E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

§89 Keler máhál

349. 
     shınıǵıw. Oqıń. Ne qıladı?, ne isleydi? degen sorawlarǵa juwap beretuǵın feyil sózlerdi tabıń. Is-hárekettiń waqtın anıqlań.
     

1. 
   Ózgermeli dáwir degen, Jerge de bir náwbet keler.
   
2. 
   Az ǵana jıl sabır etiń,
   

Bul jer ele zor boladı. (I.Yu.)

3. 
   Quwraǵan dalalar jasaradı, Shólistanlarǵa gúl kógeredi. (N.D.)
   

349. 
     shınıǵıw. Qara hárip penen jazılǵan feyil sózlerdiń qaysı waqıttaǵı is-háreketti bildiretuǵınlıǵın anıqlań. Kóshirip jazıń. Ústine sorawların qoyıń.
     

1. Dáwran Nókiske ketedi, endigi háptede
keledi. 2. Men qızıqlı kitaplar satıp alaman.
3. Gúller ashıldı. 4. Alima shójelerge suw berdi.
5. Sen diywalı gazetaǵa maqala jazasań. 6. Ol jıynalısta sóyleydi. 7. Bizler dene shınıqtırıwǵa qatnasamız.


Keler máhál feyilleri is-hárekettiń sóylep turǵan waqtınan soń bolatuǵınlıǵın bildiredi. Olar ne qıladı?, ne isleydi? degen sorawlarǵa juwap beredi. Mısalı: Oqıwshılar mektepke baradı (ne qıladı?). Bizler oynaymız (ne qılamız?).

Keler máhál feyilleri birlik hám kóplik sanda úsh bette betlenedi. Mısalı.

Birlik		Kóplik
I bet	pitkeremen	suwǵaramız
II bet	pitkereseń	suwǵarasız
III bet	pitkeredi	suwǵaradı

349. 
     shınıǵıw. Gáplerdi kóshirip jazıń. Keler máhál feyilleriniń qaysı sanda, neshinshi bette turǵanlıǵın anıqlań.
     

1. Xojalıq basshısın atız sherteginen tabasız. 2. Buzawlar óriske aydaladı. 3. Muǵallim azdan keyin keledi. 4. Soń istiń jayın oylasarmız. 5. Erteń azanda oqıwshılar mektepke jıynaladı. 6. Bizler bıyıl lagerde dem alamız.

349. 
     shınıǵıw. Tómendegi keler máhál feyillerine gáp qurap jazıń. Olardıń qalay jasalıp turǵanlıǵın aytıp beriń.
     

Tabasız, jasaradı, kógeredi, suwǵarıladı, aytaman, súriledi, bezeydi.

349. 
     shınıǵıw. Berilgen feyil sózlerdi úsh bette, birlik hám kóplik sanlarda betleń.
     

Saladı, qatnasaman, úyrenedi, tanısasız, járdem- lesesiz.

349. 
     shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Keler máhál feyilleriniń astın sızıń.
     

1. 
   Bunı quwıp bedewlerge minemiz, Sawıtlardı bir túymeden ilemiz. («Qırq qız»)
   
2. 
   Men úlkeysem shıpaker bolaman. Adamlardı emleymen. 3. Erteń klasımız benen Jas tamasha- góyler teatrına baramız.