bir variantidir, chunki u ongli ravishda qo'yilgan maqsad bilan bog'liq. Diqqat xususiyatlari Diqqat turli xil sifat ko'rinishlari bilan tavsiflanadi" xususiyatlari. Ularning asosiylari hajm, konsentratsiya, barqaror almashinish, tarqatish va chalg'ituvchanlikdir. Diqqat darajasi ko'z qopqog'i bir vaqtning o'zida ushlab turishi va boshqarishi mumkin bo'lgan g'oyalar, ob'ektlar va harakatlar soni bilan tavsiflanadi. Boshqacha qilib aytganda, diqqat miqdori bir vaqtning o'zida ongda aks ettirilgan ob'ektlar soniga bog'liq. Aniqlanishicha, ko'plab oddiy narsalarni (harflar, raqamlar, raqamlar va boshqalar) 0,07-0,1 s vaqt oralig'ida idrok etishda kattalardagi diqqat miqdori 5-7, o'rtacha 7 ta element qisqa muddatli. yodlash). Yosh o'quvchilarda u juda cheklangan va yoshga qarab ortadi. Maxsus mashqlar yordamida diqqat miqdorini oshirishingiz mumkin. Diqqatning jamlanishi bir ob'ektga yoki o'z g'oyalari, tajribalari, fikrlarining cheklangan doirasiga e'tiborning intensivligi (kontsentratsiyasi) darajasida ifodalanadi. Konsentratsiya qilinadigan narsalar bilan mashg'ul bo'lish odamni shovqinga juda chidamli qiladi. Faqat qiyinchilik bilan u suvga cho'mgan fikrlari yoki harakatlaridan chalg'itishi mumkin, u shovqin va boshqa chalg'ituvchi stimullarni sezmaydi. Diqqatning barqarorligi diqqatni jamlanganda saqlash davomiyligi bilan belgilanadi. Diqqat ob'ektining ongida aks ettirishning aniqligi saqlanib qolishi sharti bilan u diqqatni jamlash vaqti bilan o'lchanadi. Diqqatning barqarorligi bir qator sabablarga bog'liq - ishning ahamiyati, unga bo'lgan qiziqish, ko'nikmalar va boshqalar. Diqqatning o'zgarishi diqqatni yangi ob'ektga yoki bir harakatdan ikkinchisiga o'zboshimchalik bilan o'tkazish tezligi bilan tavsiflanadi, bunda yuqori darajadagi konsentratsiyani saqlab qoladi. Diqqatni almashtirishda sezilarli individual farqlar mavjud. Kommutatsiya samaradorligi diqqat ob'ektlarining xususiyatlariga, ishning ahamiyatiga yoki unga bo'lgan qiziqishga, shuningdek, asab jarayonlari harakatchanligining individual tipologik xususiyatlariga bog'liq. Juda tez-tez almashtirish (ammo, shuningdek, uzoq vaqt diqqatni jamlashni talab qiladigan monoton ish) tez charchashga olib kelishi mumkin. Maxsus mashqlar yordamida kommutatsiya ko'rsatkichlarini oshirish mumkin. Diqqatni taqsimlash Ikki yoki undan ortiq harakatlarni bir vaqtning o'zida ular orasidagi diqqat markazida bajarish imkoniyati bilan bo'linadi. Diqqatning taqsimlanish darajasi bir qator shartlarga bog'liq: birlashtirilgan faoliyatning bir xilligi yoki heterojenligi, ularning murakkabligi, tanishlik darajasi. Bir vaqtning o'zida vosita va aqliy faoliyatni amalga oshirishda ikki turdagi aqliy faoliyatni va diqqatni yanada samarali taqsimlashni birlashtirish qiyinroq. Diqqatning chalg'itilishi uning darajasidagi ixtiyoriy tebranishlar bilan bog'liq. Diqqatning beixtiyor tebranishlari, ayniqsa, chegara kuchining stimullariga e'tibor qaratishda seziladi. Shunday qilib, mexanik soatning juda zaif, zo'rg'a eshitiladigan tiqilishini tinglab, biz ovozni aniqroq eshitamiz, keyin esa kamroq ravshanroq. Dalgalanishlar - raqobatdosh (ikki tomonlama) tasvirlarni idrok etishda osongina kuzatiladi. Oddiy ob'ektlarni idrok etishda e'tiborning bunday beixtiyor tebranishlari 2-3 sekunddan ko'p bo'lmagan (maksimal -12 s) davom etadi.Ular hissiy tizimlarning o'z-o'zini sozlashi bilan bog'liq bo'lgan tebranish jarayoni sifatida qaralib, ularning "o'tkazuvchanligi" ni tartibga solishni ta'minlaydi. . Diqqatning buzilishi
