Дүнья-жүзилик экономикаға интeгрaциялaсыў Xaлық-aралық Вaлютa фoнды, дүнья-жүзиликбaнк

ΔG↑→ΔE↑(ΔEқΔC)→↑ΔY(ΔY=ΔCхmg)

Мәмлекеттиң шығынларыныңΔGмуғдарға көбейиўи, жобадағы шығынлардыңΔEмуғдарда көбейиўине ҳәм улыўма шығынлардың иймек сызық бойынша жокарыға көтерилиўине алып келеди. Бундай жағдайда улыўма ишки өнимниң көлеми (ΔY)муғдарға көбейеди.
Алдынғы темаларда көргенимиздей шығынлардағы өзгерис, дәраматлардағыдан бираз көп болған өзгеристи келтирип шығарады ҳәмΔY/ΔE=1/(1-b)болады (6.1-сызылма).

ΔY=ΔEх(1/(1-b))=ΔEхm

Салыққа тартыў есапқа алынбағанда жабық экономика ушын мәмлекеттиң шығынларының мультипликаторы ҳәм өндиристиң теңсалмақлы муғдарын төмендеги теңлемелер системасын шешиў арқалы табыў мүмкин:

Y=C+I+G

C=a+bY
Бул жерде:Y=C+I+G– жабық экономика ушын тийкарғымакроэкономикалық процесс;

Е
Е=Y

E2=E1+ΔE(ΔG)

E1=C1+I1+G1+Xn1

E2=Y2
ΔE

E1=Y1
ΔY

E1=Y1 E2=Y2 Y

6.1.-сызылма. Мәмлекетлик шығынлардың өзгериўиниң мультипликатив нәтийжеси

Теңлемелер системасынYушын шешип төмендеги нәтийжеге ерисемиз:

1

Y= (a+I+G);
1-b
Бул жерде: 1/(1-b) – жабық экономикада салыққа тартыў есапқа алынбаған жағдайдағы шығынлардыңмультипликаторы;
(a+I+G)–автономшығынлар;
b=MPC–тутыныўдыңшегераланғандәрежесиниңмультипликатормуғдарынбелгилеўшитийкарғыфактор.
Салыққатартыўесапқаалынғанда, тутыныўфункциясыөзгередиҳәмC=a+b(1-t)Yкөринисинеийеболады.Бултеңлеменитийкарғымакроэкономикалықпроцесстенпайдаланыпшешип,төмендегинәтийжегеийеболамыз:

1

Y= (a+I+G)

1-b( 1-t)

Бул жерде:1 / (1-b(1-t) – жабық экономикадағы шығынлар мультипликаторы;
t–салықставкасының шегерасы.
t=ΔY/ΔT
Бул жерде: ΔT – төленетуғын салықлар муғдарының жоқарылаўы;ΔY– дәраматлардың жоқарылаўы.
Прогрессивсалық системасы,мультипликатордың нәтийжелигин жумсатады ҳам өндирис ҳәм дебәнтликтиң дәрежесин турақластырады.
Салыққа тартыў есапқа алынғандағы шығынлар муғдарының мультипликаторы салыққа тартыў есапқа алынбағандағы, салық мультипликаторынан бираз киши көлемге ийе болады, себеби дәраматларға айланған шығынлардың бир бөлеги, салықларға өткерилип, айланыстан шығады ҳәммальтипликацияның нәтийжелигин төменлетеди.Бул екиформуланы салыстырғанда да көзге тасланады. Сондай-ақ ашық экономикада жоқарылаған дәраматлардың бир бөлегиимпортқа бағдарланыўы нәтийжесинде айланыстан шығып кетиўи себепли,мультипликатордың нәтийжелиги жабық экономикаға салыстырғанда бираз төмен болады.
Ашық экономикада мәмлекеттиң шығынлары мультипликатор ҳәм тең салмақлы өндиристиң көлеми төмендеги теңлемелер системасын шешиў арқалы табылады: