Diskret qurilmalar nazariyasi nisbatan yosh va tez rivojlanayotgan fan sohalaridan biri hisoblanadi

5. Hotira bloki

Hotira bloki kod o’zgartirgich bilan multipleksor (demultipleksor) o’rtasida joylashadi. U demultipleksordan keluvchi signallarni bir oz vaqtga ushlab qolish va keyin esa ularni bir vaqtda o’zgartirgich kirishiga uzatish uchun mo’ljallangan.

Hotira elementlari (HE) sifatida triggerlar qo’llaniladi. Trigger 1 va 0 orqali belgilanadigan ikkita barqaror holatga ega qurilmani tashkil etadi. U ikkilik son tizimidagi axborotlarni qayta ishlash uchun qulay hisoblanadi.
Triggerning ikki barqaror holati kirish signallarining mantiqiy 0 yoki 1 qiymatlariga mos keladi.
Triggerga yozilgan axborot, trigger o’zining holati o’zgartirmagunicha saqlanib qoladi. Axborot o’zgarishi trigger holatini bir barqaror holatdan boshqasiga kirish signallari yordasida amalga oshiriladi.
RS – 1 va 0 orqali belgilanadigan ikki holatga ega, ikki kirish S (set-o’rnatish) va R (reset – nolga tushirish) va ikki chiqishga Q va ega. S kirishidagi mantiqiy signal 1 triggerni 1 holatiga o’zgartiradi (uni ishga tushiradi), R kirishidagi mantiqiy signal 1 – 0 holatiga tushiradi (uni ishdan to’xtatadi). HEni to’g’ridan-to’g’ri deb nomlangan Q chiqishini 1 holatida joylashishi, mantiqiy 1 signalini beradi, inversiyali deb nomlangan chiqishida mantiqiy 0 hosil bo’ladi. Agar HE, 0 holatida bo’lsa inversiyali chiqishida mantiqiy 1 signali paydo bo’ladi.
S=R=1 kirish signalining kombinasiyasi taqiqlangan bo’ladi, chunki ushbu holatda chiqish holati noaniq hisoblanadi. RS triggerning ishlash tartibi quyidagi jadval yordamida tushuncha olinadi.
RS sinxron triggeri – ushbu trigger qo’shimcha S kirishga ega bo’lib, u sinxronlash (taktli) impulsi uchun mo’ljallangan. Agar kirishda S=0 bo’lsa, S va R kirishlardagi signallar triggerning holatiga ta’sir ko’rsatmaydi. S=1 bo’lganda trigger holati 4.8-jadvalga binoan aniqlanadi.
Hotira blokidagi triggerlar soni (hotira elementlari) demultipleksor chiqishlari soni bo’yicha aniqlanadi, ya’ni ular 7 ga teng. Hotira bloki 2ta HE kaskadidan tashkil topishi mumkin: birinchi kaskad asinxron RS – triggerlarda (S kirishi bo’lmagan) va ular demultiplesor orqali aloqa liniyasidan kirib keluvchi ketma-ket kodli signallarni (elementlar) hotiraga olishi uchun xizmat qiladi.
5.1-jadval

t vaqti			(t+1) vaqti		4.7-rasm. RS- triggerning shartli belgisi
Avvalgi axborot	Yozib olinadigan axborot	Taktli impulslar uzatilishidan keyingi holat
Chiqishlar Q	Kirishlar R S	Chiqishlar Q
0 1	0 0	0 1
0 1	0 1	1 0
0 1	1 0	0 1
0 1	1 1	* *
1 0	0 0	1 0
1 0	0 1	1 0
1 0	1 0	0 1
1 0	1 1	* *

4.8-rasm. Hotira blokining tuzilmaviy sxemasi

Birinchi kaskadning Q asinxron triggerlar chiqishi ikkinchi kaskadagi S sinxron kirishlari bilan bog’lanadi. Aloqa liniyasi va demultipleksor orqali kodli kombinasiyaning ohirgi impulsini ikkinchi kaskaddagi HE kirib kelishi (hozirgi holatda DMS shinasining - A₁ A₂ adresli to’plamlarining 7-impulslariga mos holat bo’ladi) birinchi kaskadning HEdagi Q chiqishlar qiymati sinxroimpulsi bo’yicha qabul qilinadi, ya’ni aloqa liniyasi orqali impulsli kodli kombinasiyani faktik qiymatini kirib kelishi. Shu bilan, impulsli kod o’zgartirgichi kirishlariga paralel (bir vaqtda) uzatish ta’minlanadi. Keyingi kodli kombinasiyani qabul qilish uchun ikkala kaskadlardagi HEini 0 boshlang’ich holatiga o’rnatish, sakkizinchi taktdagi hisoblagichdan 000ni YoKI-INKOR sxemalari orqali sxemani keyingi taktli ishini ta’minlaydi.

t vaqt					(t+1) vaqt
Chiqishlar			Kirishlar		Chiqishlar (Taktli impuls berilgandan so’ng)
Q	Ō	D		Q		Ō
0	1	0		0		1
0	1	1		1		0
1	0	0		0		1
1	0	1		1		0