Diqqatni ixtiyoriy ravishda o'zgartirishning kuchayishi maktabgacha yoshdagi bolalarga xosdir, ammo u turli kasalliklarda yoki ortiqcha ishda asteniya fonida ham paydo bo'lishi mumkin. Boshqa faoliyatga o'tishda qiyinchilik bilan o'z fikrlariga konsentratsiyaning kuchayishi ba'zi aqliy xodimlarga xosdir, ammo diqqatning o'xshash xususiyatlari obsesif va haddan tashqari baholangan g'oyalarga ega bemorlarda ham uchraydi. Konsentratsiyaning zaifligi, o'tish qiyinlishuvi bilan birgalikda, masalan, keksa odamlarda miya yarim aterosklerozida surunkali kislorod ochligi uchun xarakterlidir; charchagan sog'lom odamlarda ham bo'lishi mumkin emas. Patologiyada e'tiborning zaiflashuvining barcha xilma-xilligi "gipoproseksiya" atamasi bilan birlashtirilgan, aksincha, giperproseksiya bilan e'tibor nihoyatda kuchayadi: diqqatning ma'lum bir fikr yoki g'oyalarga "yopishishi" mavjud va bemorlar hatto. bundan xabardor bo'ling (diqqatning tanlanganligi oshishi). Paraproseksiya (diqqatning buzilishi) ba'zan sog'lom odamlarda sodir bo'ladi, asabiy taranglik sharoitida hodisani kutish bu hodisaning ongida adekvat aks etishiga to'sqinlik qiladi. Psixopatologiyada paroproseksiya odatda shizofreniya bilan og'rigan bemorlarda aqliy faoliyatning boshqa sohalarida bo'lgani kabi dissotsiativ xarakterdagi diqqat disfunktsiyalari sifatida tushuniladi. Modal jihatdan o'ziga xos bo'lmagan diqqat buzilishlari diqqatning barcha turlariga taalluqlidir. Nonspesifik miya tuzilmalarining pastki, chuqur bo'limlari mag'lub bo'lganda, beixtiyor e'tibor ko'proq azoblanadi. Nonspesifik miya tizimining yuqori, kortikal qismlari ta'sirlanganda, ixtiyoriy diqqat ko'proq azoblanadi va ixtiyoriy diqqat kuchayadi ("maydon harakati"), Modalga xos e'tibor buzilishlari faqat vizual, eshitish, taktil yoki vosita sohalarida namoyon bo'ladi. Bunday holda, bemor turli tomondan bir vaqtning o'zida taqdim etilgan ikkita ogohlantirishdan birini e'tiborsiz qoldiradi (sezmaydi), garchi ularning alohida tan olinishi buzilmasa. Bunday diqqat buzilishlari odatda analizator tizimlarining kortikal qismlarining mahalliy patologiyasida miyaning o'ng yarim shariga qaraganda tez-tez uchraydi. Diqqatni o'rganish usullari
Diqqat miqdorini aniqlashning bilvosita usullari, shuningdek, uning boshqa xossalari tezlik testlarini o'tkazish tartibi nuqtai nazaridan nisbatan soddadir.Shulte jadvallari yordamida raqamlarni topish usuli ko'pincha qo'llaniladi. Idrokning selektivligini diqqat bilan o'rganish uchun ko'pincha nemis psixologi Gyugo Myunsterbergning texnikasi qo'llaniladi. Bu tom ma'nodagi matn bo'lib, unda yashiringan 25 ta so'zni iloji boricha tezroq chizishingiz kerak (standart - ikki daqiqa). Xatolar ham qayd etiladi - etishmayotgan va noto'g'ri ta'kidlangan so'zlar. Amaliy qism Gyugo Myunsterbergning idrok va diqqatni tanlab olish usuli. Texnikaning maqsadi: Diqqatning tanlanganligini aniqlash. Yaxshi selektivlik va konsentratsiyani talab qiladigan, shuningdek, yuqori shovqin immunitetini talab qiladigan mutaxassisliklar uchun professional tanlovda foydalanish tavsiya etiladi. Ko'rsatma: "Harf testi orasida so'zlar mavjud. Sizning vazifangiz matnni iloji boricha tezroq o'qish, bu so'zlarning tagiga chizishdir. Misol: ryuklbusjoyufrknp. Ish vaqti - 2 minut. Texnika guruhda ham, individual ravishda ham amalga oshiriladi. Qadrlash Tanlangan so'zlar soni