Dunyoqarashning tarixiyligi yana shundaki, u ma’lum bir jarayonda

Nikoh — eng qadimgi axloqiy munosabat shakli. Nikohning qonuniy va diniy jihatlari. Nikoh o‘z mohiyatiga ko‘ra axloqiy

hodisa. Nikoh — erkak va ayolning teng huquqli, erkin va ixtiyoriy

ittifoqi bo‘lib, u fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish

organlarida tuziladi va oila tuzish maqsadiga xizmat qiladi. Oila

jamiyatning dastlabki bo‘g‘ini sanaladi va davlatning rivojlanishida

muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki oilada tug‘ilib, tarbiya

topayotgan yosh avlod jamiyatning, davlatning ertangi kunini,

istiqbolini belgilab beradi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Sh.M.Mirziyoyevning 2018-yil 2-fevraldagi «Xotin-qizlarni

qo‘llab - quvvatlash va oila institutini mustahkamlash sohasidagi

faoliyatni tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi

qarori oila mustahkamligini ta’minlash, uning ijtimoiy vazifalarini

amalga oshirish imkoniyatlarini kengaytirish, ayniqsa, oilaning

farzandlar tarbiyasidagi nufuzini oshirishga ko‘maklashish

hamda mamlakatimizda oila va nikoh munosabatlarining qadriyat

sifatida e’tirof etish uchun asosiy poydevor bo‘lib xizmat

qiladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev

0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24

yilligiga bag‘ishlangan marosimdagi ma’ruzasida oilaning jamiyat

taraqqiyotidagi nufuzi haqida: «Barchamizga ayonki, yurtimizdagi

har qaysi inson, har qaysi oilaning eng ezgu orzu-maqsadlari,

hayotiy manfaatlari avvalambor uning farzandlari timsolida namoyon

bo‘ladi, ro‘yobga chiqadi. Albatta, bu borada yurtimizda

ulkan ishlar qilinmoqda va ular amalda o‘zining ijobiy natijasini

bermoqda», — deb ta’kidlagan edilar.

Bir qancha respublika va xalqaro miqyosdagi normativ huquqiy

hujjatlarda ona va bola huquqlari mustahkamlab qo‘yildi.

Jumladan, respublikamiz konstitutsiyasining XIV bobi oilaga

bag‘ishlangan boMib, bu yerda oila va nikoh munosabatlari, ona-

lik va bolalik davlat tomonidan to'la muhofaza qilingan. Qonunga

binoan nikoh tuzish shartlaridan eng muhimlari — nikohga

kiruvchilarning o‘zaro roziligi va ularning nikoh yoshiga yetganliklari.

Bizda yigitlar uchun — 18, qizlar uchun — 17 nikoh yoshlari

qilib belgilangan.

1998-yili Oila kodeksini 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi

tomonidan tasdiqlanishi oila va nikoh masalalarini tartibga

solishda va mustahkamlashda muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Bir

so‘z bilan aytadigan boMsak oila va nikoh munosabatlari har doim

davlatimiz himoyasida bolgan va davlatimiz siyosatining ustuvor

yo‘nalishlaridan biri sifatida qarab kelingan. Yurtimizda oila

va nikoh munosabatlari davlat qonun-qoidalari hamda avloddan

avlodga o‘tib kelayotgan go‘zal an’analar asosida amalga oshirib

kelinmoqda. Xususan, huquq sohasiga oid an’analar mustaqillik

davrida o‘tmish merosimizdagi va milliy mental xususiyatlar

asosida tobora mukammallashtirilib, optimallashtirish choralari

ishlab chiqilmoqda.

Mustaqil 0 ‘zbekistonning Konstitutsiyasida belgilangan oila-

nikoh munosabatlariga oid qonun-qoidalar majmuyi davlat

g‘amxo‘rligiga olinib, o‘zbek xalqining bu boradagi milliy va

diniy qadriyatlarini ham nazarda tutgan holda «Mehnat kodeksi»,

«Oila kodeksi», «Fuqarolik va jinoyat kodeksi» hamda «Sog‘lom

avlod» kabi qonunlarida o‘z ifodasini topgan. Ularda oila-nikoh

masalalariga ma’naviy jihatdan ham yondashilib qonun darajasiga

ko‘tarilgan.0 ‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 8-moddasida oilaviy munosabatlarda urf-odat va an’analarga amal qilish to‘g‘risida

alohida so‘z yuritiladi: «Qonun hujjatlarida oilaviy munosabatlarni

tartibga solishga oid tegishli normalar bolmagan taqdirda,

0 ‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga zid bolmagan

mahalliy urf-odat va an’analar qollaniladi1. Darhaqiqat, Kodeksda

davr sinovidan o‘tgan umuminsoniy qadriyatlar bilan etnomadaniy

an’analar, o‘zbek xalqining mentaliteti o‘z ifodasini

topgan. Ushbu milliy va diniy urf-odatlar, an’analar orasida

shundaylari borki, ular oila-nikoh masalasidagi qonun hujjatlariga

zid kelmaydi. Aksincha, ular asrlar davomida tarix sinovlaridan

o‘tib, oilani mustahkamlashga xizmat qilib kelmoqda.

Oila, nikoh haqida, uning mustahkamligi to‘g‘risida diyorimizdan

yetishib chiqqan buyuk allomalarimiz Imom al-Buxoriy,

Imom al-Moturidiy, Burhoniddin al-Marg‘inoniy, Alisher

Navoiy, Abdulla Avloniy, Abdurauf Fitrat va boshqalar o‘z

asarlarida qimmatli fikrlarini keltirib o‘tganlar. Xususan, fiqh

(musulmon huquqshunosligi) ilmining sultoni Burhoniuddin

Marg‘inoniyning oilani mustahkamligi va farovonligini oshirishga

xizmat qiladigan, oila va nikoh masalasida chiqarilgan ayrim

hukmlarini ta’kidlash lozim.