Education, upbringing and application of innovative technologies in the field of physical education and sport: problems and solutions


Download 1.09 Mb.
bet8/122
Sana29.12.2022
Hajmi1.09 Mb.
#1072187
TuriСборник
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   122
Bog'liq
1-To\'plam

Болтаев А.А., УзМУ
Аннотация: Маколада Волейболчиларнинг машгулот жараёнида зарба бериш техникасига дастлабки ургатиш боскичлари буйича илмий-тахдилий ишлар тавсифи берилган.
Аннотация: В статье приведена характеристика научно-аналитической работы по этапам начальной подготовки волейболистов к ударной технике в процессе обучения.
Annotation: The article gives a description of the scientific and analytical work on the initial stages of teaching voleybal shock techniques in the process.
Калит сузлар: Мураббий курсатмалари, Техник харакатлар, таэквондочиларни зарба бериш техникаси , машгулот жараёнлари.
Ключевые слова: Инструктаж тренера, техническое поведение, техника тхэквондо, тренерские процессы.
Key words: Coach instructions, technical behavior , taekwondo techniques, trainer processes.
Волейболчиларни куп йиллик тайёрлаш тизими максадли курсатмаларини хисобга олиб танлашда, муаллиф турт боскични курсатади. Волейбол буйича мураббийлар иш амалиёти жараёнида, танлов биринчи боскичида ёки бошлангич танловни уч боскичга ажратадилар.
Укувчиларда спортга кизикишни юзага келтириш ва спорт билан мунтазам шугулланишга жалб этиш максадида танлов турли хил боскичларда амалга оширилади (боскичнинг давомийлиги бир-икки ой), улар орасида таргибот-ташвикот ишлари олиб борилади. Волейбол билан шугулланишни хохдовчи укувчилар номзодларини дастлабки урганиш катта ахамиятга эгадир.
Уларнинг согликларини хисобга олиб, укувчиларнинг кизикишлари, уларнинг волейбол билан шугулланишларига ота-оналарнинг муносабатлари, укувчиларнинг мехнатсеварликлари ва иродавий сифатлари ва шу кабилар аникланади.
Биринчи боскичда диккат билан ташкилий ишларни амалга ошириш куп жихдтдан кейинчалик шугулланувчилардаги катта кунгилсизликларни олдини олади деб, хисоблайдилар.
Дастлабки танловнинг иккинчи боскичида, синовлар (тестлар) ва махсус кузатишлар ёрдамида, болаларнинг волейбол уйинига куникмалари ва малакаларини мувафаккиятли эгаллашлари учун кобилиятлари тугрисида фикр юритилиши мумкин булган маълумотлар олинади. Ушбу боскичда организмнинг анатомик-физиологик хусусиятлари ва уйин хусусиятларига мос унинг функционал имкониятлари бирин- кетин курсатилади. Гурухларда шугулланувчилар сонига караб, иккинчи боскич бир хдфтадан бир ойгача давом этади. Учинчи боскич (ушбу боскичнинг давомийлиги олти оидан бир йилгача давом этади) болаларни волейбол уйинига кобилиятларини аницлаш билан боглиц жараенларни уз ичига олади. Бу ерда уйин техникаси ва тактикасини эгаллаш тезлиги, болаларнинг машгулотларга муносабатлари, уларнинг цанчалик меунатга булган лаецатлиликлари ва шу кабилар бирламчи уисобланади.
Кузатишлар ва тажрибалар илмий методларидан фойдаланмай, спорт такомиллашиши яроцлилигини озми-купми тугри диапазонга цуйиш учун тажрибали мураббийдан камида икки йил вацт талаб этилишини курсатади.
Шунинг учун уатто илмий методларга асосланган танлашда уам, купчилик хатоларга айнан мана шу босцичда йул цуйилади. Шунинг учун дастлабки танлов жараени, ташкилий мазмунда энг мураккаб уисобланади. Ва мураббийдан танловнинг назарий, методологик, педагогик, ташкилий уамда методик жиуатларини билишни талаб этади.
Дастлабки тайерлов гурууларига танлов утказишда спортда такомиллашишлар мацсадга мувофицлигини аницлаб олиш мууимдир. Бауолашнинг мураккаблигига сабаб, уларнинг булажак натижаларини олдиндан таулил цилиниши билан боглиц.
Спорт билан, шу жумладан, волейбол билан шугулланиш учун булажак спортчилар потентциалини тахмин цилиш унда шаклланган куникмалари билангина эмас, балки уларнинг малакасини уисобга олиниши таъкидланади, болаларнинг малакаси купинча биологик ешига боглиц булади, методлар эса сифат хусусиятлари ва цобилиятлари мос бирикмалари билан керакли номзодларни излашни анча цийинлаштиради. ^айси хусусиятлар ва уларнинг бирлиги волейболчилар учун жуда хос булишини билиш керак. Шундан келиб чиццан уолда, танлаш амалиетида методлар тупламини танлаш урганилаетган курсаткичларга расмийлик ва мууит омиллари, инсон ривожланиш турли даврларидаги таъсирлари ва ауамияти бир хил даврли омилларни уисобга олиб амалга ошириши керак.
