Ecologiya MurodovSh lot doc

Organizm-
lar guruxi 
Belgilari bo’yicha tasnifi 
Evriterm
Yashayotgan muhitda haroratning ma‘lum darajada o’z-
garishiga moslashgan organizmlar. 
Stenoterm
Muhit haroratining keskin o’zgarishiga chidamsiz or-
ganizmlar. 
Evrigal 
Atrof muhitning shurligini yoki kimyoviy tarkibini xiy-
la o’zgartirib yuboradigan organizm. 
Stenogal 
Yashash muhiti shўrligini ahamiyatsiz o’zgarishiga 
chidamli. 
Evrigigrobio
nt 
Atrof muhitni namligini ahamiyatsiz o’zgartirishiga 
ham chidamsiz organizmlar. 
Stenogigrobi
ont 
Iqlimdagi yog’in me‘yori yo kamligi, bosim miqdori-
ning keskin o’zgarishiga chidamsiz organizmlar. 
Evriionlilik
Xar hil kislotali muhitda yashashga moslashgan orga-
nizmlar. 
Stenoionlilik Organizmlarning uncha kuchli bo’lmagan kislotali mu-
hitda yashashga moslashuvi. 
Evrioksibiont
lilik 
Katta miqdordagi kislorodning boshqa joyga o’tishi 
(masalan, suvda). 
Stenooksibio
ntlilik 
Katta miqdordagi kislorodning boshqa joyga o’ta ol-
masligi. 
Evritrof 
Juda ko’p bulmagan oziqa ob‘ektlaridan oziqlanadi. 
Stenotrof 
Uncha katta bo’lmagan oziqa ob‘ektlaridan oziqlanadi. 
Evrifat 
Yoruglik rejimi turlicha bo’ladigan sharoitda va nur-
lanishning xilma-xil turlari ancha ta‘sir etganda ham 
me‘yorda yashashga kodir organizmlar. 
Stenofont 
Faqat qisqa yorug’likda yashash doirasi chegarasi. 
Evrixor 
Keng ekologik valentlik bilan tavsiflanadi. 
Stenoxor 
Qisqa ekologik valentli organizmlar 
doirasida juda muhim bo’lgan moddalarning asosiy qismi, uning 
chegarasidan tashqariga chiqariladi. 
 
Kichik aylanish Yerda hayot mavjud bo’lish uchun 
zarur sharoit hisoblanadi. 
Agarda moddalar aylanish xususiyatiga ega bulmaganda, 
tirik organizmlar biosferadagi mavjud Yer resurslarini yuz 
millionlab yil oldin qachonlardir tugatgan bo’lardi, chunki har 
qanday elementning zahirasi tugaydi. Zahirasi tugaydigan 
xususiyatini tugamaydigan holatga o’tkazishning birdan-bir usuli 
V.R. Vilyams aytib o’tganidek,- uni yopiq egri chizik bo’yicha 
aylanishga majbur etish, ya‘ni uni aylanishga jalb qilish kerak. 
Shunday cheksizlikni filosof Gegel «yaramas» deb atagan; 
shunday bo’lsada, u tabiatda haqiqiy mavjud bo’ladi va Yerda 
hayot so’nmaydi.