va xatolar soni (etishmayotgan va noto'g'ri ajratilgan so'zlar) ko'rsatilgan. Rag'batlantiruvchi material bsolntsevtrgshchotsareionsguchnewssheygchyafaktueexamtrochyagsch shgtskpprokurorgurseabetoriyaemtojebyamhockeytrinityftsuygacht tvboldzhshzfuelgshbmemoryshogheyuzhipdrgshchhchnzvzdidrok ytsukendshizkhvafyproldbloveabftrplosldperformanceklyachsintbyun buerjoywufciyezhtsdorrppeopleshaldhepptsgiernkuyfyshreportazhek jdorlafvufbcompetitionfnyachguzskarplpersonalityzjeyejudshschglojin ecrswimmingjedtlzhezbiterdshjnprkyvcomedyshldkuyfodespairyfrlny yachvtljehgftasenlaboratoriyasi shderkentaoprukgvsmtrpsixiatriyabplnstchyfyasmtshchzayeyagntzhtm Mavzuning familiyasi ________________________________________________ Test topshiriqlari 1. Xotira bu aks ettirishning aqliy jarayoni bo'lib, u o'tmishdagi tajriba izlarini to'plash va saqlashdan, so'ngra takrorlash va tanib olishdan iborat bo'lib, uni faoliyatda qayta ishlatishga imkon beradi. ob'ektlar va hodisalarning individual xususiyatlarini ularning his-tuyg'ularga bevosita ta'siri bilan aks ettirish. ob'ekt yoki hodisani bir butun sifatida, uning xususiyatlari va qismlari yig'indisida aks ettirishning aqliy jarayoni shaxsning g'oyalarini qayta qurish (o'zgartirish) orqali ob'ekt yoki vaziyatning yangi qiyofasini (namoyishini) yaratishning kognitiv aqliy jarayoni. 2. Xotiraning psixik jarayonlari quyidagilarga bo‘linadi. unutish
bosib chiqarish ko'payish 3. Axborotning bir necha soat davomida saqlanishini ta'minlaydi, axborotni qisqa muddatli xotiradan uzoq muddatli xotiraga o'tkazish yo'lida oraliq bo'g'in hisoblanadi - bular: qisqa muddatli xotira hissiy bufer xotirasi uzoq muddatli xotira 4. Xotirada eng mustahkam saqlanadigan axborot: mazmunli
notanish aks ettirilmagan 5. Xotiraning xususiyatlariga quyidagilar kiradi: hajmi
barqarorlik aniqlik 6. Mavhum, mavhum - ramziy material uchun xotira: motor xotirasi obrazli xotira ramziy xotira hissiy xotira 7. Xotiraning buzilishiga quyidagilar kiradi: gipermneziya gipomneziya gipoproseksiya paramneziya 8. Hodisani tan olmasdan takrorlash deyiladi. paramneziya gipermneziya kriptomneziya gipomneziya 9. Psixikaning tashqi olamning muayyan predmet va hodisalariga yo‘naltirilishi va diqqat markazida bo‘lishini ta’minlovchi psixik jarayon: sensatsiya diqqat idrok fikrlash 10. Diqqat inson irodasi bilan chambarchas bog'liq, ongli ravishda qo'yilgan maqsad: keyin e'tibor ixtiyoriy e'tibor beixtiyor e'tibor vosita e'tibori 11. Diqqatning xossalariga quyidagilar kiradi: diqqat oralig'i tezlik barqarorlik almashtirish imkoniyati 12. Ixtiyorsiz diqqatni jalb qilish uchun ob'ektning quyidagi xususiyatlari yordam beradi: yangilik
harakatchanlik statik 13. Talaba imtihondan oldin kechasi zerikarli darslik ustida o'tiradi. Bunga jalb qilingan e'tibor deyiladi: beixtiyor o'zboshimchalik bilan ixtiyoriy gipervoliy 14. Ma'ruza paytida eshik baland ovozda ochilganda ko'pchilik talabalar atrofga qarashadi. Bunga jalb qilingan e'tibor deyiladi: beixtiyor o'zboshimchalik bilan barqaror statik 15. Ixtiyorsiz diqqatni jalb qilish uchun ob'ektning quyidagi xususiyatlari yordam beradi: yangilik
harakatchanlik statik 16. Voyaga etgan odamning diqqat hajmi: 5-7 oddiy shakl 6-9 oddiy shakl 9-11 oddiy shakllar 12-13 oddiy shakl 17. Diqqatning buzilishiga quyidagilar kiradi: gipoproseksiya giperproseksiya psevdoamneziya paraproseksiya Download 48.15 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|