Ёши усиб бориши билан мууит омиллари роли ортиб боришини, бу биринчи навбатда, спорт тайергарлигига мослашиш билан боглиц булиши мумкинлигини эсда сацлаш керак.
Танловни амалга ошириб, уатто генетик асосдаги хусусиятлар уам албатта, мерос булиб утмаслиги мумкинлигини эсда тутиш керак. Шу билан бирга куп сонли тадцицотлар натижалари асосида ва куп сонли адабиетлар маълумотларини умумлаштириб цатор омиллар мерослилик уолатларини худди спорт машцларига булгани каби еки уатто купроц ауамият бериш кераклиги тугрисидаги хулосага келадилар. Бу танлаш ва тайерлашнинг дастлабки даврларида айницса мууимдир.
Индивиднинг куплаб функциялари ва сифатлари маълум гавда тузилиши билан чегараланганлигини ва генетик асосларидан кура каттароц самаралиликка уеч цандай машцлар билан эришиб булмаслигини ишончли курсатиб беради.
Мана шу мазмунда муаллифлар шартли, амалиет учун цимматли турларга ажратишни таклиф этадилар. Гап гавда тузилиши еки функциялари хусусиятлари ва шахснинг узига хос имкониятлари тугрисида боради, уларга:
-таъсир курсатиш еки катта даражада таъсир курсатиш мумкин эмас;
- кучли даражада таъсир курсатиш мумкин.
Биринчи гурух хусусиятлари ва сифатлари асосан конституционал (генетик) омиллар билан чегараланади, шу билан бир вацтда иккинчи гурух хусусиятлари ва сифатлари асосан машцлар маълум функцияси билан боглиц булади. Шахсда уйин фаолияти учун мухим хусусиятлар ва сифатлар ривожланишини мувафацциятли тахмин цилиш учун биринчи навбатда,
барцарор, ривожланиш давомида кам узгарадиган ва машцлар таъсиридан кам даражада боглиц булган омилларга эътибор бериш керак .
Шу билан бирга, спортнинг бир турида, спортчининг асаб системасига цаттиц талаблар цуйилишини, бошца турларида эса куч-цувватни таъминлаш системасига, учинчи холатда морфологик хусусиятларига, туртинчисидан, организмнинг комплекс имкониятлари тизимига талаблар цуйилиши мумкинлигини эсдан чицармаслик керак.
Баъзи тадцицотлар спортчиларнинг морфологик хусусиятлари куп томондан чидамлилиги, харакатлари тезлиги, кучи имкониятлари ва бошцалар билан боглицлигини курсатишади.
Спортнинг баъзи турларида, шу жумладан, волейболда гавда узунлигининг катталикларидан танлашда фойдаланилади. Маълумки, спорт уйинларида, шунингдек волейболда, буйнинг баландлиги 180-185 см. Йтарли хисобланмайди. Бу биринчи навбатда жуда яхттти сакраш цобилиятига эга булиши хам, буйи пастлиги урнини босолмайдиган блок цуйишни бажаришдаги цийинчиликлар билан боглицдир. Мана шу сабабли, дастлабки танлов пайтида, буйнинг баландлигига эътибор бериш жуда мухим. Шу билан бирга баъзи муаллифларнинг фикрича, танлашнинг бошлангич даврида, куп жихатдан мерос буладиган буйи баландлигини улчаш, баъзи муаллифларнинг маълумотлари буйича 85-90% ни ташкил этади. Болалар тана огирлигини буйи баландлигини оиласига цараб, тахмин цилиш ишончлилиги камроц. Муаллиф келтирган маълумотлар одамнинг морфологик курсаткичларини тахмин цилиш муаммосини хал цилиш оилавий тадцицотлар самаралилигини курсатади. Г енетик олимларнинг энергетик имкониятлари, распираторлик цобилияти, цон-томир тизими фаолияти хусусиятларига ва айницса кислородни максимал истеъмол цилиши таъсири тугрисидаги маълумотлар катта цизициш уйготади. Г енетик омилларни жисмоний ривожланишига, тана таркиби ва болалар моторик цобилиятларига аниц таъсир курсатиши тугрисидаги маълумотлар мавжуд.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

  1. Абдуллаев А., Хонкелдиев Ш.Х. Жисмоний тарбия назарияси ва методикаси. -Т., 2005

  2. Павлов Ш. ва бошцалар. Гандбол. -Т. 2005.

  3. Спортивные и подвижные игры. Под общ. ред. П.А. Чумакова. -М, 2000.

ОТНОШЕНИЕ ТХЭКВОНДИСТОВ К ИЗМЕНЕНИЮ ПРАВИЛ
СОРЕВНОВАНИЙ ПО ТХЭКВОНДО (ВТФ) ОТ 2022 ГОДА


Download 1.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling