Эгилувчи элементлар турлари ва қўлланилиши

Икки томонлама арматураланган тўғрибурчакли кесим ҳисоби.

Арматуралар элемент кўндаланг кесимининг чўзиладиган ва сиқиладиган зоналарига жойлаштириладиган бўлса, бундай кесимлар икки томонлама арматураланган кесимлар деб аталади.

Одатда сиқиладиган зонадаги бетоннинг мустаҳкамлиги етарли бўлмаган ҳолатларда сиқиладиган бетон кесимга арматура жойлаштирилади.
Кесим сиқилиш зонасига арматуралар конструктив талаблар бўйича ёки ҳисоб орқали қўйилиши мумкин.
Икки томонлама арматураланган кесимлар иқтисодий жиҳатдан самарасиз ҳисобланади.
Сиқиладиган зонада жойлаштириладиган бўйлама арматуралар сиқилиш натижасида қобариб кетмаслиги учун улар сиқиладиган элементлардагидек кўндаланг арматуралар билан жиҳозланади.
Икки томонлама арматураланган кесимда ҳолил бўладиган зўриқишлар схемаси 3.3 расмда келтирилган.


Кўндаланг кесими икки томонлама арматураланган элемент учун мувозанат тенгламалари қуйидаги кўринишга эга бўлади:


(3.19)


M (3.20)


M (3.21)

Икки томонлама арматураланган тўғри бурчакли кесимларни ҳисоблаш блок схемаси 3.6 расмда келтирилган.

Икки томонлама арматураланган тўғри бурчак кесимли элементларни лойиҳалашда икки турдаги масалалар учрайди.
Биринчи масала. Берилган: элемент кесими ўлчамлари b ва h, ташқи юклар таъсири моменти М.
Талаб этилади: арматура кесим юзалари As ва ни аниқлаш. Бунда бетон ва арматура синфлари мустақил қабул қилинади ва уларни ўзгартириш мумкин.
Ечиш тартиби:
1. Сиқиладиган зона бетонининг мустаҳкамлигидан тўлиқ фойдаланилганлиги сабабли сиқилиш зонаси нисбий баландлиги ξ нисбий чегаравий баландликка тенг қилиб олинади, яъни: ξ= .
2. Қуйидаги формуладан чегаравий момент аниқланади :
(3.22)
3. Қуйидаги формуладан талаб қилинадиган бўйлама сиқиладиган арматура кесим юзаси ҳисобланади:
(3.23)
4. Бўйлама чўзиладиган арматуранинг кўндаланг кесим юзаси қуйидаги формуладан аниқланади:
; (3.24)
5. Сортамент бўйича сиқилган ва чўзилган арматуралар учун стерженлар сони ва диаметри танланади.
Агар нолга тенг ёки манфий чиқса сиқилган арматура ҳисоб бўйича талаб қилинмайди ва кесим сиқилган зонаси арматура билан конструктив талаблар бўйича арматураланади: