Education, upbringing and application of innovative technologies in the field of physical education and sport: problems and solutions


Download 1.09 Mb.
bet110/122
Sana29.12.2022
Hajmi1.09 Mb.
#1072187
TuriСборник
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   122
Bog'liq
1-To\'plam

Keywords: logistics, management, cluster, sports field, infrastructure, sports managers, trainers, technologists, management strategy.
Мавзунинг долзарблиги. Бозор муносабатларига асосланган ихтисодиётнинг бошхарув тизимини тубдан такомиллаштириш мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохатлар дастурининг мухим йуналишларидан бири булиб хисобланади. Бу муаммо айнихса бозор ихтисодиёти шароитларида холати жиддий тарзда узгараётган спорт корхона ва ташкилотлари даражасида жуда мухим ахамият касб этмохда. Ихтисодий жихатдан мустахил булган хамда уз хужалик фаолиятининг натижалари учун тулих жавоб берувчи спорт корхона ва ташкилотлари узида шундай бошхарув тизимини шакллантириш керакки, у фаолиятининг юхори самарадорлиги хамда бозорда юхори рахобатдошлиги ва бархарор холатини таъминлаши лозим.
Спорт сохаси инфратузилмасини ривожлантиришда ихтисодий ресурслар (шу жумладан инсон)ларни хайта ишлаш жараёнларини такомиллаштириш давлат сиёсатини амалга ошириш доирасида долзарб масалалардан бири булиб хисобланади. Бунда ахоли турмуш тарзининг сифати хамда ихтисодиёт тармохларининг холати ишга лаёхатсиз ишловчиларнинг мумкин буладиган йухотишлари асносида спорт хизматлари сохасининг ривожланиш даражасига боглихдир. Уз навбатида спорт хизматлари сохасининг инфратузилмасини Узбекистон Республикасининг “Жисмоний тарбия ва спорт тугрисида”ги хонуни асосида спорт хизматларини курсатишга ихтисослаштирилган, спорт машгулотлари билан шугулланиши учун зарурий спорт анжомлари ва инвентарлари билан жихозланган хамда тадхихот хилинаётган хизматлар сохасини кадрлар билан таъминлашни хамраб олган комплекс сифатида интерпретация хиламиз.
Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спорт сохасини ривожлантириш стратегиясини амалга ошириш давомида ижобий тенденциялар билан бир цаторда мамлакатимизни барцарор ривожлантириш мацсадларида моддий, инсон, молиявий ва интлектуал ресурсларни жалб этиш билан боглиц булган муаммолар хам мавжуддир. Уларнинг цаторида цуйидагиларни таъкидлаш лозимдир:
-юцори мехнат унумдорлигини таъминловчи база ва профессионал спортни ривожлантириш асослари сифатида ахоли саломатлигини ва жисмоний тайёргарлигининг пасайиши;
-миллий терма жамоалари учун спорт резерви (захираси)ни тайёрлаш тизимининг паст самарадорлиги;
-халцаро мусобацалар даражасида рацобат курашининг кескинлиги;
-спорт сохасига инновацияларни жалб этишда бошцарув технологиялари рацобатбардошлигининг етарли эмаслиги.
Спорт хизматлари сохасининг инфратузилмасини тизимли ривожлантириш нафацат профессионал даражада, балки хаваскорлик даражасида хам долзарбдир. Бунда спорт хизматларини курсатиш сифатига истеъмолчиларнинг эхтиёж ва талаблари усиб боради, бу эса уз навбатида спорт хизматлари сохасини самарали ривожлантириш ва умуман мамлакат мицёсида инфратузилмани ривожлантиришга бевосита таъсир курсатувчи спорт мактаблари, объектлари ва комплексларининг юцори рацобатдошлигини сацлаб туриш зарурлигини тацозо этади.
Х,озирги вацтда спорт инфратузилмасидан самарали фойдаланиш цатор саволларни келтириб чицармоцда, масалан тушунарли эмас, цандай омиллар уни ривожлантиришнинг “тирсак”лари булиб хисобланади.
