E nuritdinov

Eritrotsitlarning cho'kish tezligi (ECHT) 
Bu  hodisani  tekshirish  uchun  qonga  antikoagulyantlar  (ivishning  oldini  oladigan 
moddalar)-natriy  sitrat  aralashtirib,  millimetrlarga  bo'lingan  shisha  kapillar  naychaga 
olinadi,  Muayyan  vaqt  ichida  hosil  bo'lgan  yuqorigi  tiniq  qavaming  balandligi 
hisoblanadi. Me'yorda eritrotsitlarning cho'kish tezligi erkaklarda soatiga 5-9 mm ga, 
ayollarda soatiga 8-10 mm ga teng. Yangi tug'ilgan bolalarda ECHT soatiga atigi 0,5 
mm  ni  tashkil  etadi.  Homilador  ayollarda,  sil  bilan  og'rigan  kasallarda, 
yallig'lanish 
jarayonlarida 
va 
organizm 
holatining 
boshqa 
ba'zi 
bir 
o'zgarishlarida  globulinlar  va  fibrinogen  miqdorining  oshishi  sababli  ECHT  ham 
oshadi.  Bu  ko'rsatkich  og'ir  jismoniy  mashqlar  vaqtida,  ayniqsa  homiladorlik 
davrida 20-45 mm/soatni tashkil qiladi. 
Leykotsitlar 
Leykotsitlar,  yoki  oq  qon  tanachalari  yadroli  va  sitoplazmali  rangsiz  hujayralar 
bo'lib, qizil ko'mUcda, limfa tugunlarida va taloqda hosil bo'ladi. 
Odamning  1  mm
3
  qonida  6000-8000  leykotsitlar  bo'ladi,  ya'ni  eritrotsitlarga 
qaraganda ,600-800 baravar kamroq. Ularning miqdori kun 
bo'yi  o'zgarib  turadi.  Ovqat  yegandan  keyin  jismoniy  ish  vaqtida,  shuningdek, 

---

 
20 
ba'zi  bir  kasalliklarda  leykotsitlar  miqdori  ancha  oshib  ketadi.  Ularning  ko'payib 
ketishi  leykotsttoz,  kamayib  qolishi  esa  leykopeniya  deb  ataladi  (12-
rasm).Leykositoz  bir  qancha  patologik  jarayonlar  (yallig'lanish)  uchun  xarakterli, 
biroq  sog'lom  odamlarda  (ovqat  hazm  qilishday  sport  bilan  shug'ullanishda, 
jismoniy  mehnatda,  og'riq,  kuchayganda,  kuchli  hissiyotlarda)  ham  kuzatiladi. 
Masalan, qiyin imtihonlar paytida  talabalardagi leykotsitlar 11000 tagacha yetgani 
qayd qilingan. 
Leykotsitlar organizmdagi  himoya  va  tiklanish  jarayonlarida  muhim  rol  o'ynaydi, 
Ularning asosiy vazifalari: fagositoz (grekcha «fageo»-yemoq demakdir), antitelalar 
ishlash (organizm uchun yot bo'lgan oqsil moddalarini sun'iy ravishda yuborish yo'li 
bilan  qonda  tegishli  mikroblar  va  oqsil  tanachalarini  zararlantirish  va  parchalash 
qobiliyatiga ega bo'lgan moddalar paydo qilish), oqsil tabiatli toksinlarni parchalash 
va chiqarib tashlashdir (13-rasm). 
Leykotsitlar  ikkita  katta  guruhga  bo'linadi:  donali  leykotsitlar  (granulositlar)