E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

Úlgi: teńiz-de, tolqın-da.

4. 
   shınıǵıw. Tekstti oqıń. Qara hárip penen berilgen sózlerdi mánili bóleklerge bóliń. Olardıń qaysıları túbir hám qosımta ekenligin aytıń. Teksttiń ideyası haqqında pikirlesiń.
   

JOLBARÍS TÍRNAǴÍNDA


Avgust aylarınıń bir kúnleri Ámiwdáryanıń iyrim- li aylanbasına qarmaq salıp otırman.
Arqam toǵaylıq, waqıt yarım aqshamnan ótti.
Ay súttey jarıq. Arqadan tań samalı esip tur. Tik jardaǵı qamıslardıń sıtırlısı Ámiwdáryanıń shılpıldaǵan dawısına qosılıp, awır bir hádiyseniń aldınan shertetuǵın sazday bolıp turıptı.
Íq betten qurıp qoyǵan qarmaqlarımdı tekseriwge qamıslıqtıń arası menen júrdim. Qolımda sha- nıshqım da bar. Hár qarmaqtıń arası júz qádem jer edi.
Birinshi qarmaqtan ótip, ekinshi qarmaqqa barsam, bir ılaqa ilinip, shambırlap atır. Barıp jipten tartsam hesh kúsh bermeydi. Qolımdaǵı shanıshqım menen shanıshqanım, qaptallap tiyse
kerek, zorǵa degende jańa tartıp alǵanımda oń jaǵımnan birnárse urıldap kele pát penen dárya- nıń ırashına qaǵıp jiberdi. (Á.Sh.).

4. 
   shınıǵıw. Berilgen sózlerden jańa máni bildiriwshi qosımtalı sózlerdi bir bólek, qosımsha máni júklewshi qosımtalı sózlerdi bir bólek jazıń.
   

Sayaxatshı, baqıldıń, sandıraqlaw, miynetkesh, jawırınlı, kewline, insapsızlıq, baǵmannıń, ekinshi, tezlew, utyuglew.

4. 
   shınıǵıw. Kóp noqattıń ornına qawıs ishindegi sáykes qosımtanı qoyıp kóshirip jazıń.
   

1. 
   Er jigitke miyasar, turaqlı... (-sız, -lıq), ziyreklik.
   
2. 
   At basına kún tuwsa, suw...ı (-lı, -sız, -lıq, -shı). 3. At — er... (-ge, -di, -den, -diń) joldası. 4. El qorıǵan saq... (-sız, -shı, -lı, -man) bolar, jaman adam tıń (-sız, -lı, -shı, -la) bolar. 5. Námárt ata... (-ǵa, -nı,
   

-sı, -dan) menen ayqasadı.


Tapsırma. «Haywanlar — biziń dostımız» degen temada tekst dúziń. Sózlerdi túbir hám qosımtalarǵa ajıratıń.

1. 
   Sózdiń qurılısı degen ne?
   
2. 
   Sóz qanday mánili bóleklerden dúziledi?
   
3. 
   Sózdiń qaysı bólegi túbir delinedi?
   
4. 
   Qosımta degen ne?
   
5. 
   Túbirdiń qosımtadan parqı qanday?