E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

§31. Sóz túrlewshi qosımtalar hám olardıń túrleri

4. 
   shınıǵıw. Oqıń. Qara hárip penen jazılǵan sózlerdi túbir hám qosımtaǵa ajıratıp kóshirip jazıń. Teksttiń sońında berilgen sorawlarǵa awızsha juwap beriń.
   

Tóresh kátiniń ústinde otırıp kóp oylandı. Qoy- nındaǵı nandı qalay apasına aparıp beriwdiń jolın iz- ledi. Qalay aparıp beriwdiń esabın tabıw qıyın boldı. Nandı uslap turıp taǵı oylandı. Aq sút bergen anań qanday qádirli! Nan Tóreshtiń tamaǵınan ótpedi. Qaytadan qoynına iyterip qoyıp, qolın tez tartıp aldı. Ayaǵın ǵaz-ǵaz basıp esikke keldi. Esikten sıǵalap dárwazaǵa qaradı. Dárwaza qawsırıwlı. Dárwazanıń kishkene qapısınıń aldında birew kórindi. Ótip bara- tırǵan bir jolawshı eken.

Esikke shıǵatuǵın kisidey, dárwazaǵa kelip, qapısınan basın shıǵarıp qaradı. Heshkim kórinbedi. Dárwazadan shıǵa juwırdı. Bir qolı menen qoy- nındaǵı nandı sırtınan basıp kiyatır.
Jaman tamǵa juwırıp barıp kirgenshe, birew kórip qalar-aw dep, Tóreshtiń zárresi qalmadı.
Tóreshtiń mańlayınan aqqan teri betine sorǵalap,
esikten kirip keldi. Azıraq turıp, suwıq demin aldı.
Azdan soń nandı apasına berip, qaytıp keldi.
— Qayda bardıń? — dedi Sapar. Heshqayda bar- ǵanım joq, dalaǵa shıqtım, — dedi. (N.D.)

1. 
   Tóreshte ne ushın bunshelli qorqınısh bar edi?
   
2. 
   Nandı ózi jep qoysa da bolmas pa edi?
   
3. 
   Siz Tóreshtiń ornında bolǵanıńızda ne qılar edińiz?
   

Sóz túrlewshi qosımtalar jańa mánili sóz jasamaydı. Olar gáptegi sózlerdi bir- biri menen baylanıstıradı. Mısalı: Men
qalaǵa bardım. Bunda qalaǵa degen sózdiń qala — túbiri, -ǵa — qosımta, bardım degen sózde bar — túbiri, -dım — qosımta. Sóz túrlewshi qosımtalar qala-ǵa bar-dım degen eki sózdi baylanıstırıp tur.