23. Эконометрик моделлаштириш босқичлари (спецификациялаш, идентификация қилиш, верификация қилиш, прогноз қилиш).
deterrninirlangan modellar model o'zgaruvchilari orasidagi qat'iyfunksional bog'lanishlar borligini nazarda tutadi. Stoxastik modellar tadqiqqilinayotgan ko'rsatkichlarga tasodifly ta'sirlarning borligini e'tiborga oladihamda ularni tasvirlash uchun ehtimollar nazariyasi va matematikstatistikaning vositalaridan foydalanadi. Funksional modellar kirish va chiqish parametrlarini bo„g„lanish funksiyalarini aks ettiradilar.
Tarkibiy (strukturali) modellar murakkabroq bo„lib, tizimni ichki strukturasini ifodalab, ichki aloqalarni aks ettiradi.
24. Эконометрик моделларнинг турлари ва таснифи (эконометрик модел тушунчаси, чизиқли ва чизиқсиз модел, статик ва динамик, стахостик ва детерминацион, функционал ва таркибий модел).
Ekonometrik model – bu ehtimolliy-stoxastik model. Bu model yordamida iqtisodiy ko‘rsatkichlarni o‘zgarish qonuniyatlarini matematik ko‘rinishda tenglamalar, tengsizliklar va tenglamalar tizimi ko‘rinishda ifodalash mumkin. Ekonometrik model chiziqli va chiziqsiz ko‘rinishda tuzilishi mumkin. Statik modellarda iqtisodiy jarayonlar va ko„rsatkichlaming ma‟lum bir vaqtdagi holati o„rganiladi. Dinamik modellarda esa iqtisodiy ko„rsatkichlarning vaqt davomida qanday o„zgarishi kuzatiladi va ularga qaysi omillar ta‟sir etishi o„rganiladi. Chiziqli modellarda maqsad mezoni va boshqa munosabatlar chiziqli funksiya ko„rinishida bo„ladi. Nochiziqli modellarda maqsad funksiyasi va yechimi orasidagi munosabatlar nochiziqli ko„rinishda ifodalanadi. O„z navbatida nochiziqli dasturlash quyidagi turlarga bo„linadi:
25. Жуфт регрессион таҳлил (регрессия тенгламаси, чизиқли, чизиқсиз, энг кичик квадратлар усули, нормал тенгламалар тизими, коэффициентлар).
Regressiya so'zi lotincha regressio so'zidan olingan bo'lib , orqaga harakatlanish degan lug'aviy ma'noga ega . Bu atamani statistikaga kirib kelishi ham korrelyatsion tahlil asoschilari F.Galton va K.Pirson nomlari bilan bog'liqdir . Regression tahlil amaliy masalalarni yechishda muhim ahamiyat kasb nuhim ahamiyat kasb etadi . U natijaviy belgiga ta'sir etuvchi belgilarning samaradorligini amaliy jihatdan yetarli darajada aniqlik bilan baholash imkonini beradi . SHu bilan birga regression tahlil yordamida iqtisodiy hodisalarning kelajak davrlar uchun istiqbol miqdorlarini baholash va ularning ehtimol chegaralarini aniqlash mumkin . Regression va korrelyatsion tahlilda bog'lanishning regressiya tenglamasi aniqlanadi va u maʼlum ehtimol ( ishonch darajasi ) bilan baholanadi , so'ngra iqtisodiy - statistik tahlil qilinadi.
Regression tahlil natijaviy belgiga ta'sir etuvchi omillarning samaradorligini aniqlab beradi .
Shu kabi ham regression va korrelyatsion tahlil quyidagi 4 bosqichdan masala qo'yilishi va dastlabki tahlil ; ma'lumotlarni to'plash va ularni o'rganib chiqish ; bog'lanish va regressiya tenglamasini aniqlash ; regressiya tenglamasini baholash va tahlil qilish . To'g'ri chiziqli regressiya tenglamasining uqaqaix parametrlari ( ao , a₁ ) o'rtacha arifmetik miqdorning quyidagi xossasiga asoslanib « < eng kichik kvadratlar » > usuli bilan topiladi . Bundan regressiya tenglamasining parametrlarini aniqlash uchun quyidagi normal chiziqli tenglamalar tizimi kelib chiqadi :
Do'stlaringiz bilan baham: |
