Дүнья-жүзилик экономикаға интeгрaциялaсыў Xaлық-aралық Вaлютa фoнды, дүнья-жүзиликбaнк

Экономикалық өсим түсиниги.

Экономикалық өсим түсинигиниң мәниси, өндиристиң көлеминиң кеңейиўи, өним жетистириў көлеминиң жоқарылаўы ҳәм миллийдәраматтың көбейиўи менен характерленеди. Базар экономикасы жағдайында экономикалық өсим, өндиристи ң раўажланыўы ҳәмфункционалласыў нызамы болып есапланады. Соның менен бирқатарда, базар экономикасында, жәмийеттиң талапларын толық канаатландыра алатуғын ҳәм өндириўши күшлери жокары дәрежеде раўажланған,билимлер тийкарында экономиканы басқарыўдың нәтийжесинде экономикалық өсимге ерисиўди талап етиледи. Экономиканы анализ ислеў ҳәм прогнозлаў теориялық ҳәм әмелий жақтан2 түрли болады:материаллық, факторлы ҳәм суммалық;миллийдәраматтың тутыныўға ҳәм жамғарыўға бөлистириў бойынша. Өндиристиң бундайшөлкемлестирилиўиэкономикалық өсимге алып келеди, оны мәмлекет экономикасының дәрежесинде, миллий дәраматлар көринисинде ямаса ақырғы улыўма өним көринисинде үйренип шығыў қолайлы болады. Экономикалық дәрежелердиң улыўмалық сапасынан келип шыққан түрде экономикалық өсимниң көрсеткишлери төмендегилерге бөлинеди²⁵:

• 
  Ол көрсеткишлердиң өз-ара байланысын ҳәмсоциаль-экономикалық раўажланыўын белгилеп береди;
  
• 
  Кәрханалардың ҳәрекети ҳәм тармақлардыңобъективҳәмсубъектив айырмашылығын анықлап, оларды бир пүтин хожалық механизминиң бир бөлеги ретинде үйренип шығады.
  

Өнимди жетистириў көлеминиң бирдей дәрежеде жоқарылаўы, жумысшы күши ҳәм өндирис қуралларына ҳр қыйлы тәси рин тийгизиўи мүмин, себеби олар бир-бириниң орнын басыўшы факторлар болып есапланады. Бирақ ҳәр бир фактордың талап етилетуғын нормалары бар болып, бул нормалар орынланбағанда тек ғана экономикалық өсимниң емес ал улыўма өндирис прцессиниң тоқтаўына себепши болыўы мүмкин. Бундай байланыстың дәрежесинен ҳәм ақырғы өним көлеминиң өсиў көрсеткиши арқалы, ондиристиң кеңейиўи ҳәм экономикалық өсимниң түри анықланады. Экономикалық өсимде реал миллий дәраматтың жоқарылаўы халықтың санының көбейиўине тәсир ететуғынмиллий экономиканың раўажланыўын нәзерде тутады. Бундай өсим, машкалаларды сырттан бақлаў көз-қарасынан емес, ал мәмлекет халқыныңпозициясынан келип шығып үйрениўди нәзерде тутады. Экономикалық өсимди, өндиристиң реал көлемин көбейтиў көз-қарасынан уйренип шығыўда көпшилик жағдайда (анық ҳәм анық емес формада) экономикада терең структуралық ҳәминституционал өзгерислердиң жүз бермеўине үмит пенен қаралады. Өндиристиң структурасы ҳәм институционал орталық курамалы ҳәм өзгермес болып есапланады.Бундайраўажланыўдың ҳарактери, сыртқы орталық пенен өз-ара тәсир жәрдеминде балансланған ҳәм бир пүтинлик өзгешелигине ийе болған экономикалық система ушын тән болып есапланады.

2.