Мавзуга булган эхтиёжни тасдицловчи яна бир асос (факт) шундаки, Узбекистан Республикасида жисмоний тарбия ва спорт сохасини ривожлантириш стратегиясида спорт хизматлари сохасининг инфратузилмасини модернизация цилиш марказий уринни эгаллайди, чунки у давлат ижтимоий сиёсатининг мацсадларига самарали эришиш ва ахолини спорт объектлари билан таъминлаш даражасини оширишга имкон беради.
Спорт хизматлари сохасининг инфратузилмасини бошцариш моделини асослашни талаб этади, чунки макро ва мезодаражада салохият (потенциал) ва ресурсли база фарц цилади: спорт инфратузилмасини шакллантириш, биринчи навбатда, худудларда спорт объектларини цуриш ва реконструкцияга йирик капитал маблагларни тацозо цилади, бунинг натижасида нафацат худуднинг, балки жахон аренасида умуман малакатнинг нуфузи (имиджи)ни оширади. Хрзирги пайтда худудларда спорт инфратузилмасининг ривожланиши бир йусинда бормаяпти. Спорт хизматлари инфратузилмасининг ривожланишида кадрларни цайта тайёрлаш тизими хамда энг рацобатдош ходимларнинг хорижга чициб кетиш муаммоси алохида уринга эга. Таъкидланган муаммолар тадцицот учун танланган мавзунинг нечогли долзарблигидан далолат бериб, у энг яхши наъмуналар билан таццосланганда Узбекистонда спорт хизматлари инфратузилмаси фаолият курсатишининг ташкилий - ицтисодий механизмини самарали амалга ошириш масалаларини цамраб олади.
Шу билан бир цаторда тахлиллар шуни курсатадики, спорт хизматлари сохаси инфратузилмасининг умуман мамлакат ва унинг худудлари ицтисодий ривожланишга таъсир этиш дастаклари етарли даражада чуцур тадциц цилинмаган, хизматлар сохасида рацобатбардошлик нуцтаи назаридан инфратузилмани ресурсли таъминлашдаги узаро алоцалар ва боглицликларни моделлаштириш масалалари етарлича тасвирланмаган, спорт инфратузилмасини ривожлантириш, спортчиларни тайёрлаш ва умуман ахолини спорт билан шугулланишини ривожлантириш буйича лойихаларни бошцариш механизми етарли тарзда шаклланмаган. Мавзу хизматлар сохасини бошцаришнинг назарияси ва амалиёти учун долзарб масалаларни ёритиш ва тадциц цилишга багишланган. Ушбу тадцицотнинг ишнинг мацсади булиб мезодаражада спорт хизматлари сохасининг инфратузилмасини бошцариш жараёнларини такомиллаштириш хисобланади. Мацсадга эришиш учун цуйидаги масалаларни ечиш зарур:
-спорт хизматлари сохаси ва инфратузилмасининг ицтисодий чегаралари хамда ифодалаш учун мухим булган назарий феноменларни аницлаш;
-кичик тизимларни сертификациялаш учун мухим булган мавжуд белгилар(хусусиятлар)ни асослашдан келиб чиццан холда спорт инфратузилмаси кичик тизимларининг таснифи (турланиши)ни яъни логистика-спорт-кластер бошцарув тизимини таклиф цилиш;
-спорт хизматлари сохасида энг яхши (илгор) тажрибаларни оммалаштириш механизмини тадциц этиш ва сохада инновацион ривожланиш кичик тизимларининг шаклланган даражасини бахолаш;
-спорт инфратузилмаси фаолият курсатишининг курсаткич (параметр)ларини моделлаштириш;
-спорт хизматлари сохасида инновацион ривожланишнинг драйверларини узгартиришда патент омилларини аницлаш;
-спорт хизматлари сохасида лойихаларни бошцариш методикасини тизимлаштириш.
Мавзунинг илмий янгиликларининг мазмун-мохияти цуйидаги илмий натижаларда уз аксини топган:
-лойихаларни бошцариш самарадорлигини бахолашнинг анъанавий усуллари доирасида паст даражадаги аницлик шароитларида спорт хизматлари сохасини бошцариш кичик тизимлари (оммавий спорт кичик тизими ва спортда юцори ютуцлар кичик тизими) нинг аницланган кесимида институционал ёндашув ёрдамида спорт хизматлари инфратузилмаси фаолият курсатиши самарадорлигини бахолаш заруриятини асослаш;
