Ekologiya va botanika kafedrasi botanika fanidan

2.2 Zamburug`larning ko`payishi.
Ular yumaloq yoki ellips shakildagi alohida-alohida hujayralardir. Masalan: achitqi zamburug’lari.
Hujayrasi qobig’ining kimyoviy tarkibi bir xil emas. Po’st hech qachon sellyulozali bo’lmay, unga turli azotli moddalar aralashgan bo’ladi. Ularda bir nechta yadro bo’ladi. Ular kraxmal hosil qilmaydi, uning o’rniga boshqa uglevod glikogen hosil qiladi. Hujayrada ozuqa modda sifatida glikogen va yog’ tomchilari to’planadi.
Alohida tuzilmalar – mevatanalar ko’payish funksiyasini bajaradi. Parazit zamburug’larda – gaustoriya hosil bo’ladi.
Zamburug’lar tallofit o’simliklardir, chunki ular ham hech qachon suvo’tlari singari haqiqiy to’qima hosil qilmaydi va ularning tanasi qismlarga (bargga, poyaga, ildizga) bo’linmagan. Ularning ko’pchiligi mikroskopik mayda bo’lib, nonda mog’or, o’simlik barglarida zangsimon dog’lar va shunga o’xshash shakllarda ham ko’rinadi.
Zamburug’lar vegetativ va reproduktiv (jinssiz va jinsiy) usullarda ko’payadi.
Vegetativ ko’payishi. Vegetativ ko’payishi mitseliy ipchalarining bo’linishi bilan amalga oshadi. Bu bo’lakchalar har xil yo’l bilan tarqalib, qulay sharoitga tushganda yangi mitseliysi hosil bo’ladi. Ba’zi bir zamburug’larda vegetativ ko’payishda kurtaklanib ko’payadi. Bunga achitqi zamburug’ini misol qilib keltirish mumkin. Achitqi zamburug’i bir hujayrali, haqiqiy mitseliysi bo’lmagan
Xulosa
Respublikamizning iqtisodiy tarmog`ining asosini qishloq xo`jaligi tashkil etadi. Bundan tashqari, o`simliklardan olinadigan dorivor mahsulotlar farmatsevtika zavodlari va dorixonalarda keng miqyosda foydalaniladi. Shuningdek, oqava suvlarni har xil chiqindilardan tozalashda o`simliklardan keng foydalaniladi. Shu bois, o`simliklarning biologik xususiyatlarini bilish, tabiiy zahiralarini aniqlash, ko`paytirish va ulardan oqilona foydalanishni bilish zarur masala hisoblanadi. Shuning uchun, ushbu fan asosiy umumkasbiy fani hisoblanib, ishlab chiqarish texnologik tizimining ajralmas bo`g`inidir.
O‘simliklar olamini muhofaza bugungi kunda o‘simliklar dunyosi rasmiy ravishda e’tirof etilmagan holda tuban va yuksak o‘simliklarga ajratib o‘rganilmoqda.Tuban o‘simliklar organik olamning dastlabki bosqichlaridan kelib chiqqan. Ular suvli muhitda yoki semam yerlarda yashashga moslashgan. Evolutsiya jarayonida uncha rivojlanmagan va hozirgi kunda ba’zilari sodda tuzilishni saqlab qolgan. Tuban o‘simliklar - bir hujayrali, kolonial va ko‘p hujayrali organizmlar hisoblanib, ta- nasi to‘qima hamda organlarga ajralmagan. Tuban o‘simliklar tibbi- yotda keng qo4llaniladigan antibiotik moddalar olishda asosiy xom ashyo hisoblanadi.
Ba’zi yo‘sintoifa o‘simlik!arni hisobga olmaganda, yuksak o'simliklaming barchasida poya va barglaming bo'lishi bilan tuban o‘simliklardan farq qiladi. Shuning uchun ham ulami bir-biridan farq qilish uchun o‘simliklar klassifikatsiyasini yaratish zaruriyati tug'ilgan. O‘simliklar klassifikatsiyasining eng qadimgi nusxalari grek filosoflarining kitoblarida, ancha keyingi namunalari esa so'nggi davrda, ya’ni Rim hukmronligi davrida yaratilgan va zamonamizgacha yetib kelgan.