Ek sper im en ta L

o‘rganish» yoki «praksimetrik metod» deb ifodalanadi.
Eksperimentator tadqiqotlar matnini, faoliyatning, predmetli 
rnahsulotini turli xil maqsadlarda o ‘tkazishi mumkin. Shaxs psixo- 
logiyasining keng yoyilishi ijodiy psixologiya va psixologiya tarixi, 
bir shaxsning yoki ko‘p odamlar hayot yo‘lining o‘ziga xosligi -
biografik metod nomini oldi.
«Arxiv metodi» xilma-xilligiga kontent-analiz texnikasi ham 
taalluqlidir. Kontent - analiz o ‘zidan yanada takomillashtirilgan 
hujjatlar analizining qat’iy metodlarini namoyon qiladi. Tadqiqotchi 
mazmun birligini ajratib, olingan m a’lumotlami umumlashtiradi.
Bu metod nafaqat psixologiyada, balki boshqa ilmiy adabiyot- 
larda ham keng tarqalgandir. Bu metoddan ko‘p hollarda, asosan, 
siyosiy psixologiya, reklama psixologiyasi, aloqalarda keng foyda­
laniladi. Kontent-analizni ishlab chiqish G.Lassuela, Ch. Os-gud,
B.Berelsonlar nomi bilan bog‘liq boMib, ular «Kontent-analiz, kom- 
munikativ tadqiqotlar» fundamental monografiyaning mualliflaridir.
Kontent-analizdagi matn tahlilining standart birligi bo‘lib:
1) so‘zlar; 2) tugallangan fikr; 3) mavzu; 4) personaj; 5) m uailif 
va 
6) yaxlit holdagi yo‘llanma hisoblanadi. Ular bir mazmunda 
yanada umumiy tuzilish sifatida ko‘rib chiqiladi. Kontent-tahlil 
m a’lumotlarini qayta ishlashning bir qancha usullari mavjud.
Oddiy matndagi u yoki bu birliklaming ko'rinish darajalarini 
qayd etilishidir. Tadqiqotchi bu ko‘rinishlar darajasini u yoki bu 
birliklarini turli matnlarda qoMlab, undagi o ‘zgarish boshidan, to 
yakunlanishga qadar aniqlaydi.
Analizning ikkinchi tipi - matndagi kontent - analiz birligini 
matritsa turidagi mujassam ko‘rinishlari hisoblanadi.
Bunda: masalan, turli xil yo'llanm alarda erkinlik chastatosi A va 
D birlikda yoziladi.
Hamkorlikdagi to‘qnashuv shartli tasodifiy ajratiladi va u 
R(AV)=R(A) x R(V).
Bir yo‘llanmadagi ikki birlikning hamkorlikdagi ko‘rinishlari 
belgilanadi.
T o‘qnashuvning empirik matritsasini turli birliklarini nazariy 
matritsa bilan taqqoslash mumkin. Bu muolaja Osgud tomonidan 
taklif etilgan va muloqot psixologiyasida keng ta r q a lg a n .^ /

---

Proektiv testlardagi natijalami qo'llashda, suhbat materialida 
kontent - analizdan foydalaniladi.
Gromozdni muolajasiga qaramay, kontent - analiz ko'pgina 
yutuqlarga ega; tadqiqotchining sinaluvchini xulqiga nisbatan ta’siri, 
maMumotlar ishonchliligi tekshiriladi. Bu metodni tarixiy hujjat- 
larning analizida tavsiya etish mumkin. Kontent - analiz oxirgi holda 
ko'p qirrali maMumotlar analizi, psixoscmantika rivojlanishida 
bogManish, «ikkinchi nafas» nomini oldi.