-Узбекистон Республикаси субъектлари таркибида 4 кластер худудий спорт инфратузилмасининг намунавий моделларини шакллантиришнинг цонуниятлари аницланаган булиб, бунинг натижасида спорт хизматлари сохасининг моддий-техник базасини молиялаштириш даражаси юцори, муътадил (бир маромда) юцори, урта ва паст булган худудлар ажратилган.
-спорт хизматлари сохасида инновацион ривожланиш (инновацион кластерлар тузиш, патентли буюртмаларни ошириш ва бошцалар) тенденциялари аницланган хамда спорт хизматларининг таснифи (юцори натижали спорт ва оммавий спорт)
кесимида инновациялар диффузияси (жараёнли, технологик ва маусулотли)нинг узига хос-хусусиятлари тизимлаштирилган;
-бу эса спорт инфратузилмасини молиялаштиришнинг самарали йуналишини аницлашга имкон беради;
-инфратузилмага капитал маблаглар ва ушбу хизматлар соуасини кадрлар билан таъминлаш даражасига цараб ауолини спортда фаол булган сонининг боглицлигини акс эттирувчи ишлаб чицариш функциясини шакллантириш асосида спорт хизматлари соуасини ривожлантиришнинг ижтимоий-ицтисодий даражасини бауолаш методикаси таклиф цилинган;
-спорт инфратузилмасининг ривожланишида ицтисодий жиуатдан мутаносибликни аницлашга имкон берувчи омилли модель ишлаб чицилган булиб, унинг асосида спортда таълим мууитининг сифатли латент тенденциялари (таълим муассасалари инновацион фаоллигининг пасайиши, спорт таълим мууити инфратузилмаси ва таълим сифатини пасайиши) аницланган;
-Г.Б. Клейнернинг ицтисодиётни жараёнли бошцаришда тузилмавий модели спорт хизматлари соуасини бошцаришга мослаштирилган ва ицтисодий ресурслар самарадорлигини оширишга йуналтирилган инфратузилмавий лойиуаларнинг аницланган турланиши кесимида спорт хизматлари соуасининг инфратузилмасини бошцариш босцичлари таклиф цилинган.
Хизматлар соуасида назариясини ривожлантириш буйича фикр ва мулоуазаларга таянган экстерналий уолда мезодаражада спорт хизматлари соуасини мустацил тадциц цилишнинг ауамияти асосланган;
Хизматлар соуасида экстерналий назариясини ривожлантириш буйича фикр ва мулоуазаларга таянган уолда спорт хизматлари соуасида бошцарув механизмини оптималлаштиришга имкон берувчи спорт хизматлари соуасини бошцаришнинг кичик тизимлари тавсифланди; соуа инфратузилмаси ривожланишининг омиллари уртасидаги узаро боглицлик урганилди; спорт хизматлари соуаси инфратузилмасини ривожлантириш даражалари аницланди; спорт хизматлари соуаси инфратузилмасини бошцариш жараёнларига нисбатан кичик тизимларнинг узаро таъсирини моделлаштиришда замонавий математик аппарат цулланилган булиб, у хизматлар согаси назариясининг тартиб-цоидаларини ривожлантиришга имкон беради.
Энг ривожланган мамлакатлар тажрибаси шуни курсатадики, асосий илм-фан уажми ва юцори технологияли тармоцлар ицтисодиёти ташкилотларда узини намоён цила оладиган логистик спорт кластерларида уз урнига эга булади [1]. Шунинг учун, бугун логистик спорт кластерларини шакллантириш муаммоси, инновацияларни ривожлантириш мацсадлари ва ицтисодий тизимлар рацобатбардошлигини ошириш ривожланаётган давлатлар учун долзарбдир.
АДАБИЁТЛАР

  1. Экономические и социальные аспекты развития спортивных услуг: Монография /Под.ред. Н.А. Восколович -М.: ТЕИС, 2012.-144 с.

  2. Огиенко Н.А.. Менеджмент физической культуры и спорта. Ученое пособие. - Костанай, КГПИ, 2018 г

  3. European Sport Management Quarterly. Vol. 3. - n. 3 - September 2003.


Download 1.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling