Shizogoniya. Bezgak qo‘zg‘atuvchisi odam organizmiga chivin chaqqan vaqtda sporozoitlar shaklida tushadi. Qon oqimi bilan ular jigar parenximasi hujayralariga boradi. U yerda esa ularning bo‘linishi
to‘qima shizogoniyasi kuzatiladi. Bu rivojlanish sikli bezgakning yashirin davri hisoblanadi. To‘qima shizogoniyasi natijasida sporozoitlar to‘qima shizontlariga aylanadi, ular o‘sadi va ko‘p marta bo‘linib, katta miqdorda, ya’ni uch kunlik va ovale bezgakda 10000— 15000 tagacha, tropik bezgakda esa har bir shizontdan — 40000— 50000 tagacha to‘qima merozoitlari hosil bo‘ladi. To‘qima mero- zoitlari jigar hujayralaridan qonga tushadi hamda eritrositlar ichiga kiradi, u yerda ularning keyingi rivojlanish (eritrositar shizo- goniya) va ko‘payish sikli kuzatiladi. Eritrositni shizont deyarli to‘ldiradi, to‘liq yetilgandan keyin u yoriladi va merozoitlarga parchalanadi, ular yana sog‘lom eritrositlarga kiradi. Bu bemorda bezgak xurujiga sabab bo‘ladi. Eritrositar rivojlanish sikli davomiyligi Plasmodium falciparum uchun — 48 soat, Plasmodium vivax uchun
48 soat, Plasmodium ovale uchun — 48 soat, Plasmodium malariae uchun esa 72 soatni tashkil qiladi. Bu bezgak hurujining har xil muddatlarini belgilaydi.
Qo‘zg‘atuvchi rivojlanishining bir necha jinssiz sikllaridan so‘ng bemor qonida merozoitlardan jinsiy hujayralar — gametositlar (erkak — mikrogametositlar va urg‘ochi — makrogametositlar) hosil bo‘ladi. Yetuk yoshga yetgan eritrositlar parchalangandan keyin ular qon plazmasiga tushadi. U yerda ular chivin organizmiga tushmasa nobud bo‘ladi. Chivin oshqozonida ularning urug‘lanishi va keyingi rivojlanishi (sporogoniya) kuzatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
