Збекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАҲСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
Ф.Ё.Ортиқова
ГИДРОФИЗИКА ВА СУВ МУВОЗАНАТИ ТАДҚИҚОТЛАРИ

ТОШКЕНТ-2002

«Гидрофизика ва сув мувозанаш тадқиқотлари» курси гидрометеорология бакалаврларини тайёрлаш тизимида марказий ўринни эгаллайди.
Курсиинг мақсади табиий сувларнинт физик хусусиятлари, сув объектларила кечадиган физик жараёнлар қонуниятларини, кўллар, дарёлар, музликлар ва сув омборларининг сув мувозанатини ўрганишдан иборатдир. Шунингдек, бу курс табиий сувларнинг ўзаро бирлиги ғоясини ҳамда уларнинг географик муҳит билан алоқасини амалда ўрганишга имкон беради.
Қўлланма «Гидрометеорология» йўналиши бўйича таълим олаётган талабалар учун мўлжалланган. Ундан «Экология», «Тупроқшунослик» йўналишлари талабалари ҳам фойдаланишлари мумкин.
Масъул муҳаррир: география фанлари номзоди, доцент Маҳамадалиев Р.Й.
Тақризчилар: Ўз Р ФА Сув муаммолари институт Гидрология ва гидротехника лабораторияси мудири, т.ф.д. Ёкубов М.О.
Ўзбекистон Миллий университет География факўльтети Қуруқлик гидрологияси кафедрасининг мудири, доцент Ҳикматов Ф.Ҳ.

Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Илмий кенгашининг 2001 йил _ июндаги каpopига мувофик. нашрга тавсия этилган (__- сопли баеннома)
Кириш
«Гидрофизика ва сув мувозанати тадқиқотлари» Гидрометеорология бакалаврлари учун умуммутаҳассислик фанларидан бири ҳисобланади. Курсни ўқиш мобайнида талабалар «Физика», «Математика» курсларида олган билимларига таяниб, табиий сув ҳавзаларида кечаётган физик жараёнларининг қонуниятларини ўрганади ва келгусида «Синоптик метеорология», «Океанология», «Гидрология», «Гидравлика», ва « Ўзан жараёнлари динамикаси» фанларини муваффақиятли ўрганиш учун замин тайёрлайди. Курсни ўрганишда ўқитишнинг маърузалар. амалий (лаборатория) машғулотлар, дала амалиётлари ва мустақил билим олиш усуллари қўлланилади.
Кўлланма уч қисмдан иборат. Унинг бириичи қисми гидрофизика асосларини урганишга багишланган бўлиб, унда сувнинг молекуляр физикаси, сув ҳавзаларининг гидротермик режими, тупроқ-грунт сувларипинг ҳусусиятлари билан боғлиқ бўлган назарий масалалар кисқача ёритилган.
Қулланманинг иккинчи қисми сув мувозанати тадқиқотлари масалаларига бағишланган бўлиб, унда ер сиртининг турли юзалари учун сув мувозанати тенгламаларини тузиш масалаларини ёритишга, дарё ҳавзалари, кўллар ва сув омборларининг сув мувозанати муаммоларига алоҳида эъгибор к.аратилган.
Кўлланманинг охирги учинчи қисмида «Гидрофизика ва сув мувозанати тадқиқотлари» курсини ўрганиш жараёнида бажарилиши лозим бўлган амалий машғулотлар учун топшириқлар ва услубий кўрсатмалар берилган.
Қўлланманинг ўзбек тилида илк бор яратилганлигини ҳисобга олсак, унинг камчиликдардан ҳоли эмаслиги табиийдир. Ана шу камчиликларни бартараф этиш ҳақида билдирилган фикрларнн муаллиф мамнуният билан қабул қилади.